Quảng Ngãi: Sạt lở bờ sông, ven biển nghiêm trọng

Thấp thỏm sống bên miệng “hà bá”

Mùa mưa bão năm nay, người dân thôn Cổ Lũy, xã Tịnh Khê, TP. Quảng Ngãi phải sống trong tâm trạng thấp thỏm lo âu, khi bờ biển bị sạt lở hiện chỉ cách khu dân cư 50m và ngày càng “ngoạm” sâu vào đất liền. Cuối năm 2017, do thay đổi dòng chảy, khu vực Cửa Đại giữa xã Nghĩa An và xã Tịnh Khê đã xảy ra sạt lở bờ biển, với chiều dài 300m, lấn sâu vào đất liền hơn 200m. Hậu quả là 4 nhà dân bị cuốn trôi ra biển, 3ha rừng phòng hộ và 20m đường cống thoát nước tuyến đường bờ đông sông Kinh đi Cửa Đại bị xói lở, cuốn trôi.

Hơn 50 năm sống ở Tịnh Khê, ông Phạm Trí cho biết chưa bao giờ mình chứng kiến sóng biển dữ dằn, tàn phá đến như vậy. “Khoảng 5 năm trở lại đây, sạt lở đã nuốt hàng trăm hecta đất của người dân và rừng dương chắn sóng ra biển. Cứ đến mùa mưa lũ, người dân lại mất ăn mất ngủ vì lo sợ nhà cửa, tài sản bị cuốn trôi ra biển”- ông Trí cho hay.

Tại xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ, ngư dân làng chài Thạnh Đức 1, huyện Đức Phổ cũng “đứng ngồi không yên” vì tuyến kè chắn sóng dọc bãi biển bị sóng đánh hư hỏng nghiêm trọng, đe dọa hàng trăm nhà dân. Theo người dân địa phương thì Dự án kè Thạnh Đức 1 được đầu tư xây dựng vào những năm 2015, dài hơn 300 m với tổng kinh phí hơn 15 tỷ đồng, bảo vệ hàng trăm hộ dân thôn Thạnh Đức 1. Dù chưa nghiệm thu, đến 12/2016, tuyến kè này đã bị sóng biển đánh sạt lở nhiều đoạn. Nỗi lo mất đất sản xuất, mất nhà cửa và đe dọa an toàn tính mạng luôn thường trực với mỗi người dân sống dọc bãi biển này, nhất là khi mùa mưa bão đang cận kề.

Tỉnh Quảng Ngãi hiện có 130km bờ biển. Trước những biến đổi khí hậu, nhiều năm qua, vùng ven biển, cửa biển Quảng Ngãi sạt lở nghiêm trọng, đe dọa tính mạng cư dân ven biển. Theo thống kê của UBND tỉnh Quảng Ngãi, hiện toàn tỉnh có 21 điểm sạt lở bờ biển, trong đó, sạt lở đặc biệt nguy hiểm có 5 điểm, sạt lở nguy hiểm có 16 điểm. Tốc độ sạt lở trung bình khoảng 5m/năm, một số điểm sạt lở có tốc độ nhanh hơn (10-15m/năm) như thôn Khê Tân (xã Tịnh Khê, TP. Quảng Ngãi), thôn Lệ Thủy (xã Bình Trị, huyện Bình Sơn), các thôn Phước Thiện, An Cường, Thanh Thủy (xã Bình Hải, huyện Bình Sơn)….

Hiện có nhiều hộ dân ở thôn Khê Tân (xã Tịnh Khê) và khu dân cư ven biển Sa Huỳnh (xã Phổ Thạnh), thôn Lệ Thủy (xã Bình Trị), thôn Phước Thiện và thôn An Cường (xã Bình Hải) bị nứt, sập nhà đã phải di dời, sơ tán; các hộ còn lại luôn lo sợ sạt lở lấn sâu.

Ngoài ra, hiện trạng sạt lở bờ sông trên địa bàn tỉnh có 152 điểm, trong đó, sạt lở đặc biệt nguy hiểm có 3 điểm, sạt lở nguy hiểm có 102 điểm và sạt lở bình thường có 47 điểm.

Công trình chờ vốn!

Ông Bùi Đức Thái- Trưởng phòng Quản lý thiên tai (Chi cục Thủy lợi tỉnh Quảng Ngãi) cho biết, với đặc trưng địa hình sông ngòi của tỉnh là ngắn, độ dốc lớn, nên vào mùa mưa, dòng chảy có cường độ mạnh, gây lũ lớn, làm cho bờ sông, bờ biển hằng năm bị sạt lở nghiêm trọng. Tuy nhiên, kinh phí để xử lý sạt lở rất lớn, nằm ngoài khả năng của địa phương nên phải ưu tiên một số vị trí cấp bách, đặc biệt nguy hiểm, còn lại đều phải chờ vốn. Chẳng hạn ngay sau khi xảy ra tình trạng biển sạt lở và cuốn trôi 4 nhà dân ở thôn Khê Tân, xã Tịnh Khê, các ngành chức năng của tỉnh đã lập dự án xây dựng công trình kè chống sạt lở bờ bắc Cửa Đại với chiều dài 1.200m, kinh phí 140 tỷ đồng. Thế nhưng, đến nay công trình vẫn đang đợi vì thiếu vốn.

Vừa qua, tỉnh Quảng Ngãi đã kiểm tra, rà soát, đánh giá, phân loại mức độ sạt lở, bồi lấp và nhu cầu xử lý cấp bách các điểm sạt lở bờ biển, bồi lấp cửa sông. Tuy nhiên, diễn biến sạt lở, bồi lấp cửa sông, bờ biển đang diễn ra phức tạp, nhiều nơi, rất cần được đầu tư xử lý kịp thời để hạn chế sạt lở, giảm thiểu thiệt hại gây ra.

Từ năm 2008 đến nay, mới chỉ có 37 dự án kè chống sạt lở bờ sông, bờ biển đã và đang triển khai đầu tư, với tổng chiều dài kè khoảng 44km, chưa bằng 1/5 tổng chiều dài bờ sông, bờ biển bị sạt lở. UBND tỉnh Quảng Ngãi đề nghị Bộ NN&PTNT trình Chính phủ một số nội dung xem xét, hỗ trợ kinh phí để đầu tư, xử lý, khắc phục trong năm 2018-2019 ở các vị trí sạt lở bờ biển, bồi lấp cửa sông có diễn biến đặc biệt nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và các hoạt động kinh tế, xã hội địa phương, với kinh phí ước tính khoảng 570 tỷ đồng. Về lâu dài, quan tâm xem xét hỗ trợ kinh phí đầu tư xử lý các điểm sạt lở, bồi lấp cấp bách nhằm quản lý hiệu quả rủi ro do sạt lở bờ biển, bồi lấp gây ra, ổn định đời sống người dân với kinh phí ước tính khoảng 4.975 tỷ đồng.

Ông Trần Quang Hoài, Tổng Cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai cho rằng, khu vực miền Trung - Tây Nguyên thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai, lại có địa hình dốc, hẹp nên tác động của sạt lở bờ sông, bờ biển rất lớn. Để xử lý đồng bộ các nội dung trên, Chính phủ đã giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn xây dựng Chương trình phòng chống thiên tai toàn diện với nhiều giải pháp cấp bách. Hiện nay, các ban ngành chức năng đang rà soát lại các vị trí sạt lở ven biển, bồi lấp cửa sông để báo cáo Chính phủ hỗ trợ khẩn cấp. Tuy nhiên, xử lý sạt lở ven biển lại đòi hỏi kinh phí rất lớn nên Chính phủ đang cân nhắc từng đồng.

“Thủ tướng Chính phủ rất quan tâm. Có điều tình hình thiên tai đang diễn ra rất phức tạp, rất khốc liệt, cho nên chỗ nào cũng cần nguồn vốn, chỗ nào cũng cần hỗ trợ. Vì thế, chúng ta cần phải lựa chọn chỗ nào cần hỗ trợ trước”- ông Trần Quang Hoài cho biết.

Trong lúc chờ kinh phí hỗ trợ từ TW, hàng nghìn người dân ven sông, ven biển tỉnh Quảng Ngãi vẫn phải thấp thỏm sống bên miệng “hà bá” vào mùa mưa lũ năm nay.