Điện Biên: “Cát tặc” vẫn ngang nhiên lộng hành

   

  Điểm “nóng” khai thác cát trái phép đầu tiên chúng tôi đến thuộc địa phận xã Chiềng Sinh và Nà Sáy, huyện Tuần Giáo. Đây cũng là địa chỉ mà năm 2013 các phương tiện thông tin đại chúng, dư luận đã nhiều lần phản ánh. Các cơ quan chức năng vào cuộc nhằm chấm dứt tình trạng khai thác cát trái phép kéo dài, gây ảnh hưởng giao thông, công trình thủy lợi, sạt lở đất… huyện Tuần Giáo còn ra quyết định kỷ luật cán bộ chủ chốt xã Nà Sáy do buông lỏng quản lý, để tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra thời gian dài.

   

  Thiết tưởng với những biện pháp mạnh đó thì điểm nóng này sẽ không còn nóng nữa. Nhưng không, trung tuần tháng 12 này chúng tôi quay lại nhiều máy hút cát vẫn hoạt động. Từ bản Pa Sát, xã Chiềng Sinh đi vào xã Nà Sáy vẫn có máy hút cát trên dòng suối. Chỉ khác trước, những đống cát không tập kết tràn ra đường mà được quy hoạch gọn ghẽ. Từng đoàn xe ô tô to, nhỏ vào ra mua cát công khai như không có việc cấm khai thác cát. Người dân bản Pa Sát cho biết, việc khai thác cát vẫn thường xuyên diễn ra, các hộ khai thác chỉ dừng khi suối hết cát. Hàng ngày, từng đoàn xe ô tô vẫn vào ra chở cát rầm rập khiến tuyến đường vào xã Nà Sáy đang xuống cấp trầm trọng.

   

   

  Trong vai người đi mua cát, chúng tôi được vợ chồng ông Lường Văn Hoàn, bản Pa Sát chia sẻ không giấu diếm chuyện khai thác cát ở đây. Gia đình ông Hoàn khai thác cát đã được 3 năm để kiếm thêm thu nhập khi nông nhàn. Trước đây, gia đình ông mỗi năm đóng lệ phí cho xã 500 nghìn đồng. Năm 2013, gia đình không phải nộp cho xã vì Chi cục Thuế huyện xuống tập trung những chủ cát, lập danh sách thu thuế. Theo vợ chồng ông Hoàn, việc Chi cục Thuế yêu cầu thu thuế 17.500 đồng/m³ cát là quá cao nên các hộ phản đối chưa nộp. Khi được hỏi việc khai thác cát không được cấp phép là trái luật thì vợ chồng ông Hoàn đều rõ điều này và biện minh vì điều kiện hoàn cảnh gia đình khó khăn, không có việc làm, ruộng mất mùa nên chính quyền đã “ngầm” chấp nhận cho các hộ khai thác cát để có thu nhập ổn định cuộc sống. Đã nhiều lần, đoàn kiểm tra của huyện, xã yêu cầu các hộ khai thác cát không lấn chiếm đường giao thông, khi có xe đoàn công tác đi qua thì dừng, thu lại máy móc và không bán cát… Việc khai thác cát sở dĩ không bị cấm vì không làm ảnh hưởng đến ruộng của dân, chỉ tận thu cát chảy về vào mùa mưa, lũ. Hiện nay, nhiều người có nhu cầu mua cát để xây dựng nhà ở, các công trình. Một mét khối cát bán tại chỗ giá 100 nghìn đồng nên thu nhập các gia đình làm cát tương đối cao. Vợ chồng ông Hoàn không muốn khai thác cát trái phép nhưng để được làm hợp pháp thì gia đình không biết làm thủ tục như thế nào, đến đâu để xin cấp phép?

   

  Làm việc với chúng tôi, ông Lò Văn Thích, Chủ tịch UBND xã Chiềng Sinh, huyện Tuần Giáo khẳng định: Việc khai thác cát trên địa bàn đã được xã giải quyết triệt để, không có chuyện vẫn còn tình trạng khai thác cát trái phép. Xã đã tiến hành lập biên bản lần cuối với các hộ vào tháng 7 và yêu cầu tất cả ký cam kết không vi phạm. Khi chúng tôi cho biết còn máy hút cát tại hiện trường thì ông Thích cử cán bộ địa chính xã, Quàng Văn Phương xuống hiện trường kiểm tra. Sau khi kiểm tra, Quàng Văn Phương xác nhận trên địa bàn xã vẫn còn 4 máy hút cát như phóng viên phản ánh. Chủ tịch UBND xã và cán bộ địa chính xã Chiềng Sinh đều cho rằng các hộ mới đưa máy ra hút trộm từ 1 – 2 ngày qua vì xã liên tục kiểm tra, giám sát. Ông Phương giãi bày những khó khăn trong việc ngăn chặn khai thác cát trái phép bởi lợi nhuận cao, nhu cầu xây dựng lớn nên các hộ thường xuyên mang máy ra hút trộm cát. Xã kiểm tra ban ngày thì chủ cát làm ban đêm. Tới đây, xã thực hiện nghiêm túc, triệt để không để tình trạng khai thác cát trái phép, thực hiện cưỡng chế đối với hộ cố tình vi phạm.

   

  Không chỉ ở huyện Tuần Giáo việc khai thác cát trái phép còn xảy ra ở một số địa bàn khác. Tại xã Búng Lao, huyện Mường Ảng, dễ nhận ra một số điểm hút cát cạnh quốc lộ 279. Những điểm khai thác xa khó nhận biết thì các chủ cát đều cắm biển chỉ dẫn để người có nhu cầu mua cát dễ tìm. Ngay đầu bản Búng, gia đình ông Lường Văn Tưởng đã khai thác cát từ nhiều năm qua.

   

   

  Theo quan sát của chúng tôi, việc hút cát ở đây đang gây sạt lở đất bên taly âm của quốc lộ 279. Một số hộ dân bản Búng thản nhiên trả lời: Trong bản ai mua được máy thì cứ việc làm, chính quyền không cấm khai thác. Cát là của tự nhiên, gia đình nào có nhân lực, khả năng khai thác bán tăng thêm thu nhập nên nhiều năm qua, nhà ông Tưởng vẫn làm thường xuyên. Điều dễ nhận thấy là nhiều người dân không biết việc khai thác cát như vậy là vi phạm luật tài nguyên, môi trường. Có lẽ vậy nên khi chúng tôi về bản Nà Dên thì chủ của 2 máy khai thác cát ở đây là Trưởng bản Lò Văn Chung và anh trai Lò Văn Mấng cũng đang “độc quyền” khai thác cát tại bản.

   

  Việc ngăn chặn khai thác cát rất khó khăn, nhiều chủ khai thác còn cho rằng chính quyền cơ sở đang làm khó dân trong phát triển kinh tế. Ông Lường Văn Hoan, Chủ tịch UBND xã Búng Lao, huyện Mường Ảng chia sẻ: Xã đã nhiều lần nhắc nhở các hộ khai thác cát nhưng mọi người đều “lờ đi” không chấp hành và vin đủ lý do: Gia đình khó khăn, thường xuyên đau ốm nếu không làm cát không có tiền chữa trị, nhà ít ruộng không đủ ăn phải làm thêm… Do đó, nạn khai thác cát trái phép không được giải quyết triệt để.

   

   

  Trao đổi về vấn đề trên, đại diện Phòng Tài nguyên – Môi trường huyện Tuần Giáo, Mường Ảng đều có chung câu trả lời: Việc khai thác cát trái phép trên địa bàn các xã đã được xử lý nghiêm và bàn giao cho xã trực tiếp theo dõi quản lý. Phòng chỉ có chức năng kiểm tra, theo dõi, nhắc nhở còn lại trách nhiệm thuộc về chính quyền cơ sở.

   

  Chỉ mới “mục sở thị” ở 3 xã của 2 huyện đã cho thấy nạn khai thác cát trái phép dù các cơ quan, ban, ngành và chính quyền cơ sở đã vào cuộc. Nguồn tài nguyên tiếp tục thất thoát. Việc làm trái luật lại rất công khai, ngang nhiên diễn ra. Vì vậy, các cơ quan có thẩm quyền, đặc biệt là chính quyền cơ sở cần kiên quyết, sát sao hơn nữa để chấm dứt tình trạng trên.