Doanh nghiệp xăng dầu hưởng lợi ngàn tỷ do công thức tính giá?

Ông Phạm Đình Thi, Vụ trưởng Vụ chính sách thuế (Bộ Tài chính) cho biết, Bộ này đã giao Cục quản lý giá phối hợp với các bộ ngành liên quan xem xét trả lời công luận về việc “Doanh nghiệp xăng dầu hưởng lợi ngàn tỷ vì lỗ hổng thuế”.

Ông Thi khẳng định những gì báo chí phản ánh cho rằng “doanh nghiệp xăng dầu hưởng lợi ngàn tỷ” không liên quan đến chính sách thuế đối với mặt hàng xăng dầu mà chỉ liên quan đến công thức xác định giá đối với mặt hàng này, từ đó dẫn đến giá bán cho người tiêu dùng.

“Thuế xăng dầu theo các hiệp định thương mại Việt Nam ký kết đã được Chính phủ cam kết, có lộ trình thực hiện, doanh nghiệp và cơ quan quản lý có muốn làm gì cũng không được. Chính sách thuế với xăng dầu đã bám sát các nội dung ấy”, ông Thi nói.

Cụ thể, Bộ Tài chính cho biết, đến hết năm 2015, thuế nhập khẩu với xăng là 20%, dầu diesel là 10%, dầu mazut là 10%, nhiên liệu bay 10% và dầu hỏa là 13%. Từ ngày 1/1/2016 trở đi, thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt từ ASEAN (ATIGA) đối với các mặt hàng dầu diesel, mazut, dầu hỏa và các nhiên liệu bay mới được cắt giảm về mức 0%.

Bộ Tài chính đã nghiên cứu việc điều chỉnh thuế nhập khẩu ưu đãi đối với mặt hàng dầu theo nguyên tắc: Thực hiện đúng Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu và các văn bản hướng dẫn thi hành và phù hợp với sự biến động của giá xăng dầu thế giới, phương án điều hành giá xăng dầu trong nước.

Về việc doanh nghiệp nhập khẩu dầu diesel, dầu mazut… có thể hưởng mức thuế nhập khẩu 0-5% nhưng người tiêu dùng vẫn phải chịu giá đã đánh thuế 10% để mua các mặt hàng này, khiến cho mức chênh lệch này có thế mang lại nguồn lợi hàng tỷ đồng cho doanh nghiệp xăng dầu, ông Thi cho biết, Bộ Tài chính đã giao Cục quản lý giá phối hợp với các bộ ngành liên quan xem xét trả lời công luận.

Tuy nhiên, ông Thi cũng thừa nhận, "cam kết đa phương và song phương của Chính phủ về thuế xăng dầu đúng là “có độ vênh”. Mặt bằng chung thuế xăng dầu áp tính giá xăng dầu bán ra là 10% nhưng có trường hợp doanh nghiệp nhập khẩu chỉ phải chịu thuế 0%. Chính vì thế chúng ta mới phải nghiên cứu lại phương pháp tính giá cho phù hợp với luật thuế theo cam kết mới".

Ông Thi cũng tiết lộ, theo quy định doanh nghiệp muốn được áp thuế nhập khẩu ưu đãi xăng dầu 0% phải đáp ứng đúng xuất xứ hàng hóa nhập khẩu. “Song thực tế, có trường hợp doanh nghiệp nhập xăng dầu về không có chứng nhận xuất xứ song mấy tháng sau họ lại trình ra được xuất xứ để hưởng thuế suất 0%. Đây chính là điều cần phải xem xét lại để xử lý thỏa đáng quyền lợi của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân tiêu thụ xăng dầu”, ông Thi nói.

Trước đó, Tập đoàn xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) đã gây bất ngờ công bố con số lãi kỷ lục nhất từ trước tới nay. Năm 2015, lãi trước thuế của Tập đoàn này là lên tới 3.766 tỷ đồng, trong đó, riêng lĩnh vực chính kinh doanh xăng dầu đã gặt hái 1.989 tỷ đồng, tương đương 52,8% tổng lợi nhuận hợp nhất. Trung bình, mỗi lít hay kg xăng dầu của Petrolimex đã đạt lãi 222 đồng.

Trên báo chí, nhiều chuyên gia tài chính đặt câu hỏi: Lý do chủ đạo nhất cho con số lãi khủng trên lại chính là nhờ hưởng lợi từ 'độ vênh' trong tính giá xăng dầu hiện nay của Liên Bộ Công Thương - Tài chính?

Cụ thể, trong công thức tính giá cơ sở xăng dầu dùng làm căn cứ để điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu trong nước, Liên Bộ vẫn áp dụng với các mức thuế nhập khẩu MFN theo Thông tư 78 ngày 20/5/2015 với xăng là 20%, dầu diesel và mazut 10%, dầu hỏa 13%.

Nhưng trên thực tế, Petrolimex cũng như hầu hết các doanh nghiệp đầu mối khác có thể linh hoạt tận dụng được mức thuế thấp hơn nhiều khi nhập khẩu xăng dầu từ các nước ASEAN.

Cụ thể, Thông tư 165 của Bộ Tài chính ban hành tháng 11/2014 có hiệu lực từ 1/1/2015 đã quy định, các mặt hàng dầu như diesel, dầu hoả từ ASEAN chỉ có 5%, mazut là 0% và từ năm 2016, tất cả các mặt hàng dầu từ khu vực này sẽ hưởng thuế 0%. Đặc biệt, cũng từ năm nay, xăng nhập về cũng chỉ có thuế là 10%, thấp hơn một nửa so với thuế MFN và mức thuế xăng trong ASEAN.

Đây có thể là nguyên nhân khiến các doanh nghiệp xăng dầu lãi lớn như vây? một chuyên gia đặt câu hỏi. Trong khi đó, Petrolimex lại có một cách gọi khá kỹ thuật là: "thay đổi phương thức tính giá mua hàng nhập khẩu phù hợp với diễn biến thị trường"./.