Chợ Hàng Lược – Hương vị Tết truyền thống của người Hà Nội

(TN&MT) - Người Hà Nội vẫn quen gọi phố Hàng Lược là chợ hoa bởi chợ được họp ngay trên con phố cổ này. Hình thành từ những năm đầu thế kỷ 20, vì vậy chợ Hàng Lược được coi là chợ hoa lâu đời nhất Thủ đô. Trải qua nhiều thăng trầm lịch sử, song cứ mỗi độ Tết đến, xuân về, phố Hàng Lược không chỉ là điểm đến để người dân sắm Tết, mà đến đây còn là để lưu giữ nét đẹp văn hóa từ xa xưa của người Hà Nội.
 
Vẻ đẹp truyền thống hơn 100 năm

Phố Hàng Lược ngày nay nguyên là đất thôn Phủ Từ và thôn Vĩnh Trù, tổng Hậu Túc (sau đổi là tổng Đồng Xuân), huyện Thọ Xương cũ, chuyên làm lược chải đầu. Đến đầu thế kỷ XX, nghề làm lược ở đây dần bị mai một, thay vào đó là nhà cửa san sát và mặt hàng buôn bán cũng đa dạng hơn. Tuy có nhiều thay đổi cả về ngành nghề cũng như diện mạo, nhưng có một điều không đổi trên con phố này là chợ hoa Hàng Lược. Hơn 100 năm kể từ phiên họp đầu tiên, chỉ trừ Tết Đinh Hợi 1947 Hà Nội đang là chiến trường, còn lại không năm nào Hàng Lược không có chợ hoa.

Nét khác biệt của khu chợ nức tiếng khắp một vùng này là chợ chỉ họp một lần duy nhất trong năm, bắt đầu từ 23 cho đến ngày 30 tháng Chạp và càng gần Tết thì không khí lại càng nhộn nhịp, sôi động hơn. Chợ Hàng Lược nằm trọn chiều dài của phố Hàng Lược và một phần các phố Hàng Chai, Hàng Rươi, Hàng Mã, Hàng Đồng, chợ được biết đến khắp các vùng xa, gần bởi sắc hoa tươi thắm lạ thường, được tuyển chọn hơn hẳn những khu chợ hoa khác. Đến phiên chợ họp người dân từ nhiều nơi lại mang đào, quất và đủ các chủng loại hoa Tết về đây. Tất cả đã tạo nên một điểm nhấn, một không gian vô cùng náo nhiệt mang đậm không khí Tết của Hà thành. 
 
Có lẽ một phần vì nằm giữa 36 phố phường của Hà Nội nên dương như những người bán hoa nơi đây cũng chọn hàng chăm chút hơn, kỹ lưỡng hơn, làm sao để có được những bông hoa tươi nhất, đẹp nhất. Không giống như chợ Quảng Bá, hoa thường chất thành từng đống lớn, đống nhỏ, ở chợ Hàng Lược, hoa được đem ra bày bán trên kệ thành từng khu riêng biệt. Nhiều nhất ở đây là các loại hoa truyền thống như đào, quất, cúc, lay ơn, thược dược, violet, thủy tiên, hải đường…, trong đó đào được nhiều người từ nơi xa lặn lội đến tìm mua. 

Tại chợ Hàng Lược người ta ít khi thấy những cành đào rừng được bày bán và thế vào đó là các loại đào cành, đào thế có hoa đỏ và nhiều cánh. Ngoài hoa tươi, du khách gần xa có thể tìm thấy ở đây những lẵng hoa lụa đủ loại, đủ màu. Nằm xen kẽ với những quầy hoa rực rỡ sắc màu là gian hàng bày bán nhiều loại hoa quả độc như bưởi hồ lô, phật thủ... cùng các đồ trang trí, phong bao lì xì. Sự đa dạng, phong phú nhiều chủng loại của những tập phong bao lì xì, khánh, thẻ bài là quá đủ để khiến người mua cảm thấy lưỡng lự trước sắc đỏ ngập tràn.

Hương vị Tết không thể thiếu

Trong tâm trí của người Hà Nội, phiên chợ hoa Hàng Lược là món ăn tinh thần không thể thiếu, nhất là với những người cao tuổi. Đến đây không đơn giản chỉ để mua một cành đào, một nhánh hoa cúc, hoa lan mà đến đây để được hòa mình vào không khí của một phiên chợ đặc biệt và cũng không biết từ bao giờ việc ngắm phố hoa Hàng Lược vào mỗi dịp xuân về như là một thú tao nhã. Đến với chợ Hàng Lược du khách được thoả thích ngắm hoa và cảm nhận một nét văn hóa Tết đặc sắc ở mảnh đất ngàn năm văn vật… Bởi thế, mà dân gian vẫn cứ truyền nhau câu nói người Hà Nội đi chợ hoa Hàng Lược thường ngắm nhiều hơn mua và “đi chơi chợ hoa” mà không phải là “đi chợ mua hoa”, với người Hà Nội đó thực như một thú vui. 
 
Ông Nguyễn Văn Sáu – 87 tuổi sống tại nhà C5 khu tập thể Nghĩa Tân, quận Cầu Giấy chia sẻ: bất kỳ người Hà Nội gốc nào cũng có những ký ức tuổi thơ về chợ hoa Hàng Lược, lúc còn nhỏ theo bà, theo mẹ tung tăng nô đùa, xem và chơi chợ. Đi chơi chợ hoa là không vội được, phải nhấn nhá vừa đi vừa ngắm, thỉnh thoảng lại sà vào một hàng hoa bên đường, nhìn ngắm, xuýt xoa vì cây hoa đẹp, nếu ưng mua thì trả giá. Người bán cũng không vì thế mà tỏ ra khó chịu, niềm nở chào mời và vui vẻ tặng nhau một lời chúc mừng năm mới. Cũng vì thế, dù đã trải qua nhiều biến cố, lúc thăng, lúc trầm, nhưng chợ hoa Hàng Lược vẫn luôn là “điểm đến” hấp dẫn trong những ngày cuối cùng của năm cũ để tìm về những giá trị, vẻ đẹp của văn hoá đất kinh kỳ hơn 1000 năm tuổi. 

Chợ hoa Hàng Lược thường họp kéo dài từ sáng sớm cho tới tận đêm khuya, thậm chí sát lúc Giao thừa chợ mới tan bởi những người bán hàng muốn nán lại để bán nốt các cây hoa cảnh. Dù giờ đây người dân  có thể dễ ràng mua hoa, đào, quất… ở nhiều nơi khác nhau, nhưng nhiều gia đình Hà Nội vẫn giữ thói quen tới Hàng Lược trong phiên chợ hoa ngày Tết để mua sắm, thưởng thức không khí, vẻ đẹp của chợ hoa.

Có mặt tại chợ hoa Hàng Lược sáng ngày 30 Tết, chúng tôi phần nào cảm nhận nét khác biệt mà không phải chợ hoa ngày Tết nào cũng có được, đặc biệt khi được hỏi nhiều người dân chia sẻ: Ngày nay chợ hoa Hàng Lược có phần ồn ào và xô bồ hơn trước. Tuy vậy, không ít các thế hệ người Hà Nội năm nào cũng đến đây, đến một lần hoặc vài lần ngắm những cành đào, quất cảnh để tìm lại một phần ký ức của mình và cũng nhận trong lòng sảng khoái, ấm áp hơn. Trời xuân càng khiến hoa thêm tươi, lòng người thêm náo nức và khu chợ hoa vẫn tấp nập bán mua.