Còn nhiều vi phạm
Để công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực tài nguyên nước đạt hiệu quả cao, Sở TN&MT Sơn La luôn chú trọng tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật tới các tổ chức, cá nhân có hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước, xả nước thải vào nguồn nước. Kịp thời thông báo, triển khai các văn bản quy phạm pháp luật mới ngay sau khi được cấp có thẩm quyền ban hành như: Thông tư 64, 65, 71, 72, 75, 76/2017/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Đã tổ chức 01 lớp tập huấn văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực tài nguyên nước cho cán bộ chuyên môn các Sở, ngành, phòng TN&MT cấp huyện, các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực tài nguyên nước. Thường xuyên hướng dẫn, đôn đốc các tổ chức, cá nhân về thủ tục, trình tự lập hồ sơ cấp giấy phép tài nguyên nước; lập hồ sơ phương án cắm mốc hành lang bảo vệ nguồn nước; tính tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước theo quy định tại Nghị định 82/2017/NĐ-CP; lập hồ sơ đề xuất vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt theo quy định tại Thông tư 24/2016/TT-BTNMT.
Song song với công tác tuyên truyền, năm 2018, Sở TN&MT Sơn La đã chủ trì, phối hợp với các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố tiến hành thanh tra, kiểm tra hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước, xả nước thải vào nguồn nước trên địa bàn tỉnh theo định kỳ hoặc đột xuất. Đôn đốc UBND các huyện, thành phố rà soát, lập danh sách; kiểm tra, thanh tra; xử lý các vi phạm trong hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước, xả nước thải vào nguồn nước.
Kết quả, tính đến tháng 11/2018, đã tổ chức 01 cuộc thanh tra việc chấp hành pháp luật về tài nguyên nước, đất đai, bảo vệ môi trường với 03 đơn vị trên địa bàn tỉnh Sơn La theo Quyết định số 218/QĐ-STNMT ngày 11/10/2018 của Giám đốc Sở TN&MT; 01 cuộc kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật trong lĩnh vực tài nguyên nước và các lĩnh vực khác có liên quan với 05 tổ chức trên địa bàn thành phố Sơn La theo Quyết định số 104/QĐ-STNMT ngày 29/5/2018 của Giám đốc Sở TN&MT.
Qua thanh, kiểm tra cho thấy: Hầu hết các tổ chức, cá nhân được kiểm tra đều chưa chấp hành tốt các quy định của pháp luật trong lĩnh vực tài nguyên nước. Đơn cử, một số đơn vị trên địa bàn thành phố Sơn La đang khai thác, sử dụng nước giếng khoan với lưu lượng khai thác từ 15-70 m3/ngày đêm thuộc đối tượng phải lập hồ sơ đề nghị cấp giấy phép khai thác nước dưới đất; nhưng chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép theo quy định tại Điều 44 Luật Tài nguyên nước và Điều 16 Nghị định số 201/2013/NĐ-CP ngày 27/11/2013 của Chính phủ Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tài nguyên nước. Tại các giếng khoan khai thác nước chưa lắp thiết bị kiểm soát lưu lượng; chưa có sổ vận hành trong khai thác, sử dụng nước; chưa thực hiện quan trắc, giám sát tài nguyên nước trong khai thác, sử dụng tài nguyên nước theo quy định tại Điều 28 Luật Tài nguyên nước năm 2012, Khoản 3 Điều 8 Thông tư số 75/2017/TT-BTNMT...
Sau khi phát hiện vi phạm, Sở TN&MT đã yêu cầu các đơn vị tổ chức nghiên cứu, quán triệt, phổ biến các quy định của pháp luật trong lĩnh vực tài nguyên nước đến toàn thể các đối tượng khai thác, sử dụng tài nguyên nước. Khẩn trương lập hồ sơ đề nghị cấp giấy phép tài nguyên nước đối với các tổ chức đang khai thác, sử dụng nước dưới đất, xả nước thải. Lắp đặt thiết bị, bố trí nhân lực thực hiện việc quan trắc lưu lượng, mực nước, chất lượng nước tại các giếng khai thác theo quy định tại Thông tư số 75/2017/TT-BTNMT. Lập hồ sơ đề xuất vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt theo quy định tại Thông tư số 24/2016/TT-BTNMT…
Đồng thời, đề nghị UBND các huyện, thành phố đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra, đánh giá đúng thực trạng việc chấp hành pháp luật về tài nguyên, môi trường đối với các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực khai thác, sử dụng tài nguyên nước; xả nước thải vào nguồn nước. Với các đơn vị đã được cấp giấy phép, giám sát việc thực hiện quy định của giấy phép đã được cấp và các quy định khác có liên quan. Đối với các đơn vị chưa được cấp giấy phép thuộc đối tượng phải cấp phép: Yêu cầu, hướng dẫn thủ tục lập hồ sơ đề nghị cấp giấy phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước; xả nước thải vào nguồn nước trình cơ quan có thẩm quyền xem xét, cấp phép theo quy định.
Cần bổ sung chi tiết chế tài với vi phạm lĩnh vực tài nguyên nước
Có thể nói, nhờ thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, thời gian qua, ý thức chấp hành pháp luật trong lĩnh vực tài nguyên nước của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh Sơn La đã được nâng lên. Đến hết tháng 11/2018, Sở TN&MT đã tham mưu cho UBND tỉnh Sơn La cấp 20 giấy phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước; xả nước thải vào nguồn nước, thăm dò nước dưới đất; hành nghề khoan nước dưới đất. Hiện đang trình UBND tỉnh 03 hồ sơ.
Tuy nhiên, bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về tài nguyên nước vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Đa số người dân chưa chủ động tiếp cận, nghiên cứu, tìm hiểu các quy định của pháp luật trong lĩnh vực tài nguyên nước; thiếu phối hợp trong việc giám sát, giữ gìn và bảo vệ nguồn nước, chưa có ý thức sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả.
Đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về tài nguyên nước đã được củng cố, song tại cấp huyện còn thiếu và chưa đáp ứng về chuyên môn nghiệp vụ, mức độ chủ động tiếp cận kiến thức và áp dụng vào thực tế quản lý còn hạn chế. Nhiệm vụ quản lý tài nguyên nước của địa phương ngày càng phức tạp, sự phối hợp giữa các sở, ngành; giữa tỉnh và huyện, xã chưa cao, chưa quan tâm đầy đủ đến lĩnh vực tài nguyên nước. Thực tế cho thấy: 100% các đơn vị quân đội trên địa bàn thành phố Sơn La chưa tìm hiểu về nghĩa vụ của đơn vị trong hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước.
Đặc biệt, một số hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực tài nguyên nước chưa được quy định tại Nghị định 33/2017/NĐ-CP làm giảm hiệu quả xử lý đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm. Cụ thể: Luật Tài nguyên nước năm 2012 và Nghị định 201/2013/NĐ-CP quy định các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực tài nguyên nước phải được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép trước khi quyết định đầu tư và phải nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Tuy nhiên, tại Nghị định 33/2017/NĐ-CP lại không có chế tài xử phạt nếu tổ chức, cá nhân vi phạm các quy định trên.
Trong thời gian tới, Sở TN&MT Sơn La kiến nghị, Bộ TN&MT phối hợp với các Bộ ngành liên quan trình Chính phủ bổ sung chi tiết chế tài đối với các hành vi vi phạm quy định của pháp luật chưa được quy định tại Nghị định 33/2017/NĐ-CP để phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Cần có quy định cụ thể về quy trình kiểm tra, đôn đốc thực hiện các kết luận thanh tra, kiểm tra; quy định về xử lý trách nhiệm cá nhân đối với thủ trưởng các tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện, khắc phục các kết luận thanh tra, kiểm tra; quy định rõ quyền và nghĩa vụ của đối tượng có hành vi vi phạm pháp luật; những cơ quan, tổ chức có nghĩa vụ liên quan.
Đồng thời, kiến nghị Bộ TN&MT thực hiện các chương trình dự án để giúp tỉnh xây dựng cơ sở dữ liệu thực hiện công tác quản lý Nhà nước về tài nguyên nước. Tổ chức các lớp tập huấn văn bản quy phạm pháp luật mới cho cán bộ chuyên môn tại các Sở TN&MT địa phương.
