Độc đáo Tết Xíp Xí cổ truyền của người Thái trắng Sơn La

Theo quan niệm của bà con dân tộc Thái, đây là ngày con cháu hướng về tổ tiên, là dịp người lớn dành sự quan tâm, chăm sóc đặc biệt đến thế hệ trẻ. Vì vậy, ở nhiều nơi, đồng bào còn gọi Xíp xí là Tết trẻ con.

Vào ngày này, trẻ em được ông bà, cha mẹ may cho những bộ quần áo rực rỡ sắc màu để mặc đi chơi Tết. Ngoài ra, Tết còn có ý nghĩa như dịp "sơ kết" và ăn mừng cho thành quả lao động vất vả trong sáu tháng đầu của một năm. Trong ngày lễ, trẻ con không phải chăn trâu, làm việc nhà mà được vui chơi thoải mái.

Trước đây, tết Xíp xí thường được tổ chức duy nhất trong 1 ngày 14/7 âm lịch. Ngày nay, Tết Xíp xí còn được tổ chức kết hợp với lễ gác cày bừa và tổng kết những ngày lao động sản xuất của bà con, trở thành dịp chung vui, gắn kết cộng đồng các dân tộc trên mảnh đất Phù Hoa. Khách lạ, khách quen khi đến các gia đình đều được chủ nhà đón tiếp nồng hậu, chu đáo, được thưởng thức những món ăn đặc trưng, được vui hội múa Xòe và hòa mình vào không gian văn hóa đặc sắc.

Ông Sa Đức Toàn, Bí thư Đảng ủy xã Quang Huy, huyện Phù Yên cho biết: Năm nay, Tết Xíp xí được xã Quang Huy tổ chức với nhiều hoạt động hơn mọi năm, với các phần thi ẩm thực, trang phục dân tộc truyền thống, các hoạt động vui chơi nhảy sạp, ném còn, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh.

Trong đó, phần thi ẩm thực có sự tham gia của 11 đội thi đến từ 11 bản vùng thấp trên địa bàn xã Quang Huy. Các đội thi đã kết hợp sáng tạo món ăn mới và món ăn truyền thống, được chế biến từ sản vật địa phương, kết hợp với các loại gia vị đặc trưng, tạo nên những món ăn đậm đà, mang hương vị riêng của người Thái trắng Mường Tấc.

Trong các mâm cỗ, 2 món ăn không thể thiếu là thịt vịt và bánh ít. Bánh ít, hay còn gọi là bánh cặp tượng trưng cho đôi lứa hạnh phúc… Xíp xí cúng thịt vịt là muốn con vịt ăn hết sâu bọ hại lúa, mang điều không may mắn trôi theo dòng sông nước.

Phần thi trang phục dân tộc, 11 cô gái đến từ 11 bản đã trình diễn những trang phục truyền thống của dân tộc Thái một cách uyển chuyển, tinh tế, không chỉ tôn lên nét đẹp của người phụ nữ, mà còn thể hiện sự sáng tạo trong phát triển,bảo tồn những nét đẹp trang phục dân tộc Thái Phù Yên.

Theo UBND huyện, ngay từ đầu năm 2023, huyện Phù Yên đã xây dựng kế hoạch, chỉ đạo xã Quang Huy tập trung chuẩn bị, tổ chức Tết xíp xí chu đáo, thành công. Qua đó, góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa các dân tộc, đồng thời, chuẩn bị cho việc lập hồ sơ công nhận Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia đối với ngày hội Tết Xíp xí huyện Phù Yên.