(TN&MT) - Tại Hội thảo tổng kết nhiệm vụ đánh giá nhanh các địa phương ưu tiên thực hiện quản lý tổng hợp vùng bờ (ICM) của các tỉnh ven biển từ Quảng Ninh đến Kiên Giang diễn ra tại Ninh Thuận vừa qua, Ninh Thuận được ghi nhận đăng ký tham gia giai đoạn 2 của dự án với hợp phần: “Quản lý tổng hợp để phục hồi môi trường sinh thái vùng ven biển, bảo tồn đa dạng sinh học và quản lý khu bảo tồn biển trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận”. Đây là một nội dung quan trọng của Chiến lược quản lý tổng hợp vùng bờ mà Ninh Thuận đã và đang thực hiện hiệu quả trong thời gian qua.
Ninh Thuận tập trung khôi phục hệ sinh thái vùng bờ san hô.
Tập trung khôi phục san hô vùng trọng điểm
Theo báo cáo của lãnh đạo Chi cục Biển và hải đảo tỉnh Bình Thuận, địa phương đang tập trung khôi phục hệ sinh thái vùng bờ san hô và thảm cỏ biển khu vực Ninh Hải, nơi có bờ biển dài trên 50km, có rạn san hô được xem là phong phú nhất về phân bố, đa dạng hình thái và cấu trúc so với các vùng biển khác.
Thành phần sinh vật biển sống ở vùng biển này cũng khá đa dạng với trên 147 loài thuộc 81 giống và 32 họ cá, trong đó có cá Bàng chài, cá Thia, cá Bướm, cá Mó, cá Đuối gai là số lượng loài phong phú nhất. Thành phần thân mềm được ghi nhận trên rạn là 115 loài thuộc 3 lớp chân bụng (với 83 loài), hai mảnh vỏ (31 loài). Vùng biển phía Bắc thuộc hai xã Vĩnh Hải, Nhơn Hải có nhiều bãi rùa đẻ. Đồi mồi Dứa (rùa xanh) được xem là loài phổ biến và có số lượng nhiều nhất…
Có thể nói, hệ sinh thái rạn san hô ven biển Ninh Hải mang lại rất nhiều giá trị cho cuộc sống cộng đồng dân cư nơi đây, nhưng hiện nay lại đang bị đe dọa do tác động của con người. Việc khai thác quá mức các nguồn lợi trực tiếp trên rạn san hô vẫn không ngừng diễn ra, các hình thức khai thác thủy sản chủ yếu là: lặn bắt cá sống như cá Mú Epinephelus spp, cá Hồng Lutjanus spp bằng cyanua, bắn tên và vây lưới; khai thác ốc đụn, trai tai tượng, bào ngư làm thực phẩm và hàng mỹ nghệ; khai thác cá Bướm, cá Bàng Chài, cá Thiên thần để cung cấp cho các khu trưng bày sinh vật cảnh... đang làm cạn kiệt nguồn lợi này. Ngoài ra, hiện tượng bẻ san hô làm cảnh vẫn tiếp diễn, gây nguy hại đến rạn san hô và hệ sinh thái rạn san hô.
Huyện Ninh Hải đã thực hiện nhiều giải pháp, hoạt động nhằm phục hồi bảo vệ rạn san hô. Điển hình là việc thành lập khu bảo tồn biển trực thuộc Vườn Quốc gia Núi Chúa, vì chỉ có “khoanh vùng” như vậy mới áp dụng được luật pháp bảo vệ nghiêm ngặt khu vực rừng quốc gia. Địa phương cũng đồng thời triển khai dự án “Mạng lưới rạn san hô toàn cầu”, dự án “Trình diễn quản lý bền vững tài nguyên rạn san hô ở vùng biển ven bờ huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận”, đề tài khoa học “Thử nghiệm mô hình cộng đồng tham gia quản lý san hô trên địa bàn huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận”. Trong đó, đề cao và khuyến khích áp dụng biện pháp thực thi pháp luật như: Tổ chức các đợt ra quân ngăn chặn việc khai thác thủy sản trái phép, ngăn chặn việc neo đậu tàu, thuyền làm hư hại rạn san hô, phân vùng nuôi trồng, khai thác thủy sản hợp lý, phục hồi san hô bằng phương pháp nhân tạo, tạo thu nhập ổn định cho cộng đồng ngoài nghề đánh bắt, khai thác hải sản… và bước đầu đã đạt được hiệu quả nhất định.
Các biện pháp phục hồi nguồn lợi thủy sản ở đây cũng đã được thực hiện với việc xây dựng cơ chế hỗ trợ tài chính cho cộng đồng dân cư trong việc duy trì bảo vệ và phục hồi nguồn lợi thủy sản rạn san hô như: Xây dựng mô hình nuôi dông trên cát nhằm tạo nguồn thu, duy trì hoạt động của Tổ tự quản tình nguyện bảo vệ nguồn lợi thủy sản, huy động các nguồn vốn tài trợ của các tổ chức để thực hiện các hoạt động quản lý, phục hồi nguồn lợi thủy sản… Với sự tích cực của các cấp chính quyền địa phương, các nhà khoa học và cộng đồng dân cư, nguồn lợi thủy sản nói riêng và tài nguyên môi trường biển trên địa bàn huyện Ninh Hải đang được quan tâm bảo vệ và phục hồi.
Chấp pháp nghiêm, duy trì hoạt động bảo vệ
Để đảm bảo nguồn tài nguyên môi trường biển nơi đây được phục hồi và duy trì bền vững, đặc biệt là khi các dự án nghiên cứu, trình diễn kết thúc đang là mối quan tâm hàng đầu của địa phương hiện nay. Để làm được điều đó, lãnh đạo Sở TN&MT Ninh Thuận cho biết, sẽ lồng ghép việc duy trì các mô hình bảo vệ nguồn lợi sinh vật biển với giai đoạn 2 của hợp phần quản lý tổng hợp vùng bờ tại Ninh Thuận. Theo đó, sẽ thực hiện việc tăng cường thực thi pháp luật trong quản lý tài nguyên môi trường nói chung và tài nguyên môi trường biển nói riêng; huy động sự tham gia của người dân vào các kế hoạch quản lý, phục hồi nguồn tài nguyên, môi trường biển. Đồng thời, tỉnh sẽ phải có kế hoạch triển khai và nhân rộng các mô hình chuyển đổi ngành nghề cho các nhóm đối tượng là hộ nghèo đang sống quá lệ thuộc vào nguồn tài nguyên môi trường biển. Trong đó chú trọng việc chuyển đổi tư duy khai thác nguồn lợi thủy sản rạn san hô từ khái niệm “đánh bắt” sang khái niệm “ngắm nhìn” thông qua các hoạt động du lịch, giải trí từ các dự án đầu tư du lịch, nghỉ dưỡng đang được thực hiện ngày càng nhiều trên địa bàn. Trong đó, Nhà nước là trung tâm điều phối mối liên kết kinh doanh giữa các doanh nghiệp và cộng đồng dân cư. Hy vọng với các giải pháp thiết thực và tích cực, hệ sinh thái rạn san hô vùng ven biển huyện Ninh Hải sẽ ngày càng được phục hồi và sử dụng bền vững, lâu dài.
Minh Vũ
