Điện Biên: Doanh nghiệp luyện than cốc gây ô nhiễm môi trường

Nhiều diện tích ruộng của người dân bị bùn than bồi lấp.

Theo địa chỉ phản ánh, chúng tôi đến gặp ông Lò Văn Piếng, Bí thư Chi bộ đội 12, xã Thanh Xương, huyện Điện Biên. Ông Piếng bức xúc: “Cách đây khoảng 3 tháng, chúng tôi phát hiện thấy mùi lạ, tưởng đó là mùi đốt mà Công ty đang sản xuất ở phía đầu bản. Gần đây chúng tôi mới biết là công ty đang nung than cốc. Sau những ngày mưa nhiều, nước thải và bùn than chảy xuống lấp hết ruộng cấy. Chúng tôi vô cùng lo lắng khi một phần ruộng chẳng còn thấy cây lúa, phần còn lại thì nắng lên lại héo úa, không biết phải khắc phục như thế nào.

Được biết, những lò than cốc này thuộc quản lý của Công ty TNHH Đầu tư Công nghiệp Tây Bắc (viết tắt là Cty INVINCO), do ông Phạm Minh Đông, trú tại đội 18, xã Thanh Xương, huyện Điện Biên là người đại diện pháp luật. Công ty này đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh với 26 ngành, nghề trong đó có ngành sản xuất than cốc. Hoạt động chính của công ty tại khu vực này là sản xuất gạch Tuynel. Cách đây khoảng 3 tháng (tức là từ tháng 4/2017 - theo phản ánh của người dân) Công ty đã tiến hành luyện than cốc mà chưa có Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM).

Đến gần khu vực sản xuất của Công ty, trước mắt chúng tôi là những khoảnh ruộng đen ngòm bởi lớp bùn than. Khu vực xung quanh có khoảng 3.000m² ruộng đều bị ảnh hưởng. Cây lúa bị vùi lấp, lá lúa bị héo, đang có nguy cơ chết dần. Phía trong rào thép gai là 2 lò than đang hoạt động, khói bốc nghi ngút. Tuy nhiên, theo quan sát, gần chục lò than tại khu vực sản xuất của Công ty đều không được đầu tư xây dựng hệ thống ống dẫn khói, dẫn đến việc khói thải lan tỏa ở tầm thấp, bốc mùi khó chịu. Những vòi nước thải đen ngòm xả vào bể lắng. Phía dưới xuất hiện một mạch nước thải không biết chảy từ đâu đi vào một vũng nước nhỏ mới được đào.

“Mấy ngày trước đâu có cái hố này, nên nước thải kéo theo bùn than lấp đầy ruộng chúng tôi. Tính riêng ruộng nhà tôi đã có trên 2000m² bị ảnh hưởng.” – ông Piếng cho biết thêm.

Nhức đầu, khó thở, cảm thấy ngột ngạt... là cảm nhận chung của rất nhiều người dân sinh sống quanh vùng sản xuất của Công ty này. Theo ông Lường Văn Bun, đội 14, xã Thanh Xương, nhà ông cách lò đốt than cốc hơn 1km, cứ mỗi đợt gió thổi đúng hướng là cả nhà không chịu được, ăn cơm cũng không ngon. Nhất là về đêm, không khí càng ngột ngạt, khiến mọi người vô cùng khó chịu.

Bên cạnh đó, khu vực này là đầu nguồn của khe Lọng Sáng, hiện tại có tới 30 hộ dân, với trên 120 nhân khẩu của đội 12, xã Thanh Xương sử dụng nước giếng ngầm dọc nguồn khe nước này. Kể từ khi Công ty luyện cốc, hàng loạt các giếng nước tại khu vực này đều vẩn đục, nổi bọt, váng và có mùi hôi tanh. Không thể dùng nước để ăn uống người dân chỉ biết khắc phục bằng việc mua nước lọc về dùng.

Mạch nước thải rò rỉ từ bể lắng của Công ty gây ô nhiễm môi trường.

Không chỉ thế, khe Lọng Sáng còn cung cấp nước tưới cho hơn 1,4ha ruộng và 1,6ha ao cá của các hộ dân đội 14, 16 xã Thanh Xương. Khi biết được thực trạng nguồn nước có nguy cơ bị ô nhiễm, người dân đã dừng cho nước vào ruộng trong khi đang thời điểm ruộng cần nước tưới. Nhiều diện tích ao vì không có nguồn nước chỉ còn cách tháo cạn để làm ruộng khiến hiệu quả kinh tế giảm sút. Một số ao không tháo cạn biến thành những ao tù, nuôi cá rất chậm lớn.

Gia đình ông Lò Văn Điện, đội 12, xã Thanh Xương có trên 4.700m² ao cá. Tuy nhiên, sau khi tháo ao vét cá, gia đình cũng chẳng dám cho nước vào để tiếp tục nuôi, nên đành khắc phục bằng việc trồng lúa. Cả gia đình ông băn khoăn: Mùa mưa này còn đỡ chứ mùa sau không biết có đủ nước để sản xuất nữa hay không...?

Cũng theo ông Piếng, từ khi công ty bắt đầu luyện than cốc, có gần một nửa người dân trong bản bị mắc chứng bệnh đau mắt, người dân không khỏi thắc mắc và thường bỏ ngỏ với nhau câu hỏi: Phải chăng nguyên nhân là do ô nhiễm không khí, và sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm từ nguồn nước thải trong quá trình luyện cốc gây ra?

Ông Lò Văn Hạnh, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Điện Biên cho biết: Ngay sau khi nhận được thông tin phản ánh của người dân, phòng đã phối hợp với Công an huyện, UBND xã Thanh Xương, tiến hành kiểm tra xác minh sự thật. Sau khi kiểm tra, việc sản xuất của Công ty INVINCO mặc dù được phép sản xuất, nhưng chưa có báo cáo ĐTM. Qua đó, chúng tôi đã yêu cầu phía Công ty dừng hoạt động sản xuất; thuê đơn vị tư vấn đo đạc mức độ ảnh hưởng đến môi trường để lập Báo cáo ĐTM.

Ngày 25/7, chúng tôi cùng đoàn kiểm tra của phòng TN&MT huyện Điện Biên; cán bộ địa chính xã Thanh Xương, huyện Điện Biên tiến hành kiểm tra hoạt động sản xuất than cốc của Cty INVINCO.

Khu vực sản xuất than cốc của Công ty INVINCO, các lò nung than cốc không có ống dẫn khói.

Khi được hỏi đã có báo cáo ĐTM đối với hoạt động sản xuất than cốc, ông Phạm Minh Đông, Giám đốc Cty INVINCO, cho biết: Công ty chưa lập báo cáo ĐTM. Do trời mưa nhiều quá nên công ty chưa tiến hành mời cơ quan chức năng đến tiến hành kiểm tra để lấy kết quả đánh giá. Giờ công ty mới đang trong thời gian đốt thử nghiệm. Còn việc bùn than chảy xuống lấp ruộng của người dân là do mưa lớn làm tràn ra. Hiện tại Cty đang tiến hành xử lý, khắc phục hậu quả và đền bù thiệt hại cho người dân.

Được biết, sau khi nhận được phản ánh của người dân, cũng như cơ quan chức năng, phía Công ty INVINCO đã cho chặn lại nguồn nước thải bị rò rỉ; đào thêm 2 bể lắng nước tại khu vực đầu ruộng của người dân để phòng trường hợp nước thải tràn ra do mưa lớn. Đồng thời, bồi thường cho ông Lò Văn Piếng với số tiền 8,25 triệu đồng.

Mặc dù phía Công ty INVINCO đã có những động thái khắc phục hậu quả do sản xuất than cốc gây ra, nhưng việc Công ty này sản xuất than cốc khi chưa lập Báo cáo ĐTM là chưa đúng quy trình. Dù chưa xác định được mức độ ô nhiễm, nhưng có thể khẳng định việc sản xuất của công ty đã gây ảnh hưởng đến sản xuất, ô nhiễm nguồn nước và không khí. Gây tâm lý hoang mang cho người dân sinh sống gần khu vực này.

Rất mong, các cơ quan chức năng có thẩm quyền cần sớm làm rõ mức độ ô nhiễm, xử lý vi phạm đối với hành vi vi phạm của đơn vị này. Đồng thời, yêu cầu dừng hoạt động sản xuất than cốc của Công ty INVINCO cho đến khi có Báo cáo ĐTM đủ tiêu chuẩn để sản xuất.

Hà Thuận