Tổng kết Nghị quyết 24-NQ/TW về ứng phó biến đổi khí hậu - Nhiều điểm sáng

Chỉ tiêu giảm mức phát thải khí nhà kính trên đơn vị GDP đã đạt vượt mức đề ra giảm từ 8-10% so với năm 2010 , thể hiện quyết tâm mạnh mẽ đạt mục tiêu kép phát triển kinh tế đi đôi với giảm phát thải khí nhà kính. Đây có thể coi là một trong những điểm sáng nổi bật trong bức tranh toàn diện về nỗ lực triển khai thực hiện Nghị quyết.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Lê Công Thành nhận định: Nghị quyết số 24-NQ/TW về chủ động ứng phó với BĐKH, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường được Ban Chấp hành Trung ương khóa XI ban hành có ý nghĩa và tầm quan trọng đặc biệt đối với ngành Tài nguyên và Môi trường.

Sau 10 năm triển khai thực hiện, cấp ủy và chính quyền các cấp, cộng đồng xã hội và người dân đã tích cực triển khai thực hiện. Trong đó, trụ cột về ứng phó với BĐKH đã nhận được sự quan tâm lớn của toàn xã hội và cộng đồng quốc tế. Bên cạnh việc hoàn thiện thể chế chính sách ứng phó với BĐKH, cả trung ương và địa phương đều đã tăng cường đầu tư triển khai thực hiện các công trình, dự án phòng chống thiên tai, ứng phó với BĐKH.

Quan điểm, chủ trương của Nghị quyết số 24-NQ/TW đã được thể chế hóa vào các đạo luật và các văn bản hướng dẫn thi hành, đặc biệt là Luật Bảo vệ môi trường, Luật Khí tượng thủy văn. Thích ứng BĐKH và giảm phát thải khí nhà kính đã được luật hóa để triển khai thực hiện.  Công tác loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính đã đạt nhiều kết quả tích cực. Năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai, giám sát BĐKH được nâng cao. Kịch bản BĐKH được cập nhật định kỳ.

Ở cấp địa phương, việc triển khai nhiều mô hình thích ứng thông minh đã giúp giảm thiệt hại do BĐKH. Các cấp đã chủ động quan tâm sâu sát công tác phòng, chống, hạn chế tác động của triều cường, ngập lụt, xâm nhập mặn do nước biển dâng.

Thứ trưởng Lê Công Thành nhận định, trong bối cảnh mới cùng với những diễn biến nhanh chóng của BĐKH, Việt Nam đã dự báo và xác định: Đạt phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 là mục tiêu phát triển tất yếu của thế giới, thực hiện chủ yếu thông qua chuyển đổi năng lượng và phát triển phát thải thấp. Việt Nam đã triển khai mạnh mẽ những cam kết tại Hội nghị COP26, cập nhật Đóng góp do quốc gia tự quyết định 2 lần và ban hành Chiến lược quốc gia về BĐKH giai đoạn đến 2050 cùng với nhiều chiến lược, kế hoạch hành động khác. Gần đây nhất, Việt Nam cùng các đối tác quốc tế đã thông qua Tuyên bố chính trị thiết lập quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP).

“Trước xu thế BĐKH và bối cảnh toàn cầu mới, ứng phó với BĐKH ở nước ta phải chuyển sang một giai đoạn mới hướng tới thực hiện mục tiêu chung toàn cầu, đồng thời đáp ứng các yêu cầu, đòi hỏi từ thực tiễn phát triển của đất nước theo hướng phát triển xanh, các-bon thấp” – Thứ trưởng Lê Công Thành khẳng định.

Chia sẻ cụ thể về việc thực hiện các nhiệm vụ chủ động ứng phó với BĐKH theo Nghị quyết số 24-NQ/TW, ông Tăng Thế Cường, Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu cho biết: Lĩnh vực KTTV đã ban hành 1 Nghị định, 3 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, 20 Thông tư. Lĩnh vực BĐKH đã ban hành 3 Nghị định, 4 Nghị quyết của Chính phủ, 8 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, 4 Thông tư.

Nội dung giảm phát thải khí nhà kính đã được luật hóa để triển khai thực hiện. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành danh mục các lĩnh vực, cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính.

Đến nay, hầu hết các địa phương đã ban hành Kế hoạch thực hiện Thỏa thuận Paris về BĐKH, Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH của địa phương. Các thành phố, đô thị lớn ven biển đều chủ động đề xuất các nhiệm vụ, giải pháp phòng, chống, hạn chế tác động của triều cường, ngập lụt, xâm nhập mặn.

Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 120/NQ-CP về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với BĐKH nhằm chuyển đổi mô hình tăng trưởng để phát triển ĐBSCL bền vững, thịnh vượng theo hướng tôn trọng quy luật tự nhiên. Quy hoạch vùng ĐBSCL thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050 đã được phê duyệt và triển khai thực hiện.

Bên cạnh kết quả đạt được các mục tiêu chính nêu trên, nhiều nội dung quan trọng tại Nghị quyết cũng đã được tích cực triển khai mang lại hiệu quả thiết thực, như: Thí điểm trên toàn quốc nhiều mô hình sinh kế cộng đồng thích ứng với BĐKH; Lồng ghép nội dung BĐKH vào hầu hết các chiến lược, quy hoạch quốc gia, ngành; Triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH, các chương trình KH&CN cấp quốc gia đã có đóng góp lớn trong nâng cao năng lực thích ứng BĐKH, cải thiện cơ sở hạ tầng phòng chống thiên tai, xác định cơ sở khoa học cho các hoạt động ứng phó BĐKH trên quy mô cả nước.

Các chương trình, hoạt động hợp tác quốc tế như Chương trình hỗ trợ ứng phó với BĐKH (SP-RCC) đã huy động 1,5 tỷ USD triển khai trên toàn quốc, trở thành một hình mẫu về đối thoại chính sách ứng phó BĐKH được cộng đồng quốc tế đánh giá cao.

Về điểm nhấn trong công tác nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo phục vụ phòng, chống thiên tai, thích ứng với BĐKH, theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng thủy văn Hoàng Đức Cường, so với năm 2012, thể chế, chính sách tiếp tục được hoàn thiện với Luật KTTV. Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác KTTV. Hệ thống trạm quan trắc đến nay đã được củng cố, mở rộng, hiện đại hóa. Năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai đạt tới trình độ hàng đầu Đông Nam Á, là cơ sở để Việt Nam trở thành Trung tâm hỗ trợ dự báo thời tiết nguy hiểm và cảnh báo lũ quét cho các nước Đông Nam Á.

Mục tiêu đến năm 2030, lĩnh vực KTTV nỗ lực đạt đến trình độ khoa học công nghệ tiên tiến của khu vực Châu Á, đủ năng lực cung cấp thông tin, dữ liệu KTTV đầy đủ, tin cậy, kịp thời đáp ứng các yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, phòng chống thiên tai, thích ứng với BĐKH, bảo đảm quốc phòng – an ninh quốc gia; hình thành và phát triển được thị trường dịch vụ, công nghệ KTTV phục vụ đa mục tiêu, đa lĩnh vực.

Nhận định về giảm phát thải khí nhà kính và những vấn đề đặt ra trong thời kỳ mới, GS.TSKH Trần Thục nhấn mạnh, thương mại và đầu tư quốc tế đang đang định hình theo hướng gắn với các tiêu chí giảm phát thải, phát triển bền vững, lao động, môi trường, chống tham nhũng. Các nước lớn tăng hỗ trợ lĩnh vực về tăng trưởng xanh, chuyển đổi năng lượng trong các ngành chiến lược. Nhiều quốc gia cũng đẩy mạnh tập hợp lực lượng, liên kết và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực mới. Với nền kinh tế có độ mở lớn như hiện nay, Việt Nam cần kịp thời nắm bắt và thích ứng, coi đây là động lực để chuyển đổi mô hình tăng trưởng cả ở cấp độ quốc gia và doanh nghiệp.

GS.TS Trần Thục kiến nghị, việc tổng kết 10 năm thực hiện nghị quyết 24-NQ/TW cần đề xuất mục tiêu, quan điểm, định hướng hội nhập quốc tế trong giai đoạn tới, bảo đảm năng lực thích ứng với các tiêu chuẩn mới trong thương mại và đầu tư quốc tế; thể chế hóa Nghị quyết của Đảng thành pháp luật. Cùng với xây dựng kế hoạch tổng thể, đồng bộ giữa các ngành, địa phương thích ứng với tiêu chuẩn mới, cơ quan quản lý cần nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, theo dõi các động thái, chính sách của các nước, tổ chức về vấn đề này để thông tin kịp thời cho địa phương, doanh nghiệp.

Tại hội thảo, GS.TS Trần Đình Hòa, Giám đốc Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam đã trình bày báo cáo về thích ứng BĐKH và phòng chống thiên tai trong thời kỳ mới. Đại diện các tổ chức quốc tế đã chia sẻ về chính sách quốc tế trong lĩnh vực BĐKH và chuyển đổi năng lượng, tài chính khí hậu trong bối cảnh mới và những vấn đề đặt ra cho Việt Nam. Bên cạnh đó, lãnh đạo Sở TN&MT các tỉnh: Yên Bái, Nghệ An, Thừa Thiên – Huế, Cà Mau  cũng đã có báo cáo về nội dung chủ động ứng phó BĐKH trên địa bàn. Các đại biểu cùng góp ý hoàn thiện nội dung chủ động ứng phó BĐKH để đưa vào báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết 24-NQ/TW và đề xuất, kiến nghị một số vấn đề trọng tâm cần đưa vào các nhiệm trong thời gian tới.

Phát biểu kết luận Hội nghị, Thứ trưởng ghi nhận các ý kiến đóng góp rất giá trị, cung cấp thông tin cập nhật mới nhất. Trong bối cảnh BĐKH diễn biến nhanh hơn so với các dự báo, kịch bản, tình hình quốc tế và trong nước có những diễn biến mới, Thứ trưởng đề nghị các các chuyên gia, nhà khoa học, các địa phương tiếp tục góp ý về nội dung chủ động ứng phó BĐKH. Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ tổng hợp và tổng kết, đánh giá 10 năm thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW, đề ra những quan điểm mới cùng những mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cụ thể về ứng phó với BĐKH trong thời kỳ mới.