Quản lý khai thác cát, sỏi tại Lạng Sơn: Chú trọng kiểm tra, giám sát
(TN&MT) - Những năm qua, tỉnh Lạng Sơn đã tăng cường nắm tình hình, triển khai đồng bộ các giải pháp để quản chặt nguồn tài nguyên cát, sỏi, ngăn chặn, xử lý nghiêm các hoạt động khai thác trái phép, bảo vệ môi trường sinh thái.
Xóa các “điểm nóng”
Huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn có 3 dòng sông lớn chảy qua là sông Bắc Khê, Kỳ Cùng và Bắc Giang. Khoảng những năm 2011 - 2012, địa phương này từng là “điểm nóng” về tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép, đặc biệt là trên sông Kỳ Cùng. Các hoạt động khai thác cát sỏi trái phép đã tác động xấu tới môi trường, làm thay đổi dòng chảy của các dòng sông, gây lở các bãi bồi ven sông.
Trước thực trạng này, Tràng Định đã tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kiên quyết xử lý nghiêm các vi phạm, cơ bản dẹp nạn “cát tặc” vào đầu năm 2013. Tuy nhiên, đến khoảng năm 2018, do giá cát tăng cao, cùng với một số trường hợp người dân tự ý khai thác để phục vụ công trình cá nhân và làm đường giao thông nông thôn, dẫn đến tái diễn hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép.
Theo ông Lèo Văn Hiệp - Chủ tịch UBND huyện Tràng Định, để xử lý triệt để việc khai thác cát, sỏi trái phép, UBND huyện ban hành nhiều văn bản chỉ đạo thực hiện quản lý hoạt động khoáng sản cát, sỏi trên địa bàn. Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đối với người dân nơi có khoáng sản, vận động người dân tham gia giám sát, quản lý, bảo vệ tài nguyên cát, sỏi và phát huy vai trò phát hiện, tố giác các hành vi vi phạm. Đồng thời, tiếp tục tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm, nghiêm cấm lợi dụng việc cấp phép khai thác khoáng sản, nạo vét, khơi thông luồng lạch để khai thác khoáng sản trái phép. Nhờ đó, đến nay, trên địa bàn huyện cơ bản không còn hiện tượng khai thác trái phép.
Còn tại huyện Hữu Lũng, trên địa bàn huyện hiện có 26 đơn vị hoạt động khai thác khoáng sản, trong đó có 2 mỏ cát. Để khai thác hiệu quả, bền vững nguồn tài nguyên khoáng sản, hàng năm, UBND huyện đã chủ động rà soát, xây dựng kế hoạch kiểm tra hoạt động khai thác của các chủ giấy phép; kiểm tra, làm rõ nội dung khi có đơn thư người dân phản ánh liên quan đến hoạt động khai thác khoáng sản.
Cùng với đó, quan tâm làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và tập huấn về lĩnh vực khoáng sản, môi trường cho cán bộ phụ trách, công nhân làm việc tại các điểm mỏ. Qua đó, các tổ chức, cá nhân hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn huyện luôn nâng cao ý thức chấp hành các quy định của pháp luật có liên quan.
Tăng cường bảo vệ khoáng sản chưa khai thác
Phó Giám đốc Sở TN&MT Lạng Sơn Nguyễn Hữu Trực cho biết, đặc thù Lạng Sơn là địa phương có sông, suối nhỏ, trữ lượng cát, sỏi ít, chất lượng thấp, chủ yếu chỉ đáp ứng cho các công trình có yêu cầu thấp về tiêu chuẩn chất lượng cát, sỏi và cung cấp cho việc thi công xây dựng các công trình hạ tầng giao thông, công trình phúc lợi thuộc Chương trình xây dựng nông thôn mới của tỉnh.
Do đó, UBND tỉnh không lập, phê duyệt riêng quy hoạch thăm dò, khai thác cát, sỏi lòng sông mà tích hợp vào Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó có Phương án thăm dò, khai thác sử dụng tài nguyên khoáng sản đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 236/QĐ-TTg ngày 19/3/2024.
Theo quy hoạch, Lạng Sơn có 32 điểm mỏ cát, sỏi lòng sông đã được quy hoạch; hiện UBND tỉnh đã cấp 7 Giấy phép hoạt động khoáng sản cát, sỏi lòng sông; trong đó, 1 Giấy phép khai thác đã hết thời hạn; 2 dự án đang hoàn thiện các thủ tục pháp lý sau cấp Giấy phép, chưa tổ chức khai thác. Việc cấp Giấy phép hoạt động khoáng sản không thông qua đấu giá quyền khai thác chủ yếu để lấy cát, sỏi phục vụ xây dựng các công trình công cộng, dân sinh tại chỗ và hệ thống hạ tầng giao thông, hạ tầng kỹ thuật thuộc chương trình nông thôn mới trên địa bàn tỉnh. Do đó, hoạt động khai thác cát, sỏi cơ bản không gây ảnh hưởng đến sự ổn định và cân bằng tự nhiên của lòng, bờ, bãi sông.
Tuy nhiên, một trong những khó khăn trong quản lý khoáng sản cát, sỏi lòng sông mà địa phương này đang gặp phải là vẫn còn tình trạng các đối tượng thường lợi dụng các khu vực vùng sâu, vùng xa, giáp ranh giữa các huyện, thời điểm đêm tối, ngày nghỉ để tiến hành khai thác, vận chuyển cát, sỏi trái phép, gây khó khăn cho lực lượng chức năng khi kiểm tra, xử lý vi phạm.
Theo ông Trực, với các đơn vị khoáng sản đang hoạt động, hàng năm, Sở TN&MT đã phối hợp với các địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát, đảm bảo các đơn vị hoạt động đúng quy định. Đồng thời, yêu cầu các tổ chức được cấp Giấy phép hoạt động cát, sỏi lòng sông có bãi tập kết tiến hành lắp đặt trạm cân, camera để giám sát khối lượng cát, sỏi mua bán. Thường xuyên rà soát các giấy phép khai thác hết hiệu lực để đôn đốc, hướng dẫn các tổ chức, cá nhân lập đề án đóng cửa mỏ, cải tạo, phục hồi môi trường sau khi giấy phép khai thác hết hiệu lực.
Đặc biệt, với nguồn tài nguyên cát, sỏi chưa khai thác, Sở TN&MT đã tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các huyện, thành phố tiếp tục thực hiện nghiêm các nhóm giải pháp đã được đề ra nhằm phòng ngừa, ngăn chặn hoạt động khai thác khoáng sản trái phép. Duy trì các Đoàn kiểm tra, công bố địa chỉ thư điện tử, số điện thoại đường dây nóng để tổ chức, cá nhân biết, phản ánh mọi thông tin về tình trạng khai thác khoáng sản trái phép để phát hiện, xử lý kịp thời.
Cùng với đó, đổi mới, đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khoáng sản, bảo vệ môi trường cho các tổ chức, cá nhân có hoạt động khoáng sản. Nâng cao vai trò, trách nhiệm người đứng đầu chính quyền địa phương, nhất là cấp xã trong quản lý tài nguyên cát, sỏi gắn với bảo vệ môi trường, lòng, bờ bãi sông... Tiếp tục rà soát, điều chỉnh, lập mới các quy hoạch thăm dò, khai thác cát, sỏi tại các điểm mỏ để làm cơ sở cấp phép khai thác, góp phần đưa công tác quản lý nhà nước về cát sỏi lòng sông đi vào nền nếp.