Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất: Cần điều tra xã hội học

Theo đó, cần phải tổ chức công tác điều tra xã hội học trong quá trình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Hiện tại, Luật Đất đai chưa có quy định về “công tác điều tra xã hội học” trong quá trình thực hiện công tác thu hồi, bồi thường và hỗ trợ, tái định cư.

HoREA cho rằng, tại Khoản 1 Điều 67, Điều 69 (Khoản 1a, 2a, 3b) cho thấy, tinh thần của Luật Đất đai là cơ quan có thẩm quyền phải thông báo thu hồi đất, phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đến người dân trong khu vực có đất thu hồi, để người dân hiểu rõ chủ trương và tham gia trao đổi dân chủ để bảo vệ quyền lợi hợp pháp, cũng như các nghĩa vụ của mình khi Nhà nước thu hồi đất.

Tuy vậy, Luật Đất đai chưa có quy định về công tác điều tra xã hội học trong quá trình thực hiện công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, ngay từ thời điểm đầu tiên thông báo chủ trương thu hồi đất và xuyên suốt quá trình thực hiện công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Do vậy, Hiệp hội kiến nghị bổ sung vào Dự thảo nội dung quy định công tác điều tra xã hội học trong quá trình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, ngay từ thời điểm đầu tiên thông báo chủ trương thu hồi đất và xuyên suốt quá trình thực hiện công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, để thống nhất với quy định tại Điều 38 Quyết định số 28/2018/QĐ-UBND ngày 9/8/2018 của UBNDTP. Hồ Chí Minh.

Bên cạnh đó, căn cứ Khoản (1.a) Điều 79 Luật Đất đai quy định khi Nhà nước thu hồi đất ở, người sử dụng đất được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở, hoặc được bồi thường bằng tiền, và xuất phát từ nhu cầu thực tế của người dân, Hiệp hội đề nghị bổ sung dự thảo quy định về 3 phương thức tái định cư để người dân lựa chọn như: Tái định cư tại chỗ là tốt nhất vì gắn liền với sinh kế và các mối quan hệ xã hội của người dân; tái định cư nơi khác, trước hết cần ưu tiên tái định cư trong phạm vi cùng quận, huyện; trường hợp bất khả kháng thì bố trí tái định cư ở quận, huyện liền kề; hoặc người dân đề nghị được nhận tiền và tự lo tái định cư. Đồng thời, Hiệp hội đề nghị quy hoạch khu tái định cư phải có đầy đủ tiện ích, dịch vụ, kết nối giao thông thuận tiện, tạo được một số việc làm tại chỗ cho cư dân.

Đối với chính sách hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất và nhu cầu bố trí chỗ ở tạm (tạm cư) trong khi chờ tái định cư tại chỗ, các quy định của Luật Đất đai đặt trên cơ sở yêu cầu phải xây dựng trước khu tái định cư, để khắc phục tình trạng trước đây, người dân bị thu hồi đất ở, nhà ở nhưng không được kịp thời bố trí tái định cư; hoặc bố trí chỗ ở tạm thời (tạm cư) kéo dài.

HoREA nhận thấy, các quy định này chưa đáp ứng được các trường hợp người dân lựa chọn tái định cư tại chỗ khi thực hiện các dự án xây dựng lại chung cư cũ hư hỏng; hoặc chỉnh trang khu vực nhà trên và ven kênh rạch; hoặc chỉnh trang khu phố lụp xụp. HoREA góp ý các trường hợp yêu cầu tái định cư tại chỗ này đòi hỏi phải bố trí tạm cư trong thời gian chờ xây dựng mới nhà tái định cư.

Ngoài ra, HoREA góp ý lên UBND TP. HCM xem xét về vấn đề nâng cao chất lượng các cuộc họp trực tiếp với người dân trong khu vực có đất thu hồi, để có cơ sở vững chắc xây dựng chính sách và phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư sát thực tế và đáp ứng đúng nhu cầu của người dân.