Khuyến khích doanh nghiệp sử dụng nhãn xanh sinh thái

Bà Nguyễn Thu Hà

PV: Chương trình Nhãn xanh Việt Nam đã được Bộ trưởng Bộ TN&MT phê duyệt theo Quyết định số 253/ QĐ – BTNMT ngày 05/03/2009, vậy trong thời gian qua chương trình đã đạt được những kết quả như thế nào, thưa bà?

Bà Nguyễn Thu Hà:

Thời gian qua, Chương trình Nhãn xanh Việt Nam đã ban hành với mục đích nhằm khuyến khích các sáng kiến về môi trường cũng như nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về các vấn đề môi trường. Đây cũng là phương pháp giúp người tiêu dùng đưa ra các quyết định mua sắm từ đó so sánh lợi ích của sản phảm được gắn nhãn sinh thái với sản phẩm cạnh tranh cùng loại góp phần không nhỏ cho việc tăng cường sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường. Với những mục tiêu đó thì từ khi triển khai đến nay chương trình đã xây dựng được 14 tiêu chí cho 14 nhóm sản phẩm và đã đánh giá được chứng nhận cho hơn 50 sản phẩm của 4 công ty.

PV: Việc thúc đẩy Nhãn xanh Việt Nam góp phần phát triển chính sách về mua sắm công xanh, vậy việc lồng ghép quy định về nhãn sinh thái trong mua sắm công sẽ được thể hiện như thế nào, thưa bà?

Bà Nguyễn Thu Hà:

Đây là một quy định mới trong Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) 2014. Nghị định 19 được ban hành 2015 chi tiết hướng dẫn chi tiết Bộ Tài chính mua sắm công xanh như thế nào đối với những sản phẩm được dán nhãn sinh thái. Vì vậy, trong thời gian qua, Bộ Tài chính đang trong quá trình dự thảo các văn bản hướng dẫn các đơn vị. Để thực hiện được điều này thì chúng ta phải có các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn mua sắm công xanh như thế nào.

PV: Trong quá trình triển khai Chương trình Nhãn xanh Việt Nam thì đâu là những khó khăn, thách thức, thưa bà?

Bà Nguyễn Thu Hà:

Vấn đề đầu tiên mà chúng tôi gặp phải đó là việc chúng tôi chưa có một nguồn kinh phí ổn định để duy trì, phát triển bởi chúng tôi chưa thu bất cứ một kinh phí nào để tạo điều kiện khuyến khích doanh nghiệp. Ví dụ như ở các nước, hầu hết ở các nước khi dãn nhán sinh thái đều thu phí gọi là phí hồ sơ. Sau khi họ nhận được chứng nhận sản phẩm dán nhãn sinh thái bảo vệ môi trường thì họ sẽ phải nộp thêm một phí sử dụng nhãn. Ở Việt Nam, hiện chưa thu một kinh phí nào nên gây khó khăn cho việc duy trì chương trình này. Ở một số nước, chương trình dán nhãn sinh thái có thể được chính phủ cung cấp cho nguồn kinh phí nhất định để duy trì hoạt động. Khó khăn lớn nhất là tại sao chúng ta vẫn chưa huy động được nhiều doanh nghiệp tham gia vào chương trình chứng nhận dán nhãn sinh thái bởi nhận thức và sự quan tâm của người tiêu dùng chưa cao vào sản phẩm có chứng nhận thân thiện với môi trường. Khi người tiêu dùng có nhu cầu sử dụng thì họ chưa đưa ra những quyết định cần phải lựa chọn những sản phẩm được dán nhãn sinh thái chính vì vậy chưa tạo ra được thị trường cho doanh nghiệp. Nếu chúng ta tạo ra được thị trường thì có thể khuyến khích cho doanh nghiệp tích cực tham gia vào chương trình này hơn. Bên cạnh đó, hiện chương trình cũng chưa có quy định cụ thể để có thực hiện các quy định về ưu đãi. Ngoài ra, trình độ kỹ thuật, nhân lực của doanh nghiệp chưa cao khiến cho nhiều sản phẩm chưa đáp ứng được các tiêu chí khi xét duyệt.

PV: Trên thị trường hiện nay đã xuất hiện một số sản phẩm có dán nhãn sinh thái thân thiện với môi trường nhưng tại sao người dân vẫn chưa thực sự quan tâm, thưa bà?

Bà Nguyễn Thu Hà:

Theo tôi thì nguyên nhân là do người dân chưa có thông tin đầy đủ. Nếu chúng ta là cơ quan quản lý dán nhãn sinh thái thì cần phải cung cấp cho người dân hiểu rõ về nếu họ mua dán nhãn xanh Việt Nam thì họ được lợi ích gì trong đó. Ngoài việc khi mua những sản phẩm có dãn nhãn sẽ tốt hơn cho môi trường nhưng khi mua những sản phẩm này có thể bảo vệ người tiêu dùng trong quá trình sử dụng. Khi chúng tôi xem xét cấp nhãn sinh thái cho một sản phẩm nào đó chúng tôi cũng quan tâm đến chất lượng cũng như độ bển của sản phẩm. Bởi độ bền của sản phẩm sẽ tiết kiệm hơn cho người tiêu dùng đồng thời giảm thiểu việc thải bỏ ra ngoài môi trường. So với các nước trong khu vực, yêu cầu về sản phẩm xanh (sản phẩm thân thiện với môi trường) trên thị trường Việt Nam cũng như nhận thức của người tiêu dùng còn hạn chế. Các sản phẩm dán nhãn môi trường cũng như cách nhận biết còn chưa rõ và phổ biến đối với người tiêu dùng. Các doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn dè dặt trong việc đầu tư, sử dụng công nghệ, phương thức quản lý và áp dụng các hệ thống quản lý phù hợp để sản xuất các sản phẩm đáp ứng yêu cầu về dán nhãn. Mặt khác, hiện nay các tiêu chí về sản phẩm xanh còn rất hạn chế về mặt số lượng và mới chỉ có đối với một số chủng loại mặt hàng nhất định.

Sản phẩm bóng đèn huỳnh quang được dán nhãn xanh sinh thái

PV: Không chỉ người dân được hưởng lợi từ việc sử dụng sản phẩm có dãn nhán sinh thái vậy thì doanh nghiệp cung cấp sản phẩm sẽ được hưởng những ưu đãi gì khi tham gia xét duyệt nhãn xanh Việt Nam, trong thời gian tới cần phải làm gì để thúc đẩy việc phát triển chương trình Nhãn xanh Việt Nam, thưa bà?

Bà Nguyễn Thu Hà:

Như tôi đã nói, khi doanh nghiệp tham dự chương trình Nhãn xanh Việt Nam thì ngoài việc họ sẽ được hưởng những ưu đãi về thuế doanh nghiệp, thuế xuất khẩu, được hưởng ưu tiên về mua sắm công xanh. Trong Nghị định 19/ 2015/ NĐ – CP cũng đã nêu rõ doanh nghiệp sẽ được trợ giá.

Hiện nay trong xu hướng toàn cầu hóa, đòi hỏi chúng ta cần phải thay đổi. Các doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh và mất thị phần không chỉ trên thị trường quốc tế mà sẽ phải cạnh tranh trên chính thị trường trong nước nếu không bắt kịp sự thay đổi để đáp ứng các yêu cầu về luật định và yêu cầu của thị trường về sản phẩm xanh. Việt Nam sẽ cần có các hoạt động thúc đẩy và hỗ trợ các doanh nghiệp nhanh chóng hội nhập và nâng cao ý thức của người tiêu dùng khi lựa chọn mua sản phẩm. Đồng thời các chính sách và qui định của nhà nước rõ ràng và cụ thể hơn nhằm tạo điều kiện để các sản phẩm xanh có chỗ đứng và phát triển.

Bên cạnh đó, để chương trình Nhãn xanh Việt Nam phát triển trong thời gian tới trước hết theo tôi cần phải xây dựng tiêu chí cho các sản phẩm ưu tiên trên thị trường cũng như nâng cao nhận thức của người dân. Đồng thời thúc đẩy việc gia nhập Hệ thống hợp tác quốc tế về nhãn sinh thái GENICES của Mạng lưới Nhãn sinh thái toàn cầu. Thúc đẩy việc công nhận lẫn nhau giữa Nhãn xanh Việt Nam và chương trình nhãn sinh thái của các nước khác. Ngoài ra cũng cần phải phát triển chính sách về mua sắm công xanh cũng như lồng ghép quy định về nhãn sinh thái trong mua sắm công.

Xin trân trọng cảm ơn bà!

Nguyễn Cường (thực hiện)