Theo số liệu thống kê từ Sở NN&PTNT Sơn La, năm 2017, lượng thuốc BVTV được sử dụng trên toàn tỉnh là 700 tấn; năm 2018 khoảng 500 tấn, cùng 300 tấn phân bón các loại. Trong đó, lượng thuốc trừ cỏ chiếm 72% tổng số lượng thuốc sử dụng.
Với lượng thuốc sử dụng như trên, mỗi năm trên địa bàn tỉnh Sơn La, lượng bao gói thuốc BVTV sau sử dụng thải ra môi trường từ 15-20 tấn, tập trung nhiều tại các vùng canh tác chè, mía, lúa, ngô, cây ăn quả. Đặc biệt, lượng bao gói thuốc BVTV là các vỏ chai nhựa thuốc trừ cỏ chiếm đến 50-60%.
Theo quy định tại Thông tư liên tịch 05/2016/TTLT-BNNPTNT-BTNMT ngày 16/5/2016 của Bộ NN&PTNT, Bộ TN&MT, nhu cầu bể chứa bao gói thuốc BVTV dự kiến cần khoảng 10.000-15.000 chiếc. Từ cuối năm 2016, tỉnh Sơn La bắt đầu triển khai thu gom vỏ bao gói thuốc BVTV với mô hình bể chứa bao gói thuốc BVTV tại 14 bản xã Chiềng Đen, thành phố Sơn La và 12 bể tại 3 xã của huyện Mộc Châu.
Bà Cầm Thị Phong, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Sơn La cho biết: Năm 2018, thực hiện Đề án quản lý, thu gom, tiêu hủy bao gói thuốc BVTV, công tác tuyên truyền, phổ biến về thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng đã được các đơn vị chuyên môn, UBND các huyện, thành phố chỉ đạo thực hiện thường xuyên. Kết quả, đã tổ chức 130 lớp tập huấn, hội thảo tuyên truyền, nâng cao nhận thức và kiến thức cho người nông dân về quản lý, thu gom, xử lý bao bì thuốc BVTV sau sử dụng, thu hút gần 5.000 lượt người tham dự.
Thí điểm đưa việc quản lý, sử dụng, thu gom bao gói thuốc BVTV vào hương ước, quy ước của tổ, bản, tiểu khu tại các bản được đặt bể chứa bao gói thuốc BVTV, nhằm tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt các quy trình trong sử dụng thuốc BVTV, đặc biệt là khu vực đầu nguồn nước. Kết quả, tại 5 bản thực hiện thí điểm, hầu hết người dân tuân thủ, nghiêm chỉnh chấp hành, tạo được thói quen thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng. Ngoài ra, đã có 20 bản thuộc các xã nông thôn mới, đã thực hiện đưa quản lý, sử dụng, thu gom bao gói thuốc BVTV vào hương ước, quy ước.
Về kết quả xây dựng các bể chứa bao gói thuốc BVTV sau sử dụng, trong năm, toàn tỉnh đã xây dựng mới 720 bể chứa. Lũy kết hết năm 2018, toàn tỉnh có 965 bể chứa bao gói thuốc BVTV trên địa bàn 55 xã.
Công tác thu gom bao gói thuốc BVTV đã được phát động tại 8/12 huyện, thành phố, huy động sự tham gia của 3.700 lượt người, tổ chức thu gom đạt 4.930 kg vỏ bao gói thuốc BVTV. Chương trình Đổi vỏ bao gói thuốc BVTV sau sử dụng lấy thực phẩm được tổ chức tại xã Hát Lót, huyện Mai Sơn và xã Chiềng Hặc, huyện Yên Châu, lượng bao gói thu gom đạt 1.550kg, kinh phí quy đổi là 30 triệu đồng.
Công tác vận chuyển, xử lý, tiêu hủy bao gói thuốc BVTV sau sử dụng được thực hiện tuân thủ các quy định trong quản lý chất thải nguy hại. Đã vận chuyển đi xử lý, tiêu hủy 6.430kg bao gói thuốc BVTV sau sử dụng trên toàn tỉnh.
Cùng với đó, công tác thanh, kiểm tra, xử lý các vi phạm trong thu gom bao gói thuốc BVTV được thực hiện lồng ghép với các cuộc thanh, kiểm tra, xử lý vi phạm về buôn bán, sử dụng thuốc BVTV.
Được biết, trên địa bàn tỉnh Sơn La hiện có 350 tổ chức, cá nhân buôn bán thuốc BVTV. Trong năm 2017-2018, ngành Nông nghiệp đã thực hiện 11 cuộc kiểm tra về lĩnh vực thuốc BVTV và phân bón, với 133 cơ sở. Qua đó, phát hiện 23 cơ sở có vi phạm, đã xử phạt vi phạm hành chính 15 cơ sở, nhắc nhở ký cam kết 24 cơ sở. Tại các huyện, thành phố đã thực hiện 10 cuộc kiểm tra về kinh doanh thuốc BVTV và phân bón với 199 lượt cơ sở; phát hiện 79 cơ sở có vi phạm, xử phạt hơn 212 triệu đồng.
Lỗi vi phạm chủ yếu gồm: Không niêm yết giá; kinh doanh phân bón không để trên bạt lót hoặc giá kệ; không có giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV hết hạn sử dụng; chưa thực hiện tốt nguyên tắc 4 đúng trong sử dụng thuốc BVTV…
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, số lượng bể chứa bao gói thuốc BVTV sau sử dụng vẫn còn ít, chưa bao phủ được đến thôn, bản, mới đáp ứng nhu cầu thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng khoảng 15% diện tích sản xuất nông nghiệp của toàn tỉnh.
Trên địa bàn tỉnh chưa có khu vực lưu chứa trung chuyển, tập kết tại các huyện, hoặc liên xã. Do vậy, tại một số bể khi số lượng bao gói thuốc đầy, người dân phải để ra ngoài, quá trình vận chuyển từ các bể đi xử lý phải tập trung tại các điểm chưa bảo đảm an toàn theo quy định.
Vẫn còn tình trạng người dân bỏ lại vỏ bao gói thuốc BVTV ngay tại đồng ruộng, trên lối đi, ven đường nơi công cộng, dưới mương rãnh, ao hồ, các khu vực như bờ sông, suối, khe núi, ven đường. Vỏ bao gói thuốc theo các đường nước chảy dồn đọng về các kênh mương, hồ chứa nước làm ô nhiễm nguồn nước; hoặc sử dụng bao bì, vỏ chai thuốc vào sinh hoạt làm nguy hiểm đến sức khỏe con người.
Năm 2019, tỉnh Sơn La sẽ tiếp tục huy động các nguồn lực để xây dựng thêm hệ thống bể chứa bao gói thuốc BVTV sau sử dụng. Với mục tiêu, 100% các xã, bản, các HTX được cấp mã số vùng trồng, các HTX đã thực hiện quy trình VietGap thuộc huyện Mai Sơn, Yên Châu, Sông Mã, Thuận Châu và các xã đạt chuẩn nông thôn mới năm 2019 có bể chứa bao gói thuốc BVTV sau sử dụng.
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức người dân trong thu gom bao bì thuốc BVTV sau sử dụng. Tiếp tục phát động phong trào thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng tại các huyện, xã vào các ngày thứ 7, chủ nhật xanh vì môi trường.
