Bí thư Thành uỷ TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân: Tăng cường phối hợp giữa các địa phương trong phòng, chống khai thác cát trái phép

(TN&MT) - Ngày 23/4, UBND TP.HCM đã tổ chức Hội nghị thông qua Đề án Phòng, chống khai thác cát trái phép trên vùng biển Cần Giờ và vùng giáp ranh giữa TP.HCM và các tỉnh. Ông Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP.HCM tham dự và phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị.

Ngày càng phức tạp

Trình bày báo cáo tại Hội nghị, ông Lê Minh Dũng, Chủ tịch UBND huyện Cần Giờ cho biết: Những năm gần đây, do tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng, nhất là cát san lấp, kết hợp với nhu cầu sử dụng tăng; trong khi đó huyện Cần Giờ có vị trí  đặc thù là khu vực biển và các tuyến sông thuộc tuyến đường vận chuyển  vật liệu xây dựng  và san lấp từ các tỉnh miền Tây Nam bộ về TP.HCM và các tỉnh Đông Nam bộ nên tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn ngày càng diễn biến phức tạp. Tổng số vụ vi phạm giai đoạn 2017 -2018 tăng gấp 3 lần so với giai đoạn 2015 -2016. Cụ thể, năm 2015, các cơ quan chức năng phát hiện và xử lý 12 trường hợp vận chuyển và khai thác cát trái phép, tổng số tiền xử phạt hành chính 285 triệu đồng; năm 2016 có  26 vụ, xử phạt 1,35 tỷ đồng; năm 2017 có 48 vụ, xử phạt 1,48 tỷ đồng; năm 2018 có 65 vụ, xử phạt 2,47 tỷ đồng..

Cũng theo ông Dũng, các đối tượng liều lĩnh tổ chức khai thác có quy mô, thường diễn ra vào ban đêm, với nhiều thủ đoạn tinh vi nhằm né tránh sự kiểm tra của các cơ quan chức năng. Tình trạng khai thác cát trái phép tại vùng biển Cần Giờ không chỉ gây mất an ninh  trật tự tại địa phương, ảnh hưởng đến cuộc sống người dân mà còn gây ô nhiễm môi trường, gây sạt lở…

Một trong những nguyên nhân được lý giải cho tình trạng khai thác cát trái phép tại vùng biển Cần Giờ diễn biến ngày càng phức tạp là do công tác phối hợp giữa các lực lượng chức năng ở các địa phương giáp ranh chưa được chặt chẽ, thống nhất, đồng bộ. Bởi khu vực diễn ra hoạt động khai thác cát trái phép là nơi giáp ranh với vùng biển Bà Rịa – Vũng Tàu (Cồn Tây Sương) và Tiền Giang (Cồn Ngựa). Do vậy, đối tượng thường lợi dụng  đêm tối, thời tiết xấu để qua biển Cần Giờ  khai thác cát, có bố trí lực lượng cảnh giới, khi gặp lực lượng tuần tra hầu như không chấp hành yêu cầu kiểm tra, kiểm soát mà nhanh chóng chạy qua địa bàn giáp ranh và thông báo cho các phương tiện xung quanh bỏ chạy.

Đặc biệt, việc kiểm soát các phương tiện vận chuyển cát trái phép chưa được các địa phương phối hợp chặt chẽ. Theo đó, vị trí các phương tiện neo đậu để tiến hành hoạt động khai thác trái phép tập trung tải khu vực cảng Sao Mai, Cái Mép, Phú Mỹ (tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) lợi dụng sang khu vực biển Cần Giờ để khai thác cát. Cát sau khi được khai thác trái phép được vận chuyển về tiêu thụ tập trung tại các dự án san lấp  lớn tại  Bà Rại – Vũng Tàu, Quận 9 (TP.HCM), Long An…

Ngoài ra, các địa phương cũng chưa có sự phối hợp giữa các địa phương trong việc quản lý và kiểm tra chứng từ hợp pháp của các đối tượng vi phạm. Bởi, có rất nhiều trường hợp khi phát hiện vi phạm, lập biên bản thì sau đó các đối tượng này lại bổ sung các chứng từ liên quan đến khai thác, vận chuyển từ mỏ cát ở các tỉnh lân cận.

Ông Nguyễn Văn Tiệp, Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Tiền Giang cho biết: Đến nay, trên địa bàn tỉnh không còn mỏ cát được cấp phép trong khi nhu cầu sử dụng cát san lấp còn lớn, hoạt đông khai thác cát trái phép trên địa bàn thực hiện với nhiều hình thức như các tàu vừa chạy vừa hút cát, tổ chức người theo dõi, canh gác cơ quan chức năng. Để thực hiện hiệu quả công tác phòng, chống khai thác, vận chuyển cát trái phép, các địa phương cần tăng cường chia sẻ thông tin, thực hiện tốt quy chế phối hợp trong kiểm tra, xử lý hoạt động khai thác, vận chuyển cát trái phép; đồng thời kiến nghị sửa đổi quy định pháp luật, tịch thu phương tiện khi phương tiện có khối lượng cát 10 m3 trở lên thay vì 50 m3 như quy định hiện nay.

Tăng cường phối hợp

Tại Hội nghị, ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở TN&MT TP.HCM đã trình bày Đề án Phòng, chống khai thác cát trái phép trên vùng biển Cần Giờ và vùng giáp ranh giữa thành phố và các tỉnh. Đề án có thời gian thực hiện từ năm 2019 đến 2022 trên các tuyến sông thường xuyên xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép trên sông như sông Đồng Nai, Sài Gòn, Đồng Tranh, Soài Rạp, Lòng Tàu và trọng tâm là khu vực biển Cần Giờ. Mục tiêu của Đề án là tăng cường trao đổi thông tin, sự phối hợp giữa các sở, ngành của thành phố và các tỉnh giáp ranh nhằm thực hiện quy chế phối hợp số 37/QCPH đã ký kết ngày 6/1/2017 giữa UBND TP.HCM và các tỉnh giáp ranh; giải quyết dứt điểm tình trạng khai thác cát trai phép, vận chuyển, kinh doanh cát không rõ nguồn gốc trên địa bàn thành phố. Đồng thời, đề án sẽ thực hiện điều tra, đánh giá trữ lượng cát xây dựng, san lấp trên địa bàn thành phố cũng như kế hoạch bảo vệ và khai thác, sử dụng hợp lý.

Để thực hiện đạt các mục tiêu đề ra, UBND TP.HCM và các tỉnh giáp ranh sẽ rà soát các quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực khoáng sản, giao thông thủy; xem xét đề xuất bổ sung, sửa đổi theo hướng tăng mức xử phạt đối với hành vi khai thác cát trái phép, kinh doanh, vận chuyển cát không rõ nguồn gốc hợp pháp; tăng cường các biện pháp xử lý, chế tài các phương tiện và người tham gia điều khiển phương tiện khai thác cát trái phép đảm bảo đủ sức răn đe nhằm phòng ngừa, tái diễn.

Một trong những giải pháp quan trọng là nghiên cứu đề xuất áp dụng công nghệ khoa học vào công tác quản lý, giám sát hoạt động khai thác khoáng sản trái phép, đầu tư trang thiết bị phù hợp, đáp ứng đa nhiệm vụ, đa mục tiêu phục vụ công tác tuần tra, kiểm tra trên sông, trên biển. Định kỳ 6 tháng một lần tổ chức trao đổi thông tin, kinh nghiệm giữa các sở, ngành của thành phố và mỗi năm một lần giữa thành phố và các tỉnh giáp ranh.

Ông Trần Vĩnh Tuyến, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM cho biết: Trong Đề án sẽ điều chỉnh bổ sung thêm một số đơn vị vào công tác kiểm tra, xử lý việc khai thác, vận chuyển hoạt động khai thác, vận chuyển cát trái phép như Sở Giao thông Vận tải thành phố. UBND Thành phố cũng sẽ làm việc với Bộ Xây dựng về nhu cầu cát san lấp trong xây dựng trên địa bàn thành phố, đồng thời tổ chức các hội nghị kêu gọi đầu tư về vật liệu mới thay thế cát, đề ra các chính sách ưu đãi đối với nhà đầu tư.

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP.HCM khẳng định: Việc tăng cường phối hợp giữa các địa phương trong công tác phòng, chống khai thác cát trái phép là vấn đề rất quan trọng, mang tính quyết định. Trong thời gian tới, bên cạnh việc phối hợp tăng cường tuần tra, kiểm soát ở cửa sông, khu vực biển, các địa phương cần kiểm soát nơi neo đậu và các địa điểm thường xuyên tiêu thụ, tập kết cát. Ngoài ra các cơ quan chức năng cần kiểm tra giấy phép hoạt động và hành trình khai thác của các phương tiện cũng như giấy phép điều khiển phương tiện của cá nhân. TP.HCM cần thành lập tổ liên ngành thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, xử lý các hoạt động khai thác, vận chuyển cát trái phép; đồng thời đảm bảo các chính sách hỗ trợ cho cán bộ trực tiếp thực hiện công tác kiểm tra, xử lý hoạt động khai thác, vận chuyển cát trái phép.

Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân cũng đề nghị các địa phương cần góp ý điều chỉnh Đề án Phòng, chống khai thác cát trái phép trên vùng biển Cần Giờ và vùng giáp ranh giữa thành phố và các tỉnh, để có thể ban hành vào giữa tháng 5/2019. Sau đó, việc triển khai Đề án, qua mỗi năm phải thực hiện sơ kết đánh giá, làm rõ mô hình, hoàn thiện chính sách, bổ sung phương tiện và tập trung các giải pháp thực hiện đồng bộ.