Bình Định: "Đá tặc" lộng hành trên núi Hòn Chà, chính quyền bất lực?

(TN&MT) - UBND tỉnh Bình Định dù đã yêu cầu chấm dứt việc tận thu, khai thác đá tại phía Đông núi Hòn Chà, nằm cạnh KCN Phú Tài (TP Quy Nhơn). Tuy nhiên, một số doanh nghiệp (DN), cá nhân vẫn tiếp tục khai thác, gây thất thoát nguồn tài nguyên, làm vỡ cơ cấu đất, tiềm ẩn nguy cơ sạt lở núi, làm ảnh hưởng đến khu dân cư, hạ tầng KCN vào mùa mưa. Trong khi công tác giám sát, kiểm tra, xử lý của ngành chức năng lẫn chính quyền địa phương còn mang tính “đánh trống bỏ dùi”.

Xe ben vận chuyển đá chẻ trái phép từ khu quy hoạch làm trang trại chăn nuôi và trồng cây ăn trái của ông Đinh Quốc Hạnh.

Núi Hòn Chà tiếp tục bị “xẻ thịt” sau lệnh cấm

Ngày 17.10.2016, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Hồ Quốc Dũng đã ký ban hành văn bản số 4654/UBND-KT về việc yêu cầu các DN chấm dứt việc tận thu đá tại khu vực phía Đông núi Hòn Chà. Theo đó, yêu cầu Công ty TNHH Xuân Nguyên, DNTN Thiên Phú, Công ty CP Đá granite Phú Minh Trọng không được tận thu đá trên diện tích mở rộng nhà máy; đồng thời, thực hiện việc cải tạo, phục hồi môi trường theo quy định. Thế nhưng đến nay, chúng tôi quan sát thấy việc khai thác, tận thu đá vẫn diễn ra nhộn nhịp tại 2 DN là Công ty TNHH Xuân Nguyên và DNTN Thiên Phú.

Ngày đầu tháng 6.2017, chúng tôi tiếp cận khu vực núi Hòn Chà nằm phía sau DNTN Thiên Phú nhận thấy nhiều công nhân đang hì hục điều khiển máy móc, phương tiện để khoan, cắt đá. Hoạt động khai thác đá diễn ra công nhiên từ chân đến giữa sườn núi nhưng không gặp sự ngăn cản nào từ phía lực lượng chức năng. Sau thời gian tận thu, từng mảng sườn núi rộng hàng ngàn mét vuông bị xới tung, loang lổ. Cách đó chừng 500m, hoạt động khoan, cắt đá cũng diễn ra rầm rộ tại Công ty TNHH Xuân Nguyên. Chúng tôi nhẩm đếm có khoảng 10 công nhân đang miệt mài sử dụng khoan, máy cắt để cưa, xẻ đá. Tiếng máy nổ xập xình rền vang cả một vùng núi.

Ông Đinh Quốc Hạnh lợi dụng việc cải tạo, mở rộng mặt bằng khu quy hoạch làm trang trại chăn nuôi và trồng cây ăn trái để khai thác đá trái phép.

Cùng chứng kiến hoạt động này, một cán bộ của Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng Bình Định, thốt lên: “Tỉnh đã cấm khai thác, kể cả tận thu đá tại phía Đông núi Hòn Chà nằm cạnh KCN Phú Tài, song họ vẫn bất chấp, liều lĩnh để vi phạm. Họ làm công khai thế, nhưng chẳng thấy ai đứng ra ngăn chặn, xử lý thật là khó hiểu”.

Rời khu vực phía Đông, PV tiếp tục đi sang phía Bắc núi Hòn Chà, nơi nằm ngoài KCN Phú Tài thuộc KV6, phường Trần Quang Diệu (TP Quy Nhơn). Theo phân cấp thì UBND phường Trần Quang Diệu, UBND TP Quy Nhơn là những đơn vị chịu trách nhiệm chính trong công tác quản lý hoạt động khai thác khoáng sản này. Thế nhưng, theo ghi nhận của PV, hoạt động khai thác, chẻ đá ở nơi này diễn ra rầm rộ không kém. Nhiều tốp thợ dựng lán trại ráo riết đục đẽo đá. Hiện trường cho thấy có nhiều hố đá đã khai thác cạn kiệt, tạo thành những vực sâu hoắm. Người khai thác đá không phép ở đây dùng cả xe tải và xe cẩu hạng nặng để chở đá. Vết bánh xe chạy đã tạo ra những con đường ngoằn ngoèo, lồi lõm từ dưới lên lưng chừng núi.

Xe ben chở đá từ khu quy hoạch làm trang trại chăn nuôi và trồng cây ăn trái của ông Đinh Quốc Hạnh ung dung lưu thông trong KCN Phú Tài.

Người dân tại địa phương còn phản ánh: Gần đây, ông Đinh Quốc Hạnh (trú phường Trần Quang Diệu, TP Quy Nhơn), lợi dụng chủ trương được UBND TP Quy Nhơn cho thuê đất để làm trang trại chăn nuôi và trồng cây ăn trái để núp bóng khai thác đá trái phép. Bằng chứng là có nhiều xe ben thản nhiên ra vào khu vực này để chở đá chẻ đưa đi tiêu thụ, với khối lượng lên tới cả ngàn viên đá.

Theo ông Vương Phiêu Linh, Giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng Bình Định (chủ đầu tư hạ tầng KCN Phú Tài), mặc dù, UBND tỉnh đã cho ngừng khai thác, tận thu đá tại khu vực phía Đông núi Hòn Chà. Tuy nhiên, một số DN vẫn tiếp tục khai thác đá tại các sườn núi phía Đông thuộc phường Trần Quang Diệu (TP Quy Nhơn) - nơi tiếp giáp với KCN Phú Tài đã làm vỡ cơ cấu đất, nên có mưa lớn xảy ra thì đất đá trên đỉnh núi đổ dồn xuống các cống ngầm, vừa làm tắc nghẽn dòng, vừa gây ngập úng các nhà xưởng, cơ sở sản xuất và các khu vực dân cư. “Chưa kể hiện nay, xe vận chuyển đá, cát quá tải, quá khổ (chủ yếu là xe cẩu, xe bò vàng đã hết niên hạn sử dụng) lưu thông trên các tuyến đường nội bộ của KCN đã gây hư hỏng nặng đường sá, làm mất an toàn giao thông. Tuy rất bức xúc, nhưng với chức năng và lực lượng của mình, chúng tôi không thể làm gì được”, ông Linh nói.

- Hoạt động khoan, cắt đá tại Công ty TNHH Xuân Nguyên dù tỉnh đã có văn bản yêu cầu công ty này chấm dứt hoạt động tận thu đá để mở rộng mặt bằng từ ngày 17.10.2016.

Xử lý chưa nghiêm, sai phạm kéo dài

Tỉnh đã có lệnh cấm nhưng việc tận thu, khai thác đá ở phía Đông núi Hòn Chà vẫn diễn ra? Trả lời câu hỏi này, ông Đặng Thành Hổ, Chủ tịch UBND phường Trần Quang Diệu (TP Quy Nhơn), lý giải: “Sau khi lãnh đạo UBND tỉnh trực tiếp đi kiểm tra thì nạn khai thác đá trái phép trên núi Hòn Chà thuộc địa bàn phường đã giảm. Tuy nhiên, hiện vẫn còn một số cá nhân, DN lén lút khai thác đá trái phép. Khi  phát hiện vụ việc, phường báo cáo lên các cấp trên, đoàn kiểm tra chưa đến hiện trường thì họ đã kéo thiết bị vào tạm lánh ở một số DN chế biến đá thuộc KCN Phú Tài. Đoàn kiểm tra ra về là đâu lại vào đấy. Một mình phường thì không thể xử lý dứt điểm việc khai thác đá trên núi Hòn Chà!”.

Đối với hoạt động khai thác đá trong khu quy hoạch làm trang trại và trồng cây ăn quả được UBND TP Quy Nhơn cho ông Hạnh thực hiện, ông Trần Sơn Bình, Phó Chủ tịch UBND phường Trần Quang Diệu, cho rằng: “Có thể ông Hạnh lợi dụng chủ trương mở rộng mặt bằng để lén lút khai thác đá để trục lợi. Phường sẽ cho kiểm tra, xử lý tình trạng này. Nếu phát hiện vi phạm, phường sẽ báo cáo UBND TP Quy Nhơn xem xét xử lý”.

Việc cưa, khoan đá cũng diễn ra công khai tại DNTN Thiên Phú dù công ty này đã được tỉnh yêu cầu chấm dứt từ ngày 17.10.2016.

Nói về vai trò, trách nhiệm của đơn vị quản lý khoáng sản, ông Nguyễn Khắc Minh, Phó Trưởng phòng TN-MT TP Quy Nhơn - nói: “Phòng chỉ quản lý về mặt hành chính. Công tác kiểm tra, xử lý UBND TP Quy Nhơn đã giao cho Công an TP Quy Nhơn, trực tiếp kiểm tra là Đội Cảnh sát Môi trường. Tuy nhiên về mặt quản lý Nhà nước, sắp tới, Phòng TN-MT sẽ tham mưu cho Chủ tịch UBND TP thành lập tổ công tác mở đợt kiểm tra, xử lý để lập lại trật tự trong quản lý, khai thác đá tại núi Hòn Chà”.

Chúng tôi liên lạc với trung tá Võ Văn Cầu - Đội trưởng Cảnh sát môi trường Công an TP Quy Nhơn - để trao đổi về công tác kiểm tra, xử lý nạn khai thác đá trái phép ở núi Hòn Chà thuộc phường Trần Quang Diệu. Tuy nhiên, ông Cầu từ chối trả lời với lý do không phải là người phát ngôn (!?).

Việc khai thác đá vô tội vạ khiến Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng Bình Định lo lắng; bởi, khi có mưa đất, đá sạt lở trên núi gây bồi lấp mương thoát nước.

Chẳng lẽ bó tay?

Theo ông Huỳnh Quang Vinh, Phó Giám đốc Sở TN-MT Bình Định, sau khi Chủ tịch UBND tỉnh có văn bản chỉ đạo, yêu cầu các DN chấm dứt hoạt động tận thu đá tại phía Đông núi Hòn Chà, Sở TN-MT phối hợp cùng đơn vị chức năng tiến hành giám sát, kiểm tra hoạt động này; thế nhưng, số ít DN chưa chấp hành. Tháng 4.2017, Đoàn kiểm tra của tỉnh đã lập biên bản đình chỉ hoạt động tận thu đá của một số DN, song có DN không chịu ký biên bản như DNTN Thiên Phú.

“Sở TN-MT đang gấp rút hoàn tất báo cáo, đề xuất các giải pháp giải quyết hoạt động khai thác đá của một số DN tại phía Đông núi Hòn Chà để UBND tỉnh xem xét, chỉ đạo thực hiện. Mặt khác, tôi cũng kiến nghị phòng Cảnh sát Môi trường, Công an tỉnh và Đội Cảnh sát Môi trường, Công an TP Quy Nhơn cần vào cuộc kiểm tra quyết liệt hơn hoạt động khai thác đá tại đây” - ông Vinh đề nghị.

Còn ông Đặng Thành Hổ, Chủ tịch UBND phường Trần Quang Diệu, cho hay: “Nhiều giải pháp nhằm đẩy lùi tình trạng khai thác đá trái phép trên núi Hòn Chà được địa phương thực hiện, nhưng phần vì lực lượng mỏng, thẩm quyền xử lý hạn chế; trong khi đối tượng khai thác đá khá manh động, liều lĩnh với những thủ đoạn tinh vi nên phường cũng “lực bất tòng tâm” và rất cần đến sự “chi viện” của các ngành chức năng”. Đây cũng là câu trả lời cho câu hỏi vì sao UBND tỉnh đã có lệnh cấm khai thác, tận thu đá tại phía Đông núi Hòn Chà, song một số DN, cá nhân vẫn huy đông máy móc, công nhân để khai thác đá.

Hoàng Nguyên