Đẩy mạnh giám sát đa dạng sinh học Vịnh Hạ Long và Quần đảo Cát Bà

Là một trong những khu vực có giá trị đa dạng sinh học cao, Vịnh Hạ Long thể hiện ở sự đa dạng về các hệ sinh thái, đa dạng về nguồn gen quí hiếm và đa dạng về thành phần giống loài. Theo Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, đến nay đã xác định được 21 loài thực vật quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng đã được ghi trong sách đỏ Việt Nam và 17 loài đặc hữu được các nhà khoa học ghi nhận chỉ phân bố trong khu vực vịnh Hạ Long mà chưa được công bố ở nơi nào khác. Trong đó, có bằng chứng chụp ảnh cho 16 loài trong khi không có ảnh hay mẫu vật nào có sẵn cho một loài.

Tiến sĩ Lưu Hồng Trường, Giảng viên chính trong một loạt các khóa đào tạo về giám sát đa dạng sinh học trên cạn cho nhân viên của Ban quản lý Vịnh Hạ Long và Vườn quốc gia Cát Bà mà IUCN tổ chức năm 2018 cho biết, danh sách các loài chỉ là sự khởi đầu để thực hiện việc bảo tồn. Hình ảnh, mẫu vật, bản đồ phân phối, quy mô dân số…là cần thiết để quản lý hiệu quả các khu bảo tồn. Đó là lý do tại sao việc tổ chức một chương trình giám sát mạnh mẽ là rất quan trọng.

Trong các khóa đào tạo của mình, Tiến sĩ Lưu Hồng Trường cùng ba nhà bảo tồn có kinh nghiệm khác là Đặng Minh Trí (Viện Sinh thái Nam), Tiến sĩ Lê Khắc Quyết (Nhóm Chuyên gia Linh trưởng IUCN SSC) và Tiến sĩ Nguyễn Thiện Đạo (Bảo tàng Tự nhiên Quốc gia Việt Nam) đã đào tạo 28 nhân viên về cách thức để theo dõi tám loài ưu tiên gồm: Voọc Cát Ba, Tắc kè hổ Ba, Cây cọ Hạ Long…Những loài này được lựa chọn ưu tiện dựa trên mức độ đe dọa, đặc hữu, giá trị thương mại và các tiêu chí khác.

Chương trình giám sát đã xem xét các nguồn nhân lực, hạn chế tài chính và các vấn đề tiếp cận ở vùng núi karst. Từ đó, hướng dẫn các phương pháp đơn giản để theo dõi xu hướng về quy mô dân số loài, xác định các thay đổi, tính toán khả năng tái sinh của cây và các thông tin hữu ích khác để quản lý.

Theo ông Đỗ Minh Hiền, cán bộ của Ban quản lý Vịnh Hạ Long, phần đào tạo thực hành này cho phép ông hiểu rõ hơn về các phương pháp sử dụng những ô mẫu cố định để theo dõi hoa lan, đếm và quan sát những thay đổi trong quần thể khỉ vằn.

Bà Vũ Hồng Vân (Vườn quốc gia Cát Bà) cho rằng, IUCN và các chuyên gia tư vấn đã nỗ lực xây dựng năng lực nhân viên và thiết kế một phương pháp phù hợp với điều kiện của đơn vị. Hy vọng cùng với IUCN, có thể kêu gọi sự chú ý nhiều hơn từ các nhà lãnh đạo thành phố về tầm quan trọng của giám sát đa dạng sinh học cũng như huy động tài trợ để thực hiện.

Về vấn đề này, bà Nguyễn Huyền Anh - Phó Giám đốc Ban Quản lý Vịnh Hạ Long chia sẻ ý định tích hợp giám sát đa dạng sinh học vào kế hoạch quản lý của BQL và đưa ra kế hoạch làm việc hàng năm để phân bổ các nguồn lực cần thiết.

Được biết, sau khóa đào tạo giám sát đa dạng sinh học, các giảng viên còn tổ chức một khóa học giới thiệu về quản lý cơ sở dữ liệu đa dạng sinh học bằng BRAHM. Đây là phần mềm do Đại học Oxford phát triển để quản lý các mẫu vật bảo tàng tương thích với hệ thống thông tin đa dạng sinh học toàn cầu. Mặc dù có một số khó khăn cho người dùng do nền tảng ngôn ngữ tiếng Anh, nhưng khóa học đã giới thiệu cho người tham gia về phần mềm và kiến ​​thức để xây dựng cơ sở dữ liệu phù hợp với riêng họ.