Nỗi lo làng lên phố

Cộng thêm, đúng thời điểm Hà Nội đang rà soát các dự án “lấy đất”, “giữ phần” để hoang hóa thời gian qua, lại càng chứng tỏ cần thắt chặt hơn nữa vấn đề quản lý và sử dụng đất trên địa bàn Thủ đô.

Theo các chuyên gia, cho đến thời điểm này, chưa thể xử lý hết được các quan hệ hành chính, kinh tế, xã hội về về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Trong khi đó, các quy định của Nghị định hướng dẫn thì không thể vượt khung của Luật. Lợi ích của Nhà nước và một bộ phận người dân có đất bị thu hồi chưa được bảo đảm tương xứng. Tình hình khiếu nại, tố cáo liên quan đến thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng còn diễn biến phức tạp.

Thực tế, trong quá trình mở rộng các đô thị đang cho thấy, việc mất đất nông nghiệp cho các dự án phát triển mang đến những khó khăn lớn.

Đầu tiên là vấn đề việc làm, nhiều gia đình, không còn đất trồng lúa, đất mà họ đã bị mất đi do việc tái phân bổ cho một chủ đầu tư, họ không dễ dàng tìm được việc làm, nên thu nhập của một thành viên trong gia đình khi chỉ làm những việc phụ như chạy xe ôm, làm thuê… chỉ đủ tiền nuôi cá nhân họ, không thể có tích lũy.

Tiếp đến, mất đất nông nghiệp cho các chủ đầu tư và các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng, người dân không còn phương tiện để sản xuất. Một phần tiền đền bù đều được chi tiêu vào xây dựng nhà và mua sắm. Việc làm không có, sau một thời gian phát triển, giá đất trong làng tăng cao, người dân bắt đầu phải bán diện tích vườn nằm trong khu đất ở để có một nguồn vốn mới.

Đó là chưa kể những nguy cơ xã hội thường trực đe dọa. Một bộ phận người dân, khi có tiền trong tay, cộng với những ảnh hưởng tiêu cực của quá trình đô thị hóa, nguy cơ làm suy đồi lớp trẻ khiến nhiều người lo lắng. Do khả năng thích nghi với nghề mới ở các nhà máy ít, nên sự lựa chọn duy nhất của họ là tiếp tục bán dần đất và khi khoản thu nhập này cạn kiệt, họ lại dần bị đẩy sâu hơn vào tình cảnh đói nghèo. Đây là một thực tế của quá trình đô thị hóa mà họ phải đối mặt.

Các chủ đầu tư hiếm khi, có lẽ chính xác hơn là không bao giờ, tính đến những tác động của các dự án của họ lên các khu vực dự án lấy đất và khu vực quanh đó, họ cố cho rằng việc đền bù sẽ giải quyết được tất cả. Đây là một sai lầm. Bởi thực tế đã cho thấy, có không ít nơi, sau khi đô thị hóa, sau khi có các dự án, những khu vực xung quanh với các làng có niên đại nhiều thế kỷ với lịch sử và truyền thống độc đáo đã trở thành (hoặc đang tiến tới) những khu nhà ổ chuột, những “ốc đảo” ngập lụt và ô nhiễm.