Tiêu dùng bền vững khi tài nguyên thiên nhiên có hạn

   

   

   

  Trong một vài thập kỷ gần đây, môi trường nói chung và tài nguyên nói riêng đã được nhận thức lại một cách đầy đủ và đúng hơn so với trước đó. Năm 1972 có thể được coi là mốc đánh dấu sự thay đổi nhận thức về môi trường bởi Tuyên bố Stockholm về Môi trường con người tại Hội nghị của Liên hợp quốc được tổ chức ở Thụy Điển. Với các cảnh báo về hệ quả tiêu cực về môi trường do hành động của con người gây ra trong quá trình phát triển, Tuyên bố lưu ý con người cần “thận trọng, khôn ngoan hơn đối với những hậu quả về môi trường do những hành động của chúng ta gây nên. Nêu làm ngơ hay lãnh đạm, chúng ta có thể gây thiệt hại to lớn và không thể đảo ngược đối với môi trường Trái đất, là nơi cuộc sống và phúc lợi của chúng ta lệ thuộc vào. Ngược lại, nếu chúng ta có đầy đủ kiến thức hơn và hành động khôn ngoan hơn, chúng ta có thể giành được cho chính bản thân chúng ta và con cháu chúng ta một cuộc sống tốt đẹp hơn trong một môi trường đáp ứng được nhiều hơn mọi nhu cầu và hy vọng của con người”.

   

  Tuyên bố Stockholm được coi là kim chỉ nam cho các hoạt động tiếp theo của Liên hợp quốc trong suốt bốn mươi năm. Hàng loạt các tuyên bố có tầm quốc tế ra đời với sự đồng thuận và cam kết thực hiện của các quốc gia trên thế giới đã thể hiện sự thay đổi về nhận thức mối quan hệ con người – tự nhiên theo hướng con người không phải đứng ngoài để chinh phục và khai thác tự nhiên, bắt tự nhiên phải phục vụ nhu cầu của con người, mà cuộc sống của con người phụ thuộc vào tự nhiên, phải ứng xử tôn trọng, hài hòa với tự nhiên. Tiêu dùng bền vững là cách  thức thể hiện sự ứng xử như vậy.

   

   

  Theo Phụ lục của Chiến lược về Tăng trưởng xanh của Việt Nam, tiêu dùng bền vững được hiểu một cách chung nhất là “việc sử dụng hàng hóa và dịch vụ để đáp ứng những nhu cầu cơ bản và nâng cao chất lượng cuộc sống trong khi sử dụng ít hơn tài nguyên thiên nhiên và các chất độc hại, đồng thời giảm phát thải và chất gây ô nhiễm trong chu trình sống và không làm tổn hại tới việc đáp ứng nhu cầu thế hệ mai sau”.

   

  Thực tế, tiêu dùng là tâm điểm của quá trình sản xuất và cuộc sống con người, nhưng đồng thời cũng là tác nhân trực tiếp và gián tiếp của hầu hết các vấn đề tài nguyên như suy giảm, cạn kiệt trữ lượng tài nguyên, các vấn đề môi trường như ô nhiễm đất, nước, không khí… Với nhận định “tiêu dùng bền vững là chìa khóa cho phép xã hội và cá nhân phát triển mà không nhất thiết phải hy sinh chất lượng cuộc sống hoặc các yếu tố phát triển bền vững”, tiêu dùng bền vững đã trở thành chủ trương chiến lược và định hướng hành động trong phát triển theo hướng bền vững  và ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam.

   

  Vấn đề đặt ra cho Việt Nam hiện nay là làm thế nào để thực hiện tiêu dùng bền vững trong bối cảnh phát triển của nền kinh tế thị trường. Theo phân tích của PGS.TS. Nguyễn Danh Sơn – Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, bản chất của nền kinh tế này là quan hệ thị trường, quan hệ giá trị, động lực chính của mọi hoạt động là lợi nhuận. Sự cân bằng giữa lợi nhuận kinh tế và bảo vệ môi trường, hạn chế sử dụng tài nguyên thiên thiên, hay sử dụng tài nguyên một cách bền vững có đem lại hiệu quả kinh tế là khúc mắc không dễ tháo gỡ. Tìm lời giải cho bài toán này, tại Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 BCH TƯ khóa XI, Đảng đã xác định, tài nguyên thiên nhiên không chỉ là nguồn lực, tài sản mà còn là nguồn vốn cho phát triển. Nghĩa là tài nguyên thiên nhiên sẽ được lượng giá, định giá như là một nguồn vốn kinh tế để có thể đưa vào lưu thông bình thường trong các hoạt động kinh tế trong nền kinh tế thị trường.

   

  Hiện tại, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về Tăng trưởng xanh giai đoạn 2012 - 2020, nhằm thực hiện các mục tiêu và nhiệm vụ của Chiến lược quốc gia về Tăng trưởng xanh, trong đó có hành động cụ thể về tiêu dùng bền vững. Điều này thể hiện quyết tâm của Chính phủ, các Bộ, ngành nước ta chuyển dịch theo hướng phát triển kinh tế xanh, đảm bảo sự phát triển bền vững – cho hôm nay và mai sau…