Những người canh giữ hải đăng

 (TN&MT) - 9 ngọn hải đăng trên 9 đảo và điểm đảo ngoài quần đảo Trường Sa, tỉnh Khánh Hòa được ví như những “mắt thần” canh đường biên Tổ quốc. Những ngọn hải đăng ấy không chỉ là điểm mốc cho tàu thuyền qua lại trong đêm tối giữa đại dương bao la, mà còn khẳng định cột mốc chủ quyền biển đảo của Việt Nam.  
“Mắt thần” ấy không bao giờ tắt, bởi nó được thắp sáng từ trái tim yêu Tổ quốc vô hạn của cán bộ, nhân viên Trạm bảo đảm an toàn Hàng hải II (thuộc Xí nghiệp Biển Đông và Hải đảo) cùng những người lính “áo vằn cánh sóng” nơi ngàn trùng gian khó, sóng gió bốn mùa. 

Những “mắt thần” canh biển

 Đảo Sơn Ca hiện dần trong mắt chúng tôi sau hơn 2 ngày đêm hải trình không nghỉ. Ấn tượng đầu tiên cập bến Sơn Ca là ngọn hải đăng cao vút sừng sững như một pháo đài trước bạt ngàn nắng gió. Trung tá Đỗ Việt Hòa, Chính trị viên đảo Sơn Ca cho biết: “Ngọn đèn biển Sơn Ca là một trong 9 ngọn đèn đẹp nhất quần đảo Trường Sa, có hình trụ, với nhiệm vụ như người dẫn đường trên biển. Vừa phát tín hiệu định vị điểm đứng cho các tàu thuyền qua lại, vừa là trụ đèn soi sáng cột mốc chủ quyền. Điều đặc biệt là nó được xây dựng phía sau nghĩa trang liệt sĩ của đảo. Mỗi lần thắp hương tưởng niệm các liệt sĩ, nhìn ngọn hải đăng như thấy ánh sáng niềm tin và yêu Tổ quốc mình hơn. Tất cả các đoàn khách đến viếng liệt sĩ ở nghĩa trang này, sau khi  thắp hương tưởng niệm đều ngước mắt nhìn về ngọn hải đăng như tìm thấy sự yên bình và tự hào”.

Hiện nay trên 21 đảo và điểm đảo Trường Sa có 9 ngọn hải đăng ở đảo Đá Lát, An Bang, Đá Tây, Tiên Nữ, Song Tử Tây, Trường Sa Lớn, Sinh Tồn, Sơn Ca và Nam Yết. Tất cả 9 ngọn hải đăng trên 9 đảo và điểm đảo do các kỹ sư, cán bộ, nhân viên của Trạm bảo đảm an toàn Hàng hải II thuộc Xí nghiệp Biển Đông và Hải đảo đảm nhận duy trì làm việc, bảo trì bảo dưỡng, sửa chữa và thay thế. Việc xây dựng trạm hải đăng trên các đảo được bắt đầu khi đường hàng hải quốc tế được mở rộng trên biển, và để đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Ngoài chức năng dẫn đường cho tàu thuyền qua lại khu đường hàng hải quốc tế, mỗi ngọn hải đăng còn là ngọn đèn đánh dấu tọa độ bãi cạn, làm điểm tựa cho ngư dân Việt Nam và ngư dân các nước lân cận khai thác đánh bắt hải sản trên khu vực biển của mình.

Nếu ngọn hải đăng ở đảo Sơn Ca có hình trụ, chân đế xây hình cột cờ Hà Nội, thì ngọn hải đăng ở đảo Song Tử Tây xây hình tháp, còn ngọn hải đăng ở đảo Đá Lát thiết kế theo hình mũi tên. Theo anh Trần Văn Ngữ, Trạm trưởng hải đăng đảo Sinh Tồn, việc xây dựng ngọn đèn hải đăng có hình dạng kết cấu khác nhau, tùy thuộc vào địa chất và nền san hô. Ở đảo Song Tử Tây ngọn hải đăng được xây theo hình tháp tròn phía Đông đảo, đón những tia nắng đầu tiên buổi sớm. Ngọn hải đăng ở đảo Đá Lát xây trên nền san hô cách nơi ở của cán bộ chiến sĩ hơn 300 mét về phía Bắc, có kết cấu bằng sắt thép với những lỗ xiên hoa để giảm gia tốc của sức gió.

Ông Mai Khả Dục, tổ trưởng sửa chữa máy tàu, người đã có nhiêu năm làm việc ở Công Ty hậu cần Nghề cá Biển Đông thuộc đảo Đá Tây chia sẻ: “Tôi đã đến nhiều đảo và trèo lên ngọn hải đăng. Mỗi ngọn hải đăng xây dựng kết cấu khác nhau, nhưng có một điểm chung là phát tín hiệu trong đêm tối để tàu thuyền biết đường đi lại. Nếu đi biển gặp trời tối, chỉ cần nhìn thấy ánh sáng của ngọn hải đăng là cảm thấy rất yên tâm đánh bắt. Ghe của bà con ngư dân từ đất liền ra khai thác hải sản, họ luôn lấy ánh sáng của ngọn hải đăng làm điểm tựa. Những ghe tàu bị mất định vị, hỏng máy, trong đêm tối chỉ cần nhìn thấy ánh sáng của hải đăng là yên tâm và không bao giờ lo lạc đường”.

 Thầm lặng những người “thắp lửa” 

Để những ngọn hải đăng không bao giờ tắt, cán bộ, kỹ sư, nhân viên Trạm bảo đảm an toàn Hàng hải II phải làm việc ngày đêm trong môi trường khắc nghiệt, thường xuyên tiếp xúc với ắc qui, axít và thiết bị máy móc, những vật dẫn điện. Bất kể nắng hay mưa, mùa biển lặng hay mùa bão tố và trong mọi điều kiện hoàn cảnh nào, ngọn hải đăng không bao giờ được tắt, đó là nguyên tắc “dĩ bất biến”, là mệnh lệnh chiến đấu. Cũng vì do tính chất công việc mà quân dân các đảo gọi cán bộ kỹ sư nhân viên Trạm bảo đảm an toàn Hàng hải II là “những người thợ đèn”, cũng có khi gọi là “lính nhà đèn”.

Công việc của những người thợ đèn không kém phần thầm lặng hi sinh. Những ngọn hải đăng sáng mãi theo thời gian không gian cũng đồng nghĩa với những người lính nhà đèn thêm nhiều sợi tóc bạc. Bên cạnh huấn luyện phương án sẵn sàng chiến đấu bảo vệ nhà đèn, những người thợ đèn phải lau chùi bảo quản, bảo dưỡng thường xuyên trong điều kiện khí hậu hết sức khắc nghiệt. Do nhiễm nước biển mặn, những ngọn hải đăng thường xuyên bị gỉ sét, nếu không bảo quản thường xuyên đèn dễ chập, cháy. Giữa nắng cháy da và gió rát mặt, những người thợ leo lên đỉnh cao cột đèn bảo dưỡng. Ở đỉnh cao ấy, chỉ cần sơ xuất là xảy ra tai nạn bất cứ lúc nào. Khi màn đêm buông xuống, cũng là ngọn hải đăng bắt đầu hoạt động. Những người thợ đèn phải chia ca nhau trực từ 18 giờ chiều hôm trước đến 6 giờ sáng ngày hôm sau. Trong phút giây nhớ nhà, hình bóng hương cà bếp lửa lại hiện về trong tiềm thức. Chiến sĩ Trần Văn Đỉnh quê Thanh Hóa, là lính tăng cường cho nhà đèn ở đảo Sơn Ca nói với tôi: “Mỗi đêm nhìn ngọn hải đăng chớp sáng trên bầu trời, em thấy Tổ quốc mình quá đỗi thiêng liêng. Chính ngọn đèn biển đảo Sơn Ca này đã thắp sáng lên trong tim em tình yêu biển đảo. Những ngày gian khó ở Trường Sa đã rèn luyện em trưởng thành. Ngọn đèn hải đăng đảo Sơn Ca sẽ không bao giờ tắt”.

Anh Trần Văn Ngữ, Trạm trưởng Trạm hải đăng đảo Sinh Tồn người đã có thâm niên tròn 25 năm gắn bó với 9 ngọn hải đăng trên 9 đảo chia sẻ: “Cuộc đời người thợ đèn như những người đi thắp lửa trong đêm. Mỗi khi nhìn ngọn hải đăng chớp sáng trên bầu trời đen kịt, mình như thấy đó là ánh sáng của Tổ quốc giữa biển trời. Từng nhịp đèn chớp nháy, là nhịp thở và sự sống của lính thợ đèn”. 

- Công việc khá đặc thù, còn điều kiện sống của anh em thế nào thưa anh?

- Tuy điều kiện đời sống của anh em bây giờ đã được cải thiện rất nhiều so với trước đây, song công việc của chúng tôi hết sức vất vả. Thợ nhà đèn ở các trạm hải đăng ở đảo nổi như Song Tử Tây, Sơn Ca, Trường Sa lớn thuận lợi hơn, còn các trạm hải đăng ở các đảo chìm như Đá Tây, Đá Lát, Tiên Nữ, An Bang anh em gian khổ hơn nhiều. Vào những ngày mưa bão, sóng to gió lớn, nhiều khi sóng đánh lên tận sàn nhà ở tầng một, cứ 15 phút chúng tôi phải thay nhau trực và kiểm tra các thông số kỹ thuật. Ngày chưa có pin từ năng lượng mặt trời, chúng tôi phải chạy máy nổ suốt đêm và trực canh. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, ngọn hải đăng cũng không được tắt.

 Anh Ngữ quê ở Hải Phòng, anh chọn nghề thợ đèn ngoài đảo xa cũng vì phần lớn yêu quí biển đảo. Anh bảo “Mình quê đất cảng, quanh nhà mình toàn bộ đội Hải quân, mình muốn cống hiến sức trẻ cho Trường Sa. Thông thường năm về phép một lần, nhưng cũng có khi do yêu cầu nhiệm vụ gần 2 năm hoặc lâu hơn nữa mới được vào đất liền. Mọi công việc gia đình, chăm sóc con cái, cha già mẹ yếu đều một vai người vọ ở nhà lo toan sớm tối”.

Giữa bốn bề sóng biển, người gác đèn luôn tự túc lương thực, đánh bắt cá và trồng rau xanh để cải thiện bữa ăn hằng ngày. Ban ngày, nhân viên nhà đèn huấn luyện chiến đấu như bộ đội. Ban tối, lính nhà đèn thức cùng với ánh sáng hải đăng. Bất kể mùa biển lặng hay mùa bão tố, khi ngọn hải đăng nhấp nháy, cũng là lúc lính nhà đèn vào ca. “Nhiều đêm đứng dưới chân hải đăng nhớ nhà ứa nước mắt. Mùa biển lặng còn đỡ, khi biển động sóng lớn, mưa biển trút nước ầm ầm, lúc đó chúng tôi phải thay nhau trèo lên đỉnh để kiểm tra, thay ắc qui. Trong bất luận điều kiện nào, hải đăng không được tắt. Bởi đó là ánh sáng của chủ quyền quốc gia trên biển”- anh Phạm Văn Giới, nhân viên nhà đèn trên đảo Sơn Ca- người có thâm niên gần chục năm “lăn lộn” với nhà đèn chia sẻ. Anh Giới chia sẻ thêm: “Năm 2010 mình ra Sơn Ca làm nghề này (Gác đèn-PV) rồi “nghiện” luôn. Mình có vợ con ở Bình Dương. Những ngày sóng to gió lớn, nhớ đất liền cồn cào, song gian khổ mấy cũng không được “đầu hàng”. Lính nhà đèn Trường Sa là vậy”- anh Giới, nói.

Trường Sa bây giờ đã từng bước thay da đổi thịt, những người thợ nhà đèn cũng không gian khổ như ngày xưa, ngọn hải đăng thắp sáng giữa trời đêm bằng điện năng lượng mặt trời. Song ở giữa ngàn khơi bao la ấy, những người lính thợ  như con ong chăm chỉ, đang đêm ngày thầm lặng hi sinh tuổi thanh xuân của mình để mỗi ngọn hải đăng mãi mãi là mắt thần canh biển đảo phía đường biên Tổ quốc.