Thêm cây... thêm giàu

Nông dân giúp nông dân

Qua 8 năm triển khai tại địa bàn huyện Hương Sơn (tỉnh Hà Tĩnh), dự án “Thêm cây” đã thúc đẩy các mô hình nông dân sản xuất lâm nghiệp để bảo đảm thu nhập, sử dụng đất bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu.

“Thêm cây” là dự án cải thiện sinh kế và thích ứng khí hậu dựa vào sản xuất lâm nghiệp quy mô nhỏ ở Việt Nam, nằm trong Chương trình Hợp Lực do tổ chức xã hội Dân sự trong Phát triển (CISU) của Đan Mạch tài trợ, được Trung tâm Khuyến lâm Đan Mạch (DFE) quản lý về vận hành và chuyên môn kỹ thuật. Tại Hà Tĩnh, dự án đã được triển khai qua hai giai đoạn (2010 - 2013 và 2014 - 2019) ở huyện Hương Sơn. Điều đặc biệt của dự án, là mục tiêu được thực hiện chủ yếu thông qua việc xây dựng nguồn nhân lực nòng cốt ngay tại địa phương. Tức là, dự án lựa chọn những nông dân giàu kinh nghiệm sản xuất, kinh doanh lâm nghiệp để đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, kỹ thuật, sau đó, trở thành giảng viên truyền kinh nghiệm cho những nông dân khác.

Chương trình “nông dân dạy nông dân” nhanh chóng phát huy hiệu quả nhờ sự đơn giản, dễ hiểu, phù hợp với trình độ nhận thức của người dân, tập trung vào thực hành “cầm tay chỉ việc”. Bên cạnh đó, các nhóm sản xuất tham gia dự án được xây dựng dựa trên sở thích, năng lực của nông dân, được phân chia hoạt động khép kín từ khâu sản xuất giống đến trồng, chăm sóc và thu hoạch. Tính đến nay, dự án đã thành lập được 58 nhóm nông dân trồng rừng và mạng lưới nông dân trồng rừng với 1.800 hộ tham gia; có 3.000 héc ta rừng được áp dụng kỹ thuật trồng và chăm sóc làm tăng năng suất, tăng thu nhập.

Ông Lê Ngọc Trung - Giám đốc Hợp tác xã (HTX) dịch vụ Nông lâm nghiệp và môi trường Sơn Hàm (Hương Sơn), chia sẻ, các thành viên cùng nhóm sở thích đã thành lập HTX để hoạt động chuyên nghiệp và có hiệu quả hơn. Hiện tại, doanh thu HTX hàng năm đạt trên 1 tỷ đồng. Ông Trung tâm sự, với mỗi héc-ta đất lâm nghiệp trước đây, nếu trồng cây keo, sau 5 năm chăm sóc chỉ thu về khoảng 30 - 40 triệu đồng, nhưng hiện tại, với dự án “Thêm cây”, mỗi héc ta có thể cho thu nhập khoảng 100 triệu đồng.

Mới đây, người dân vùng dự án và Công ty CP Gỗ MDF Thanh Thành Đạt (Vũ Quang) đạt được những thỏa thuận hợp tác sản xuất, kinh doanh. Trong đó, phía doanh nghiệp cam kết thu mua 100% sản phẩm gỗ rừng trồng với giá cả sản phẩm có lợi cho bà con nông dân. Hiện tại, HTX đang cùng người nông dân nỗ lực xây dựng rừng trồng vùng dự án đạt các chứng chỉ rừng (do tổ chức nước ngoài công nhận) nhằm hướng tới mục tiêu có thể xuất khẩu gỗ để nâng cao lợi nhuận trong tương lai.

Góp phần giảm nhẹ thiên tai

Tại Hội thảo “Phát triển Hợp tác xã Lâm nghiệp - Chính sách, Kinh nghiệm và giải pháp” do Tổ chức DDS Việt Nam phối hợp với Viện Phát triển Kinh tế Hợp tác (Liên Minh Hợp tác xã Việt Nam) tổ chức mới đây cho thấy, tại một địa bàn khác của Dự án “Thêm cây” là tỉnh Hòa Bình cũng ghi nhận kết quả tích cực. 3.000 héc ta rừng của 1.700 nông dân tại hai huyện Cao Sơn và Đà Bắc đã được áp dụng các biện pháp kỹ thuật lâm sinh và quản lý hiệu quả đã mang lại giá trị bình quân thu nhập tăng thêm 10 - 15 triệu đồng/năm.

Không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế trước mắt, những chuyển biến dự án “Thêm cây” đem lại còn có ý nghĩa tích cực trong phát triển bền vững, khi góp phần giảm nhẹ thiên tai, bảo vệ môi trường sinh thái, ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu. Cũng nhờ dự án, nhận thức, tư duy về quản lý, phát triển rừng của người dân địa phương đã có nhiều tiến bộ đáng kể. Thông qua Dự án, người nông dân được nâng cao năng lực trong xây dựng kế hoạch kinh doanh, hạch toán kinh tế, khai thác gỗ tiết kiệm, bảo vệ rừng, lồng ghép hoạt động của dự án vào các hoạt động phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới của địa phương. Việc hình thành các nhóm sản xuất còn có ý nghĩa về mặt xã hội, khi tạo cơ hội cho các thành viên nhóm được thường xuyên gặp gỡ, bàn bạc giải quyết khó khăn, tăng hiệu quả công việc, đồng thời, tăng sự gắn kết trong cộng đồng. Dự án cũng góp phần giáo dục về môi trường và hỗ trợ tập huấn vận hành mô hình lâm nghiệp trang trại tại các trường cao đẳng nông lâm nước ta.