Đây là lần đầu tiên phát hiện tù và độc, lạ, quý hiếm như vậy. Tù và có hình dạng giống hình tam giác. Mặt trước có một lỗ to, đầu thổi phía sau có nhiều lỗ nhỏ. Theo nhận định ban đầu, không loại trừ khả năng, tù và đá được hình thành từ sự phun trào núi lửa, và cư dân sinh sống ở thảo nguyên Bùi Hui cả ngàn năm về trước đã dùng nó để thổi ra âm thanh kêu gọi, tập hợp mọi người.
Vì mong muốn sưu tầm và sở hữu, ông Đinh Xuân Quen, trú tại xã Ba Bích lặn lội đường xa đến xã Ba Trang để ngỏ ý mua lại và thuê người chở nó vượt hàng chục cây số về nhà mình.
Mục đích của người dân là muốn đưa về, gọt nhỏ lại sử dụng như một loại nhạc cụ biểu diễn trên sân khấu. Nghe tin ông phát hiện tù và bằng đá độc và lạ, nhiều người dân hiếu kỳ tìm đến nhà để tận mắt chứng kiến. “Có một số người cùng đam mê như tôi đã trả giá rất cao nhưng tôi nhất quyết không bán, vì có thể nó là tù và “độc nhất vô nhị”- ông Quen cho biết thêm.
Phụ trách Bảo tàng khởi nghĩa Ba Tơ Bùi Đình Ngôn cho hay, thời gian tới, chúng tôi sẽ kiến nghị huyện, các ngành chức năng nghiên cứu, đưa nó vào Bảo tàng để lưu giữ; hoặc tốt nhất là chuyển nó về vị trí cũ - tức nơi người dân phát hiện (thảo nguyên Bùi Hui) để phục vụ cho phát triển du lịch địa phương.
Thảo nguyên Bùi Hui nằm ở độ cao 628 m so với mực nước biển. Ngoài đồng cỏ rộng mênh mông, thảo nguyên Bùi Hui còn có hơn 20 ha sim tự nhiên đẹp mê hồn. Nơi đây đã trở thành địa điểm lý tưởng cho khách tham quan, đặt biệt là giới trẻ thích “phiêu liêu”.
