Ủy hội sông Mê Công quốc tế thống nhất tham vấn vùng cho Dự án thủy điện dòng chính Pắc Lay (Lào)

Theo thông tin từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, ngày 12/6/2018, Ủy ban sông Mê Công quốc gia Lào đã gửi Thư đến Ban Thư ký Ủy hội sông Mê Công quốc tế thông báo về kế hoạch triển khai Dự án thủy điện dòng chính Pắc Lay.

Căn cứ thông báo và các tài liệu của Lào về Dự án thủy điện Pắc Lay, Ủy hội sông Mê Công quốc tế đã thống nhất triển khai thực hiện quá trình tham vấn cho Dự án thủy điện Pắc Lay từ ngày 08/8/2018 theo quy định của Hiệp định Hợp tác Phát triển Bền vững Lưu vực sông Mê Công (năm 1995) và Thủ tục Thông báo, Tham vấn trước và Thỏa thuận (PNPCA) của Ủy hội sông Mê Công quốc tế. Lượng điện do công tŕnh thủy điện Pắc Lay sản xuất ra dự kiến phần lớn sẽ bán cho Thái Lan (85%) và phần c̣òn lại (15%) Lào sẽ sử dụng.

Ủy hội sông Mê Công quốc tế đã thống nhất Kế hoạch tham vấn vùng cho Dự án thủy điện dòng chính Pắc Lay bao gồm các hoạt động chính sau: Hoạt động của Nhóm Công tác vùng; Xây dựng Báo cáo kỹ thuật về đánh giá tác động của công tŕnh thủy điện Pắc Lay; Họp tham vấn vùng; Phiên họp đặc biệt của Ủy ban Liên hợp.

Theo quy định, sau giai đoạn tham vấn đầu ít nhất trong 6 tháng, Ủy ban Liên hợp Ủy hội sông Mê Công quốc tế sẽ nhóm họp để xem xét kết quả các ṿòng tham vấn quốc gia và vùng, từ kiến chính thức của các quốc gia thành viên nhằm đánh giá kết quả tham vấn và tiến tới thống nhất một Tuyên bố chung của Ủy hội về các kế hoạch thực hiện tiếp theo cho thời gian tới.

Các hoạt động tham vấn của Việt Nam trong thời gian tới về Dự án thuỷ điện Pắc Lay do Bộ Tài nguyên và Môi trường, Uỷ ban sông Mê Công Việt Nam chủ trì sẽ được thực hiện từ tháng 8/2018 đến tháng 02/2019 bao gồm: đánh giá tác động sơ bộ của Dự án thủy điện Pắc Lay, đặc biệt là các tác động xuyên biên giới có thể ảnh hưởng đến Việt Nam trên cơ sở tài liệu kỹ thuật về Dự án Pắc Lay do Lào nộp và Báo cáo kỹ thuật do Ban Thư ký Uỷ hội và các chuyên gia quốc tế chuẩn bị; tổ chức các hội thảo tham vấn quốc gia; chuẩn bị ý kiến của Việt Nam trong tham gia tham vấn vùng và Phiên họp Ủy ban Liên hợp của Ủy hội sông Mê Công quốc tế.

Thành phần tham gia vào quá tŕnh tham vấn bao gồm các bộ, ngành, địa phương của đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam; các tổ chức Liên hiệp hội khoa học, các tổ chức phi chính phủ; các nhà khoa học và cộng đồng.

Đối với các công tŕnh thủy điện ḍng chính sông Mê Công, mối quan tâm của Việt Nam không chỉ tập trung vào tác động tại chỗ của một công trình thủy điện riêng lẻ mà còn cả tác động tổng thể của toàn bộ bậc thang thuỷ điện dòng chính, của phát triển thuỷ điện thượng nguồn sông Mê Công và dòng nhánh, kết hợp với ảnh hưởng ngày càng tăng của biến đổi khí hậu tại đồng bằng sông Cửu Long.

Mối quan tâm của Chính phủ Việt Nam thông qua việc ban hành Nghị quyết 120/NQ-CP ngày 17 tháng 11 năm 2017 về Phát triển bền vững đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu, trong đó nhấn mạnh các thách thức đối với đồng bằng sông Cửu Long và yêu cầu phát huy hơn nữa vai trò của Uỷ hội sông Mê Công quốc tế, tăng cường quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước giữa các nước trong lưu vực sông Mê Công vì sự thịnh vượng chung của khu vực.

Đối với các dự án thuỷ điện đã được tham vấn trước đây, các chủ đầu tư thường chỉ tập trung vào thiết kế công trình mà ít chú ý đến đánh giá tác động (đặc biệt là các tác động xuyên biên giới), quan trắc theo dõi, nghiên cứu đánh giá, tham vấn cộng đồng… Tuy nhiên, từ tham vấn Dự án thủy điện Pắc Beng, các quốc gia thành viên đã thống nhất giao Ban Thư ký Uỷ hội giúp Chính phủ Lào trong các hoạt động nói trên và tiếp tục như vậy đối với Dự án thủy điện Pắc Lay.Quá trình tham vấn cho Dự án thuỷ điện Pắc Lay có vai tṛ rất quan trọng, diễn ra trong bối cảnh xảy ra sự cố vỡ đập Xê-pan Xê-nậm-noi của Lào, gây nhiều tổn thất đối với con người và tài sản. Do vậy, các quốc gia trong Uỷ hội cũng đă bày tỏ quan ngại về tiêu chuẩn thiết kế và quá tŕnh kiểm soát an toàn đập mà Lào áp dụng. Các quốc gia cũng đề nghị Lào làm rõ quyết định của Chính phủ về việc tạm dừng xem xét các đầu tư xây dựng thủy điện mới.