Quảng Trị: Người nông dân trồng dứa gặp nhiều khó khăn

Dân trồng dứa lo lắng

Vào đầu năm 2017, thực hiện theo biên bản ghi nhớ giữa UBND tỉnh Quảng Trị và Học viện Nông nghiệp Việt Nam và Công ty CPTPXK Đồng Giao (Ninh Bình) về phát triển vùng nguyên liệu dứa, Sở NN&PTNT Quảng Trị đã chủ động phối hợp với Học Viện Nông nghiệp Việt Nam, Công ty Đồng Giao và các đơn vị, địa phương liên quan tham mưu xây dựng và triển khai thực hiện “Đề án phát triển vùng nguyên liệu dứa tại Quảng Trị”.
 

Theo đó, tổng diện tích dứa được trồng theo quy trình kỹ thuật của Công ty Đồng Giao trên toàn tỉnh Quảng Trị gần đến 150ha, trong đó tập trung chủ yếu ở vùng gò đồi huyện Cam Lộ 100 ha. Với tiềm năng về đất đai, khí hậu thuận lợi cùng sự liên kết 4 nhà trong sản xuất và tiêu thụ dứa, Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Trị kỳ vọng đây chính là hướng mở của địa phương trong việc tái cơ cấu ngành nông nghiệp.

Cây dứa chỉ mất công làm đất, trồng, bón phân ban đầu, chăm sóc khi trổ bông và thu hoạch nên thời gian còn lại người dân vẫn có thể làm những việc khác. Đặc biệt, dứa là loại cây thích ứng được với môi trường khô cằn, khắc nghiệt. Cây dứa được kỳ vọng mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều lần so với các cây trồng khác trên một diện tích, mở ra một hướng thu nhập mới cho nông dân Quảng Trị.

Đã có những trường hợp làm trồng dứa tốt và mang lại hiệu quả cao. Đơn cử như ông Nguyễn Văn Phước (thôn An Bình, xã Cam Thanh, huyện Cam Lộ) trồng 6 ha dứa. Nhờ làm đúng quy trình kỹ thuật của Công ty Đồng Giao và chăm sóc tốt nên vụ rồi mỗi ha dứa của ông cho năng suất đạt 27 tấn/ha, trong đó có đến 90% dứa loại 1. Sau khi trừ các chi phí đầu tư, ông lãi ròng gần 30 triệu đồng/ha.
 

Tuy nhiên ở Quảng Trị điển hình như ông Phước không được mấy người. Sau vụ thu hoạch đầu tiên đã nảy sinh nhiều vấn đề cần giải quyết với loại cây này. Thời gian gần đây, dứa trồng tại các địa phương bị vàng, úng và chết héo.

Ông Trần Văn Hào (thôn Nhật Lệ, xã Cam Thủy, huyện Cam Lộ) chia sẻ, ông vay ngân hàng 60 triệu đồng đầu tư vào 0,6 ha đất trồng dứa. “Mùa thu hoạch, tôi phải ở lại một mình giữa đồng nửa tháng để canh chừng, vậy mà chuột bọ vẫn phá hết một số lượng lớn trái, năng suất vì vậy thấp hơn so với dự kiến nhiều nên cuối vụ bị lỗ 20 triệu đồng”, ông Hào chán nản nói.   

“Gia đình tôi thuê của HTX Thủy Đông gần 1ha đất trồng dứa. Thời gian đầu cây phát triển cực kỳ ấn tượng nhờ được hỗ trợ tiền mua chồi giống, tiền phân bón và các vật tư khác. Tuy nhiên, do thời tiết nắng hạn kéo dài liên tục đúng vào thời kỳ sinh trưởng của trái nên năng suất chỉ còn hơn một nửa so với dự kiến 30 tấn/1ha. Đầu tư gần 100 triệu mỗi ha dứa nhưng sau khi thu hoạch và trừ các chi phí thì gia đình tôi vẫn lỗ đến 30 triệu đồng”, ông Trần Trung (thôn Cam Vũ, xã Cam Thủy) bộc bạch.

Ông Tạ Phước- Phó Chủ tịch UBND xã Cam Thủy thừa nhận đang có tình trạng bà con nông dân không muốn liên kết trồng dứa theo dự án với Công ty Đồng Giao nữa. Qua thời gian liên kết sản xuất vụ đầu tiên đã xãy ra một số bất cập như khi công ty vào mua dứa thì bà con nông dân thu hoạch chưa đủ, khi bà con nông dân thu hoạch rồi thì công ty chưa thu mua kịp.

“Một số hộ cá biệt vẫn cố tình thu hoạch dứa trước mùa để bán cho tiểu thương với giá 5.000đ/1kg nên không đủ sản lượng cho công ty thu mua với số lượng lớn. Nhưng nguyên nhân lớn nhất vẫn là nông dân chưa quen với cách sản xuất tập trung, đòi hỏi quy trình kỹ thuật đồng bộ. Chúng tôi động viên rất nhiều nhưng vụ này nông dân nhất quyết tách ra trồng riêng để bán lẻ ngoài thị trường”, ông Phước nói.

Nguyên nhân do đâu?

Theo kế hoạch đến năm 2020, Quảng Trị sẽ quy hoạch khoảng 1.000 ha trồng dứa nguyên liệu cho nhà máy. Công ty Đồng Giao cũng dự định sẽ đầu tư nhà máy chế biến dứa tại Quảng Trị để thuận lợi sản xuất và giảm chi phí vận chuyển. Tuy nhiên với tình hinh như hiện nay thì vấn đề trên có lẽ khó thực hiện.

Được biết khi tham gia dự án, các hộ dân được hỗ trợ trong khâu làm đất, cây giống, bạt ni lông, tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc và thu hoạch. Công ty Đồng Giao còn ứng tiền giống và phân bón với giá trị ứng tương đương 55 triệu/ha cho các hộ dân và khấu trừ sau khi thu hoạch. Bà con chủ yếu chỉ bỏ công chăm sóc và thu hoạch.
 

Nói về nguyên nhân trồng cây dứa gặp khó, bà Nguyễn Hồng Phương- Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt bảo vệ thực vật tỉnh Quảng Trị phân tích, đây là lần đầu tiên nông dân trồng dứa tập trung trên diện tích lớn với yêu cầu kỹ thuật đồng bộ nên chưa quen với cách sản xuất lớn, bài bản, dứa không đạt sản lượng và chất lượng như mong muốn.

Một số diên tích bà con nông dân chưa thực hiện đúng như quy định mật độ cây trồng. Yêu cầu trồng 5.000 cây/1ha, nhưng họ chỉ trồng 4.000 cây, hao hụt riêng mật độ cây trồng lên đến 1/5 trên mỗi ha. Bên cạnh đó, lịch thời vụ trồng từ tháng 2 đến tháng 4 năm nay và đến tháng 7, 8 năm sau thu hoạch được của Công ty Đồng Giao đưa ra chưa phù hợp thực tiễn khí hậu của tỉnh Quảng Trị. Vì tháng 8 là mùa khô hạn, dẫn đến việc thiếu nước, quả dứa không phát triển được nên năng suất, sản lượng thấp...

“Vì vậy phải điều chỉnh lịch trồng qua tháng 7 đến tháng 9 để tránh được thu hoạch vào đúng mùa hạn năm sau. Một lý do rất quan trọng nữa chính là năng suất lao động của người dân còn thấp, kéo theo chi phí về nhân công cực kỳ lớn, số lãi thu về bị giảm đi. Tất cả điều đó làm cho vụ trồng dứa đầu tiên chưa thuận lợi nên nông dân bị phân tâm...”, bà Phương cho hay.

Cũng theo bà Phương, những khó khăn này đều có thể khắc phục được, bà con nông dân cần phải thay đổi phương thức sản xuất từ nhỏ lẻ sang tập trung chuyên canh trên diện tích lớn với một tinh thần lao động quyết liệt hơn...