Kiến nghị cơ chế đặc thù trong khai thác đất đắp phục vụ cao tốc Bắc - Nam

Thi công nền đường đoạn Dầu Giây - Phan Thiết thuộc dự án đường cao tốc Bắc - Nam. Ảnh: Internet

Theo đó, Bộ Giao thông vận tải kiến nghị Thủ tướng cho phép UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương căn cứ quy định tại điểm b khoản 1 Điều 81 Luật Khoáng sản, quyết định không đấu giá quyền khai thác khoáng sản đối với các mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường cung cấp cho các dự án đường cao tốc Bắc – Nam đang triển khai xây dựng.

Bộ Giao thông vận tải cũng đề nghị Thủ tướng báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép áp dụng cơ chế đặc thù về cấp phép khai thác đối với khoáng sản, cho phép UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có tuyến đường cao tốc Bắc - Nam đi qua được áp dụng điểm a khoản 2 Điều 64 Luật Khoáng sản đối với các mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường đã khảo sát, thăm dò, khai thác để cung cấp cho Dự án.

Cụ thể, tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường cung cấp cho Dự án không phải đề nghị cấp Giấy phép khai thác khoáng mà thực hiện đăng ký khu vực, công suất, khối lượng, phương pháp, thiết bị và kế hoạch khai thác tại UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi có mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường; xem xét ưu tiên cấp cho các nhà thầu đã trúng thầu thi công tuyến cao tốc để chủ động nguồn nguyên vật liệu, chủ động đẩy nhanh tiến độ thi công và hoàn thành tuyến cao tốc trọng điểm quốc gia.

Bộ Giao thông vận tải nhấn mạnh, việc áp dụng cơ chế đặc thù nêu trên chỉ áp dụng cho việc khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường theo khối lượng đã xác định trong Dự án. Sau khi đã cung cấp đủ khối lượng theo yêu cầu của Dự án thì chấm dứt hoạt động khai thác, không tiếp tục áp dụng cơ chế này, đơn vị khai thác phải đóng cửa mỏ, cải tạo phục hồi môi trường khu vực đã khai thác, đồng thời thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính đối với khối lượng khoáng sản đã khai thác (tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường,…) theo quy định.

Theo Bộ Giao thông vận tải, dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 có 11 dự án thành phần với tổng chiều dài 652,85km. Đến nay đã có 7 dự án khởi công.

Trong tổng nhu cầu về đất đắp nền đường của các dự án là khoảng 72 triệu m3 đã tận dụng được 18,5 triệu m3. Còn khoảng 53,5 triệu m3 khai thác từ các mỏ đất.

Qua khảo sát, khả năng cung cấp của các mỏ đất tại địa phương có dự án đi qua khoảng 164,6 triệu m3 tại 184 mỏ, đáp ứng nhu cầu về vật liệu đất đắp cho dự án. Tuy nhiên, có 99 mỏ đất chưa đủ điều kiện khai thác (còn trữ lượng nhưng đã hết hạn giấy phép khai thác, đã có trong quy hoạch nhưng chưa có giấy phép khai thác).

Đến nay các dự án đồng loạt triển khai đắp nền đường nên các mỏ đất mới cung cấp cho các dự án khoảng 33,6 triệu m3 (tại 85 mỏ đất đủ điều kiện) tương đương 62,8% nhu cầu. Còn khoảng 19,9 triệu m3 đất tương đương 37,2% nhu cầu chưa thể khai thác để thi công tại 8 dự án do khối lượng này nằm tại 99 mỏ đất chưa đủ điều kiện khai thác.

Trong khi đó, Luật khoáng sản quy định để hoàn thành các thủ tục cấp phép khai thác đối với các mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, tổng thời gian từ khi trình cấp phép thăm dò cho tới khi cấp phép khai thác từ 9 tháng đến 15 tháng với nhiều quy trình, thủ tục.

Thời gian thực hiện các thủ tục trên khiến dự án đường cao tốc Bắc - Nam kéo dài tiến độ, thậm chí phải dừng thi công ở một số dự án vì phải chờ thủ tục cấp phép khai thác đất đắp nền đường, không đáp ứng tiến độ thông xe tuyến cao tốc Bắc - Nam theo yêu cầu của Quốc hội và Chính phủ.

Lưu Nguyên Sơn