Thực thi trách nhiệm tái chế và xử lý sản phẩm, bao bì thải bỏ

Ông Phan Tuấn Hùng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì Hội thảo

Thông tin được đưa ra tại Hội thảo tham vấn về trách nhiệm tái chế, xử lý chất thải của nhà sản xuất, nhà nhập khẩu theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường 2020, do Vụ Pháp chế - Bộ Tài nguyên và Môi trường vừa tổ chức tại TP. Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng. Tham dự có đại diện IUCN Việt Nam, WWF Việt Nam, Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam (PRO Việt Nam), các tổ chức quốc tế, tổ chức phi Chính phủ và đại diện các hiệp hội doanh nghiệp, các doanh nghiệp có liên quan

Chia sẻ nội dung quy định chi tiết Luật Bảo vệ môi trường 2020 liên quan đến EPR, ông Phan Tuấn Hùng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế cho biết, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định 2 trách nhiệm của nhà sản xuất, nhà nhập khẩu gồm: Trách nhiệm tái chế (Điều 54) và trách nhiệm xử lý chất thải (Điều 55).

Về trách nhiệm tái chế, ông Phan Tuấn Hùng cho biết, nhà sản xuất, nhà nhập khẩu có trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì do mình sản xuất, nhập khẩu theo một tỷ lệ tái chế bắt buộc và theo quy cách tái chế bắt buộc. Các sản phẩm, bao bì phải được tái chế là các sản phẩm, bao bì có giá trị tái chế, bao gồm: pin, ắc quy; thiết bị điện và điện tử; săm lốp; dầu nhớt; ô tô, xe máy; bao bì.

Để thực hiện trách nhiệm của mình, nhà sản xuất, nhập khẩu được lựa chọn một trong 4 hình thức: Tự mình thực hiện tái chế; Thuê các đơn vị có chức năng tái chế; Liên kết với nhau thành lập tổ chức đại diện thực hiện trách nhiệm của nhà sản xuất để tổ chức hoạt động tái chế; Đóng góp kinh phí cho Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để tổ chức tái chế.

Mục tiêu chính sách của quy định này nhằm thúc đẩy, hỗ trợ các hoạt động tái chế, tăng tỷ lệ tái chế; từng bước thiết lập ngành công nghiệp tái chế và phát triển nền kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam.

Các đại biểu góp ý tại Hội thảo tham vấn

Về trách nhiệm xử lý, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, các chất độc hại, gây khó khăn cho việc thu gom, xử lý hoặc không có khả năng tái chế bao gồm: bao bì chứa thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu; tã lót, bỉm, băng vệ sinh, khăn ướt dùng một lần; kẹo cao su; thuốc lá; sản phẩm, bao bì sản xuất, nhập khẩu có sử dụng nhựa như một thành phần nguyên liệu. Tổ chức, cá nhân sản xuất hoặc nhập khẩu phải có trách nhiệm đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ trực tiếp các hoạt động thu gom, xử lý, nghiên cứu, sáng kiến quản lý chất thải sinh hoạt.

Mục tiêu chính sách của quy định này nhằm thay đổi hành vi sản xuất, tiêu dùng theo hướng thân thiện môi trường; đồng thời chia sẻ một phần gánh nặng tài chính cho quản lý chất thải sinh hoạt từ nhà nước sang nhà sản xuất, nhập khẩu.

Quang cảnh Hội thảo

Các ý kiến tại Hội thảo nhất trí và đồng thuận cao với quy định trách nhiệm mở rộng đối với nhà sản xuất, nhà nhập khẩu của Luật Bảo vệ môi trường 2020 và đề xuất quy định chi tiết nội dung này của Luật Bảo vệ môi trường 2020 của Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường. Một số ý kiến đề nghị cần xác định cụ thể thế nào là nhà sản xuất, nhà nhập khẩu; tỷ lệ tái chế bắt buộc được xác định như thế nào và cần xem xét có lộ trình thực hiện phù hợp với thực tế Việt Nam…

Trách nhiệm tái chế, xử lý, tái chế sản phẩm, bao bì của nhà sản xuất, nhà nhập khẩu theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường 2020 thực chất là trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (Extended Producer Responsibility – EPR). Theo đó, EPR là trách nhiệm của nhà sản xuất, nhà nhập khẩu đối với sản phẩm của mình được mở rộng đến giai đoạn thải bỏ của vòng đời sản phẩm. Trên thế giới, EPR là cơ chế được áp dụng rộng rãi, thành công và đem lại nhiều lợi ích to lớn về khía cạnh môi trường, xã hội và kinh tế, là chìa khóa thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn.

Tại Việt Nam, EPR đã quy định lần đầu tiên tại Luật Bảo vệ môi trường 2005 với quy định thu hồi, xử lý sản phẩm thải bỏ và được cụ thể hóa tại Quyết định số 50/2013/QĐ-TTg ngày 9/8/20213 của Thủ tướng Chính phủ. Sau đó, EPR được tiếp tục kế thừa và quy định tại Luật Bảo vệ môi trường 2014 với quy định trách nhiệm thu hồi, xử lý sản phẩm thải bỏ và được cụ thể hóa tại Quyết định 16/2015/QĐ-TTg ngày 22/5/2015 của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau nên EPR gần như chưa được triển khai trên thực tế tại Việt Nam.