Ngành Khí tượng Thủy văn hướng tới mục tiêu phục vụ hiệu quả sự an toàn của nhân dân

Đặc biệt, tiếp tục tăng cường theo dõi chặt chẽ các diễn biến KTTV phục vụ tốt công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn các cấp, giảm thiểu thiệt hại các thiên tai có nguồn gốc KTTV gây ra.

Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Trần Văn

Chiều 24/12, Tổng cục KTTV và Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu (KHKTTV&BĐKH) tổ chức Hội nghị Tổng kết công tác năm 2021 và phương hướng nhiệm vụ năm 2022. Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành, Tổng Cục trưởng Tổng cục KTTV Trần Hồng Thái, Viện trưởng Viện KHKTTV&BĐKH Nguyễn Văn Thắng đồng chủ trì Hội nghị.

Dự Hội nghị có Tổng Cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn), Phó trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về Phòng, chống thiên tai Trần Quang Hoài; các Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục KTTV, Phó Viện trưởng Viện KHKTTV&BĐKH; đại diện lãnh đạo các đơn vị trực thuộc Bộ TN&MT và Tổng cục KTTV, Viện KHKTTV&BĐKH; đại diện lãnh đạo nhiều Bộ, ngành Trung ương.

Dự báo sớm, kịp thời giúp giảm thiểu nhiều thiệt hại

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Tổng Cục trưởng Tổng cục KTTV Trần Hồng Thái cho rằng, Việt Nam đã và đang trải qua những khó khăn thách thức do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19. Nhận thức sâu sắc bối cảnh khó khăn, thách thức đó, ngay từ đầu năm 2021, tập thể lãnh đạo Ngành đã cùng xác định được các định hướng, quyết liệt chỉ đạo các đơn vị để tổ chức triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, nhiệm vụ quan trọng, mang tính tổng thể, nhằm vừa đáp ứng yêu cầu cấp bách, lâu dài, phục vụ cho công tác quản lý Nhà nước, cũng như triển khai các nhiệm vụ khoa học công nghệ, đào tạo và các hoạt động khác đáp ứng yêu cầu công tác trong tình hình mới.

Tổng Cục trưởng Tổng cục KTTV Trần Hồng Thái phát biểu khai mạc Hội nghị. Ảnh: Trần Văn

Ngành KTTV đã bám sát Chương trình làm việc toàn khóa của Ban Chấp hành Trung ương, Nghị quyết số 01, số 02 của Chính phủ, tập trung triển khai các nhiệm vụ, giải pháp thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách Nhà nước năm 2021; trình ban hành chính sách, pháp luật tháo gỡ các vướng mắc, phát huy nguồn lực KTTV phục vụ cho phát triển bền vững, phòng chống thiên tai. Bên cạnh đó, Ngành đã nỗ lực đẩy mạnh chuyển đổi số, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong chỉ đạo điều hành, thực thi nhiệm vụ.

Theo ông Trần Hồng Thái, thể chế, chính sách, pháp luật về KTTV tiếp tục được hoàn thiện ở tầm chiến lược quốc gia. Lần đầu tiên trong lịch sử, Ngành được Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Chỉ thị 10; trong đó, đề cập toàn diện các nội dung về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác KTTV đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển Ngành KTTV giai đoạn mới, giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; quy định quan trọng về cấp độ ro thiên tai và truyền tin thiên tai, cùng hàng loạt các thông tư quy định kỹ thuật tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động KTTV ở các góc độ tiếp cận khác nhau.

Song song với đó, Ngành đã tích cực triển khai xây dựng Quy hoạch mạng lưới trạm KTTV quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; triển khai thực hiện các hoạt động “Cập nhật phân vùng rủi ro thiên tai, lập bản đồ cảnh báo thiên tai, đặc biệt là các thiên tai liên quan đến bão, nước dâng do bão, lũ, lũ quét, sạt lở đất, hạn hán, xâm nhập mặn“ theo chỉ đạo, định hướng của Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Làm tốt công tác dự báo KTTV, thực hiện dự báo thời tiết, thuỷ văn chi tiết đến các huyện, thị trên cả nước; cung cấp kịp thời các bản tin dự báo KTTV, cảnh báo về các hiện tượng thời tiết nguy hiểm phục vụ công tác chỉ đạo phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai và chủ động kế hoạch sản xuất, kinh doanh. Đã theo dõi và dự báo kịp thời 9 cơn bão, 3 áp thấp nhiệt đới; 18 đợt không khí lạnh, 11 đợt nắng nóng và 27 đợt mưa lớn trên diện rộng; 15 đợt lũ trên phạm vi cả nước; thực hiện tốt công tác dự báo phục vụ Quy trình liên hồ chứa cho 11 lưu vực sông toàn quốc; thực hiện các bản tin dự báo xâm nhập mặn ở ĐBSCL mùa khô năm 2020-2021 phục vụ công tác phòng chống thiên tai và sản xuất nông nghiệp; thực hiện đầy đủ công tác dự báo phục vụ đổ ải vụ Đông Xuân năm 2020-2021.

“Nhờ công tác dự báo sớm, kịp thời của Ngành KTTV, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban chỉ đạo Quốc gia về Phòng, chống thiên tai, các cơ quan Trung ương và địa phương đã có hành động quyết liệt, hiệu quả từ sớm nên đã giảm thiểu được nhiều thiệt hại. Thiệt hại về người giảm 54%, thiệt hại về tài sản giảm 78% so với trung bình 10 năm vừa qua" ông Trần Hồng Thái nhấn mạnh.

Nhiều kết quả quan trọng

Báo cáo tóm tắt kết quả công tác năm 2021, phương hướng nhiệm vụ năm 2022 của Tổng cục KTTV, bà Đặng Thanh Mai, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục KTTV, cho biết, trong năm 2021, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế phục vụ quản lý nhà nước và triển khai thi hành pháp luật về KTTV đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Điển hình là việc Tổng cục KTTV đã hoàn thiện “Đề án tổ chức bộ máy và mô hình hoạt động của Tổng cục KTTV” trình Bộ xem xét trình Chính phủ. Triển khai xây dựng dự thảo Đề án “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác KTTV đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” và đã được Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 10-CT/TW ngày 25/9/2021.

Quang cảnh Hội nghị. Ảnh: Trần Văn

Đồng thời, Tổng cục cũng trình Bộ ban hành kế hoạch thực hiện Quyết định 957/QĐ-TTg về Đề án phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển đến năm 2030 và tổ chức triển khai thực hiện. Báo cáo Lãnh đạo Bộ về tình hình hạn hán, xâm nhập mặn, vấn đề an ninh nguồn nước tại khu vực ĐBSCL; kết quả thực hiện Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 18/6/2018 của Chính phủ về công tác phòng, chống thiên tai; tình hình mưa, lũ lớn tại các nước trên thế giới và nguy cơ mưa, lũ lớn tại Việt Nam từ cuối tháng 7 đến hết năm 2021 gửi Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng chống thiên tai.

Thẩm định, trình Bộ cấp mới Giấy phép hoạt động dự báo, cảnh báo KTTV cho 4 tổ chức có nhu cầu, bao gồm: Đài KTTV khu vực đồng bằng Bắc Bộ, Trung tâm Ứng dụng công nghệ, Liên đoàn Khảo sát KTTV và Đài KTTV khu vực Nam Bộ; tham mưu sửa đổi 1 Giấy phép cho Công ty Cổ phần Giải pháp thời tiết Weathernew (trước đây là Công ty Cổ phần Truyền thông nông nghiệp đa phương tiện Agrimedia).

Mặt khác, Tổng cục cũng thực hiện tốt nhiệm vụ của Văn phòng thường trực Ban Chỉ huy PCTT&TKCN của Bộ TN&MT. Kiện toàn Ban Chỉ huy Ban Chỉ huy PCTT&TKCN Bộ TN&MT năm 2021, gửi văn bản đến các đơn vị trực thuộc Bộ yêu cầu cử cán bộ tham gia thành viên Ban Chỉ huy Ban Chỉ huy PCTT&TKCN của Bộ năm 2021 gửi các đơn vị trực thuộc Bộ; thực hiện Báo cáo kết quả công tác ứng phó sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2020, phương hướng nhiệm vụ năm 2021…

Đối với công tác quản lý công tác mạng lưới trạm KTTV quốc gia, bà Đặng Thanh Mai cho biết, Tổng cục thực hiện đổi mới phương án và thành lập các đoàn kiểm tra phòng chống thiên tai kết hợp với kiểm tra kỹ thuật và công tác kiểm tra mạng lưới trạm của Đài KTTV khu vực (ban hành Quyết định số 341/QĐ-TCKTTV ngày 26/10/2021 Quy định về công tác kiểm tra phòng, chống thiên tai và kỹ thuật mạng lưới trạm KTTV quốc gia). Nghiên cứu phân loại trạm KTTV cho phù hợp với Luật KTTV và điều kiện tình hình thực tế.

Trong quản lý công tác thông tin, dữ liệu KTTV, năm 2021, Tổng cục đảm bảo sự hoạt động ổn định của hệ thống máy chủ, các hệ thống thông tin chuyên ngành KTTV thông suốt trong mọi tình huống; thu thập, xử lý, lưu trữ số liệu KTTV đầy đủ, chính xác; phát báo quốc tế số liệu KTTV thời gian thực đảm bảo đúng quy định của Tổ chức Khí tượng thế giới; đảm bảo cổng trao đổi thông tin dữ liệu KTTV phục vụ dự báo KTTV giữa các đơn vị trong và ngoài Tổng cục KTTV.

Hoàn thành nhiều đề tài, dự án quan trọng

Báo cáo tóm tắt kết quả công tác năm 2021, phương hướng nhiệm vụ năm 2022 của Viện KHKTTV&BĐKH, bà Phạm Thị Thanh Ngà, Phó Viện trưởng, cho biết, trong năm 2021, mọi lĩnh vực công tác tại Viện đều đảm bảo kế hoạch được giao. Viện đã chủ động trong việc xây dựng đề xuất các nhiệm vụ, đề tài, dự án, đảm bảo đáp ứng được nhu cầu thực tiễn, kết quả nghiên cứu đạt chất lượng, cùng với đó là các hoạt động nghiên cứu được đẩy nhanh tiến độ.

Viện trưởng Viện KHKTTV&BĐKH Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Trần Văn

Đặc biệt, trong năm 2021 Viện đã đề nghị “Công bố Báo cáo đánh giá khí hậu quốc gia và Kịch bản Biến đổi khí hậu cho Việt Nam phiên bản cập nhật năm 2020”. Lần đầu tiên, Báo cáo đánh giá khí hậu quốc gia được công bố, trên cơ sở thực hiện Luật KTTV năm 2015, nhằm hỗ trợ các nhà quản lý, người dân hiểu rõ hơn đặc điểm, hiện trạng, mức độ thay đổi của khí hậu trên toàn quốc; phân tích, làm rõ tác động của biến đổi khí hậu đối với thiên tai, tài nguyên, môi trường, hệ sinh thái và các hoạt động kinh tế - xã hội; nhận định về những nỗ lực, thành quả và thiếu hụt trong ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam.

Năm 2021, Viện đã triển khai đúng tiến độ 4 đề tài cấp nhà nước thuộc Chương trình KC.08, 01 đề tài cấp nhà nước thuộc Chương trình Khoa học Công nghệ về biến đổi khí hậu và 3 đề tài cấp nhà nước thuộc Chương trình 562. Trong đó, có 3 đề tài đã thực hiện thanh lý hợp đồng, 2 đề tài đã nhận được Giấy chứng nhận kết quả và 3 đề tài cấp Nhà nước thuộc Chương trình 562 đang triển khai thực hiện.

Triển khai đúng tiến độ 12 đề tài cấp Bộ chuyển tiếp. Trong đó, có 4 đề tài đã thực hiện thanh lý hợp đồng, 2 đề tài đã nhận được Giấy chứng nhận kết quả, 4 đề tài đã nghiệm thu cấp Bộ. Trình Bộ thuyết minh các đề tài mở mới cấp Bộ.

Đối với các Dự án khoa học công nghệ, năm 2021, Viện KHKTTV&BĐKH hoàn thành thủ tục kết thúc 6 dự án; Triển khai thực hiện 1 dự án chuyển tiếp (nguồn sự nghiệp kinh tế) và 1 dự án mở mới năm 2021. Năm 2021, Viện đã đẩy mạnh công tác công bố kết quả nghiên cứu khoa học, đặc biệt trên các tạp chí quốc tế thuộc danh mục ISI/Scopus chuyên ngành KTTV, tổng cộng 10 bài và 51 bài báo và các tuyển tập, kỷ yếu trong nước. Năm 2021, Viện đã tổ chức đào tạo trình độ tiến sĩ cho 40 nghiên cứu sinh, thực hiện công nhận học vị Tiến sĩ cho 10 nghiên cứu sinh.

Hoạt động KTTV góp phần giảm thiểu thiệt hại của thiên tai

Tại Hội nghị, các đại biểu đã trình bày nhiều tham luận làm rõ hơn các nội dung của báo cáo tổng kết 2021 và phương hướng nhiệm vụ năm 2022; đồng thời, phân tích, nêu nhiều giải pháp đẩy mạnh các mặt công tác của Tổng cục KTTV và Viện KHKTTV&BĐKH trong thời gian tới.

Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành phát biểu kết luận Hội nghị. Ảnh: Trần Văn

Phát biểu kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành biểu dương kết quả đạt được của Tổng cục KTTV và Viện KHKTTV&BĐKH trong năm 2021. Đồng thời cho rằng, trong năm 2021, hoạt động của ngành KTTV bị ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, nhờ quá trình chuyển đổi số, ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ nên hoạt động của Ngành vẫn được đảm bảo, kết quả dự báo phòng chống thiên tai đạt kết quả tốt, góp phần giảm thiểu thiệt hại của thiên tai.

Năm 2021, ngành KTTV được giao trọng trách quan trọng là việc Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 10 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác KTTV đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Tinh thần xuyên suốt của Chỉ thị này là đánh giá công tác KTTV là công tác quan trọng, cấp thiết, thường xuyên, liên tục cần sự tham gia của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Đây là động lực và cũng là trọng trách của ngành KTTV trong các mặt công tác để đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong tình hình mới.

Về những nhiệm vụ trong tâm trong thời gian tới, Thứ trưởng Lê Công Thành yêu cầu Tổng cục tiếp tục hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật phục vụ công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực KTTV. Bên cạnh đó, thường xuyên rà soát, hoàn thiện các quy trình dự báo, đặc biệt là các hiện tượng KTTV nguy hiểm để thống nhất thực hiện trong toàn bộ hệ thống dự báo quốc gia. Trong đó, một trong các nhiệm vụ quan trọng nhất là cần nhanh chóng triển khai Chỉ thị số 10 của Ban Bí thư và Chiến lược phát triển ngành KTTV đến năm 2030, tầm nhìn 2045, làm sao chỉ đạo của Đảng, Chính phủ sớm đi vào cuộc sống.

"Tiếp tục duy trì kỷ luật, kỷ cương hành chính, giữ vững sự chủ động trong các phương án, tình huống phức tạp nhất, hướng tới đạt mục tiêu phục vụ hiệu quả sự an toàn của nhân dân lên trên hết. Đặc biệt, cần tiếp tục tăng cường theo dõi chặt chẽ, sát các diễn biến KTTV phục vụ tốt công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn các cấp, giảm thiểu thiệt hại các thiên tai có nguồn gốc KTTV gây ra", Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh.

Thứ trưởng Lê Công Thành cho rằng, năm 2021, những kết quả nghiên cứu của Viện KHKTTV&BĐKH thể hiện ở các đề tài cấp nhà nước, các nhiệm vụ chuyên môn, các bài nghiên cứu đăng trên các tạp chí quốc tế, số lượng đáng kế các bài báo đăng trên các tạp chí trong nước. Trong năm 2022, đề nghị các chuyên gia của Viện tiếp tục đặt trọng tâm nghiên cứu nhiều hơn vào các bài toán làm sao đưa ra các phương pháp dự báo, cảnh báo được các tác động tiêu cực và lợi ích mà thời tiết, khí hậu, thủy văn mang lại; vào các khía cạnh khác như kinh tế, biến đổi khí hậu…

Về mặt ứng dụng công nghệ, Thứ trưởng đề nghị Tổng cục cần nhanh chóng ứng dụng công nghệ 4.0 vào trong các hoạt động cảnh báo, dự báo. Trong chuyển đổi số KTTV thì hệ thống dự báo số, hệ thống quan trắc được tự động là rất quan trọng. Đồng thời, tiếp tục tăng cường sự phối hợp với các cơ quan, bộ ngành để chủ động cung cấp thông tin, nâng cao hiệu quả công tác phòng chống thiên tai. Tăng cường tuyên truyền đến người dân, biểu dương cách làm của Tổng cục khi dùng Zalo, mạng xã hội để cung cấp thông tin KTTV đến nhanh hơn với người dân, doanh nghiệp.

Thứ trưởng Lê Công Thành cũng yêu cầu tiếp tục thực hiện và đẩy mạnh hoạt động hợp tác quốc tế. Trong những năm qua, ngành KTTV đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận trong lĩnh vực này. Chúng ta đã tiếp nhận các dự án hỗ trợ của các nước phát triển hơn và chúng ta cũng cung cấp lại những dịch vụ cho các nước trong khu vực. Trở thành trung tâm hỗ trợ khu vực về dự báo thiên tai, từ đó, nâng tầm ngành KTTV Việt Nam.

Thanh Tùng