Nghệ An: "Cát tặc" vẫn ngang nhiên "rút ruột" sông Lam

Theo QL46, chúng tôi có mặt tại eo Rú Nguộc (thuộc xã Ngọc Sơn, huyện Thanh Chương). Đây là khu vực chỉ cách bờ sông Lam khoảng vài chục mét, vì thế không khó để quan sát kỹ chừng vài ki lô mét khúc sông chảy qua đây. Những ngày đầu tháng 3 này, mặc dù là ban ngày (mơi khoảng từ 7 đến 9h sáng) nhưng lúc nào cũng có khoảng vài ba chiếc nốc thản nhiên hút cát lên bong. Mỗi nốc vài ba “cát tặc” vẫn dùng vòi công suất lớn dí sâu xuống lòng sông cố moi cho được nhiều cát càng nhanh càng tốt, trên nốc một lượng cát lớn chảy ào lên bong khiến cho không khí cả khúc sông trở nên ồn ào, náo nhiệt. Cũng cần phải nói thêm rằng, việc hút cát này chỉ cách bờ sông Lam khoảng chưa đầy chục mét, cách QL46 chỉ vài chục mét, vì thế nguy cơ ảnh hưởng đến sự an toàn của ta luy âm tuyến đường này thì không ai có thể khẳng định là không thể xẩy ra.

Các thuyền nốc ngang nhiên hút cát trên sông Lam (đoạn qua eo Rú Nguộc, xã Ngọc Sơn)

Theo một người dân ở xã Ngọc Sơn thì hàng ngày đi làm qua khu vực nói trên vẫn luôn thấy nhiều thuyền nốc ngang nhiên hút cát: “Theo tôi được biết thì khúc sông Lam chảy qua địa bàn xã tôi chưa cấp phép khai thác cát cho đơn vị nào cả. Thế nhưng từ bấy lâu vẫn thấy nhiều thuyền nốc thản nhiên hút cát. Chúng tôi lo ngại về môi trường cũng như sự an toàn của bờ sông nên cũng có phản ánh với chính quyền địa phương nhưng chẳng thấy ai nói gì”. Cũng theo người dân này thì tình trạng khai thác cát trái phép ở khu vực này diễn ra chủ yếu và nhiều nhất là vào ban đêm, có đêm có đến gần chục chiếc thuyền nốc tiến hành hút cát trên khúc sông dài chỉ vài ki lô mét.

Một bến tại xã Võ Liệt đang hút cát ngay gần bờ lên bến

Tại xã Thanh Giang và xã Thanh Hà, nơi có dòng sông Lam chạy qua với chiều dài hàng chục ki lô mét cũng là địa điểm khai thác cát quen thuộc của những “cát tặc” ở khu vực lân cận.

“Sông Lam đoạn chảy qua xã chúng tôi hàng ngày có nhiều thuyền nốc khai thác cát lắm. Lúc thì họ đi hút trên Thanh Long, Võ Liệt, Xuân Tường có khi xuôi xuống tận dưới Nam Thượng (huyện Nam Đàn). Nhưng chủ yếu là khai thác ở khúc sông đoạn qua xã Thanh Hà và Thanh Giang. Có hôm thấy cả chục chiếc thuyền nốc hoạt động như công trường vậy” – Anh Nguyễn Văn T, người dân xã Thanh Giang, cho hay.

Một thuyền khác cũng đang kha thác cát giữa ban ngày tại xã Thanh Đồng

Được biết, tại xã Thanh Hà và xã Thanh Giang đều có các bến tập kết cát không phép đang hoạt động. Việc các bến cát hoạt động khi chưa được cấp phép, không tuân thủ quy định của pháp luật cũng là một trong những “động lực” làm gia tăng tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn này. Những bến cát không phép là nơi tiêu thụ cát sỏi khai thác trái phép chủ yếu cho các đối tượng “cát tặc” từ nhiều năm qua. Thậm chí các chủ bến còn tự mua thuyền nốc trực tiếp đi khai thác cát trái phép nhưng quá trình can thiệp, xử lý của cơ quan chức năng là không đáng kể.

Đối diện đê Cẩm Thái ccungx có 3 thuyeeng nốc thường xuyên hoạt động cả ngày lẫn đêm

Khúc sông Lam đoạn chạy qua các xã Thanh Đồng, Thanh Văn, Thanh Tường... cũng là địa điểm quen thuộc để các đối tượng khai thác cát trái phép mặc sức “lộng hành”. Đứng trên con đê Cẩm Thái đang được thi công gấp rút phóng tầm mắt ra sông Lam chúng tôi không khỏi bất ngờ với “đại công trường” khai thác cát trên sông Lam. Quan sát ra một khúc sông Lam đoạn chạy qua xã Thanh Đồng đã thấy 3 chiếc nốc đang tiến hành hút cát trái phép một cách ngang nhiên. Phía bờ tả sông Lam cũng có nhiều thuyền nốc thường xuyên hoạt đông khai thác cát trái phép cả ngày lẫn đêm. Ở các bãi bồi ven sông Lam của khu vực này cũng tồn tại chừng 5 đến 6 bến cát không phép. Và theo người dân nơi đây thì lượng cát cập bến phần lớn có nguồn gốc từ sản phẩm của “cát tặc”.

Bến cát không phép là nơi tiêu thụ cát chính của “cát tặc”

Ông Phan Văn Lân – Chủ tịch UBND xã Thanh Hà, cho biết: “Hiện tượng khai thác cát trái phép trên sông Lam đoạn qua xã chúng tôi là có thật. Thế nhưng công tác xử lý gặp rất nhiều khó khăn do khu vực xóm Vận tải Hạ Long nằm giáp ranh với xã Thanh Giang, còn nửa sông bên kia là của xã Xuân Tường nên khi thấy lực lượng của xã ra thì các đối tượng hút cát trái phép lại bơi thuyền sang địa giới của xã khác. Vì thế, xã chúng tôi đành chịu. Mặt khác, do thiếu phương tiện thuyền nốc để tiếp cận thuyền nốc của “cát tặc” nên nhiều khi nghe dân báo tin nhưng cả lực lượng của xã ra hiện trường và chỉ bất lực...đứng trên bờ...”.

Về vấn đề khai thác cát sỏi làm vật liệu xây dựng trên địa bàn huyện Thanh Chương, ông Lê Đình Thanh, Phó Chủ tịch UBND huyện Thanh Chương, cho biết: “Hiện, trên địa bàn có 3 tổ chức tham gia vào hoạt động khai thác cát, sỏi đã được cấp phép nhưng đến nay vẫn chưa được Sở Tài nguyên - Môi trường bàn giao mỏ tại các thực địa, chưa làm các thủ tục như cho thuê mặt nước...do vướng mắc một số vấn đề. Vì thế, việc khai thác cát sỏi trên dòng sông Lam diễn ra thời gian qua là chưa đủ điều kiện, trái phép. Thực trạng trên chúng tôi cũng thường xuyên kiểm tra, xử lý nhưng do khó khăn về phương tiện, lực lượng cùng với những lý do như các đối tượng khai thác chủ yếu là dân vạn chài, không có đất sản xuất, không có việc làm nên cũng thêm khó khăn trong việc xử lý dứt điểm vấn đề trên”.

Phạm Tuân