Quản lý chất lượng môi trường không khí tại Sơn La: Kiểm soát, giảm thiểu nguồn phát sinh khí thải

Xung quanh vấn đề này, phóng viên Báo TN&MT đã có cuộc trao đổi với bà Lê Thị Thu Hằng - Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh.

PV: Xin bà cho biết công tác quản lý chất lượng môi trường không khí đã và đang được Sơn La triển khai thực hiện như thế nào?

Bà Lê Thị Thu Hằng: Thực hiện các chỉ thị, kế hoạch của Chính phủ, Bộ TN&MT về quản lý chất lượng môi trường không khí, từ năm 2021, Sở TN&MT đã tham mưu trình UBND tỉnh ban hành Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí; thường xuyên đôn đốc các địa phương tăng cường kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí và xử lý triệt để các điểm nóng về ô nhiễm bụi, khí thải.

Đồng thời, yêu cầu các huyện, thành phố rà soát, xây dựng Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí phù hợp thực tiễn địa phương. Chú trọng đổi mới công tác truyền thông, phổ biến các kiến thức về quản lý chất lượng môi trường không khí đến cán bộ quản lý môi trường các cấp, chủ các cơ sở sản xuất, kinh doanh; tuyên truyền về tác hại của ô nhiễm môi trường không khí, nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường không khí.

Với các cơ sở thuộc đối tượng phải quan trắc khí thải tự động, liên tục, Sở TN&MT đã đôn đốc, hướng dẫn các cơ sở hoàn thành lắp đặt hệ thống, thiết bị quan trắc khí thải tự động, truyền dữ liệu về Sở TN&MT. Đến nay, 2/2 đơn vị đã lắp đặt, truyền dữ liệu quan trắc khí thải tự động về Sở theo đúng quy định.

Bên cạnh đó, hàng năm, Sở TN&MT đã đặt hàng Trung tâm quan trắc TN&MT thực hiện quan trắc môi trường tỉnh, trong đó, đã điều chỉnh tăng tần suất quan trắc chất lượng môi trường không khí từ 4 lần lên 6 lần/năm tại 51 điểm quan trắc; bổ sung chỉ tiêu PM10 trong chương trình quan trắc.

PV: Thông qua đồng bộ các giải pháp, thực trạng chất lượng môi trường không khí tỉnh Sơn La những năm gần đây diễn biến như thế nào, thưa bà?

Bà Lê Thị Thu Hằng: Xu thế biến động chung về chất lượng không khí tỉnh Sơn La suy giảm tương đối nhanh trong giai đoạn 2016 - 2018, với đỉnh ô nhiễm nằm ở mùa khô năm 2018 vượt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) lên đến trên 300% về bụi lơ lửng; được cải thiện đáng kể trong giai đoạn 2019 - 2021 (ảnh hưởng bởi dịch Covid-19), song có dấu hiệu tăng trở lại từ giữa năm 2022.

Từ năm 2023 đến nay, kết quả quan trắc hàng năm cho thấy: Chất lượng môi trường không khí trên địa bàn tỉnh nhìn chung đang ở mức ổn định, đa số các thông số quan trắc đều nằm trong giới hạn cho phép của QCVN hiện hành. Một số thông số như bụi, tiếng ồn vượt QCVN, tập trung phần lớn tại khu vực ngã ba, ngã tư nơi giao nhau của các trục đường chính, bến xe, chợ, bệnh viện, cơ sở công nghiệp và một số nơi diễn ra các hoạt động thi công xây dựng lớn.

PV: Trong quá trình triển khai quản lý chất lượng môi trường không khí, Sơn La còn gặp những khó khăn, hạn chế nào, thưa bà?

Bà Lê Thị Thu Hằng: Hiện nay, QCVN về khí thải mới chỉ áp dụng với nguồn di động và cố định, chưa có quy chuẩn kỹ thuật môi trường không khí với mùi, gây khó khăn trong việc đánh giá ô nhiễm với các cơ sở chăn nuôi, chế biến nông sản, bãi chôn lấp. Trên địa bàn tỉnh chưa có cơ sở dữ liệu để làm tiền đề cho việc nộp phí bảo vệ môi trường với khí thải, trao đổi hạn ngạch khí thải công nghiệp.

Ngoài ra, Sơn La chưa có trạm quan trắc tự động, liên tục với không khí xung quanh, dữ liệu quan trắc chưa thể đánh giá một cách tổng quan, có tính chất cảnh báo cho toàn tỉnh, đặc biệt tại các khu đô thị, khu du lịch lớn. Một số địa bàn khó áp dụng các giải pháp quản lý hoặc kỹ thuật do cơ sở vật chất, hạ tầng, ý thức của người dân còn hạn chế, nhất là khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa.

PV: Được biết, Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn đến năm 2025, tầm nhìn 2030 vừa được UBND tỉnh ban hành đã đề ra nhiều mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể, trọng tâm. Bà có thể thông tin các nội dung chính cũng như lộ trình thực hiện của Kế hoạch?

Bà Lê Thị Thu Hằng: Theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường 2020, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm ban hành, tổ chức thực hiện kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí cấp tỉnh. Thực hiện nhiệm vụ được UBND tỉnh giao, Sở TN&MT đã tham mưu xây dựng kế hoạch theo hướng dẫn kỹ thuật của Bộ TN&MT, được UBND tỉnh ban hành tại Quyết định số 271/QĐ-UBND, ngày 12/2/2025. Với mục tiêu đưa Sơn La thành địa phương có chỉ số chất lượng môi trường không khí luôn đạt mức tốt.

Theo kế hoạch, Sơn La phấn đấu 100% cơ sở sản xuất công nghiệp phát sinh bụi, khí thải được kiểm soát, xử lý khí thải đạt quy chuẩn; 100% cơ sở sản xuất công nghiệp thuộc đối tượng lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải tự động liên tục theo Nghị định 08/2022/NĐ-CP ngày 10/1/2022 của Chính phủ phải thực hiện đầu tư, lắp đặt, kết nối dữ liệu.

Đồng thời, xóa bỏ 100% các loại xe cơ giới hết niên hạn sử dụng, xe tự chế ba, bốn bánh trong khu vực đô thị; 100% khu vực khai thác khoáng sản phải thực hiện cải tạo phục hồi môi trường sau khi kết thúc khai thác; 100% trang trại chăn nuôi có giải pháp xử lý chất thải rắn; Giảm tỷ lệ xử lý chất thải rắn bằng hình thức chôn lấp, giảm tỷ lệ đốt phế thải nông nghiệp sau thu hoạch...

Kế hoạch sẽ được thực hiện trên toàn tỉnh, trước mắt, ưu tiên nguồn lực, tập trung vào một số nguồn thải chính, như: Khu vực đô thị thuộc thành phố Sơn La, thị xã Mộc Châu và các huyện Phù Yên, Mai Sơn, Thuận Châu cần ưu tiên giảm thiểu nguồn ô nhiễm từ hoạt động giao thông cơ giới đường bộ, vận tải phục vụ dân sinh và xây dựng.

Tại khu vực nông thôn, kiểm soát mùi và khí nhà kính từ hoạt động chăn nuôi tập trung tại các huyện Mai Sơn, Mường La, Bắc Yên, Vân Hồ, thị xã Mộc Châu; giảm dần tỷ lệ dùng than, gas trong sinh hoạt hộ gia đình. Với các khu, cụm công nghiệp, tăng cường kiểm soát ô nhiễm tại các nhà máy, cơ sở có tải lượng xả thải lớn; triển khai các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm bụi từ hoạt động giao thông, vận tải...

PV: Trân trọng cảm ơn bà!

Nguyễn Nga (thực hiện)