Đảm bảo ổn định đời sống người dân tái định cư thủy điện Sơn La

Quang cảnh hội nghị

Năm 2003, dự án Nhà máy thủy điện Sơn La được đầu tư xây dựng tại xã Ít Ong, huyện Mường La, tỉnh Sơn La, với phạm vi ảnh hưởng lên đến 248 bản của 31 xã thuộc 3 tỉnh Sơn La, Điện Biên, Lai Châu. Trong đó, Sơn La có diện tích đất bị ngập lớn nhất và số lượng hộ dân phải di chuyển nhiều nhất.

Qua hơn 12 năm triển khai thực hiện dự án, tỉnh Sơn La đã hoàn thành công tác di chuyển 12.584 hộ dân ra khỏi vùng ngập lòng hồ đến nơi ở mới, từng bước ổn định đời sống, sản xuất cho các hộ dân tái định cư.

Kết quả cụ thể, tổng diện tích đất đã thu hồi theo quy hoạch là 50.000ha. 100% hộ dân được giao đất ở và cấp GCNQSDĐ với tổng diện tích đất hơn 439 ha. 100% hộ dân được giao và cấp GCNQSDĐ nông, lâm nghiệp với tổng diện tích trên 26.000 ha. Đã giải ngân thanh toán và quyết toán 7.761 phương án bồi thường, hỗ trợ, với giá trị quyết toán hơn 5.600 tỷ đồng. Bên cạnh đó, đã triển khai thực hiện, hoàn thiện 2.173 dự án đầu tư kết cấu hạ tầng, với giá trị quyết toán hơn 8,8 tỷ đồng.

Chè là cây trồng chính đang mang lại thu nhập ổn định cho đời sống người dân tái định cư. (Ảnh: Ông Quàng Văn Binh, bản Hoa 2, xã Tân Lập, huyện Mộc Châu tại đồi chè của gia đình).

Đặc biệt, hàng năm, tỉnh Sơn La đều tổ chức điều tra đánh giá thực trạng sản xuất và đời sống của các hộ TĐC dự án thủy điện Sơn La. Kết quả, hiện nay, thu nhập bình quân tại các điểm tái định cư đạt 1,28 triệu đồng/người/tháng. 99% người dân tái định cư được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh; 100% số hộ dân được sử dụng lưới điện quốc gia; 100% trẻ em tại các điểm tái định cư đến tuổi đi học đều được đến trường… Số điểm tái định cư ổn định, có điều kiện phát triển chiếm hơn 61%...

Ông Hoàng Văn Chất, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Sơn La nhấn mạnh: Công tác di dân, tái định cư thủy điện Sơn La đã trở thành dấu mốc lịch sử, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác thi công xây dựng Nhà máy thủy điện Sơn La vượt tiến độ 3 năm so với kế hoạch của Chính phủ, góp phần quan trọng vào đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Qua hơn 12 năm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện di dân tái định cư, tỉnh Sơn La đã đúc rút ra 6 bài học kinh nghiệm. Đó là, xác định rõ những thách thức, khó khăn, nên ngay từ đầu, tỉnh Sơn La đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, tạo sự đồng thuận cao của nhân dân các dân tộc vùng tái định cư Dự án thủy điện Sơn La. Người dân trực tiếp tham gia theo phương châm “Dân biết, dân làm, dân bàn, dân kiểm tra”.

Tuy nhiên, đời sống người dân tái định cư những năm gần đây tuy đã được cải thiện, tỷ lệ hộ nghèo giảm dần qua từng năm nhưng vẫn ở mức cao. Các công trình kết cấu hạ tầng phục vụ các khu, điểm tái định cư đã được đầu tư xây dựng tương đối đồng bộ. Song do địa hình có độ dốc lớn, thường xuyên xảy ra thiên tai, trong khi Sơn La chưa có nguồn kinh phí để duy tu, bảo dưỡng công trình. Điều này làm ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng, một số công trình bị hư hỏng, xuống cấp, đặc biệt là các công trình cấp nước sinh hoạt và giao thông.

Một góc tái định cư tại bản Hoa 2, xã Tân Lập, huyện Mộc Châu.

Trong thời gian tới, để ổn định, nâng cao đời sống người dân tái định cư một cách bền vững, tỉnh Sơn La sẽ tiếp tục triển khai có hiệu quả các mô hình sản xuất theo hướng khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông, lâm nghiệp. Chuyển đổi một số cây trồng hiệu quả thấp sang cây trồng khác có hiệu quả kinh tế cao. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất.

Để thực hiện được những nhiệm vụ trên, UBND tỉnh Sơn La kiến nghị Chính phủ bố trí đủ kế hoạch vốn còn lại cho tỉnh Sơn La thực hiện dự án là 998 tỷ đồng. Sớm phê duyệt Đề án Ổn định dân cư, phát triển kinh tế xã hội vùng tái định cư thủy điện Sơn La để tỉnh triển khai thực hiện. Đồng thời, cho phép tỉnh Sơn La tiếp tục rà soát, đánh giá lại kết quả thực hiện Đề án ổn định dân cư, phát triển kinh tế - xã hội vùng chuyển dân sông Đà xây dựng thủy điện Hòa Bình để làm cơ sở trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh tổng thể dự án.

Nhân dịp này, Chủ tịch nước đã trao tặng Huân chương lao động Hạng ba cho 5 tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác ổn định đời sống, sản xuất của nhân dân các khu, điểm tái định cư. Thủ tướng Chính phủ trao tặng Bằng khen cho 2 tập thể, 11 cá nhân có thành tích trong công tác ổn định đời sống, sản xuất của nhân dân các khu, điểm tái định cư. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT trao tặng Bằng khen cho 7 tập thể, 17 cá nhân đã có thành tích xuất sắc trong tổ chức thực hiện hoàn thành công tác di dân tái định cư Dự án Thủy điện Sơn La. Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La trao tặng bằng khen cho 30 tập thể, 49 cá nhân…

Bài & ảnh: Nguyễn Nga