Hội nghị báo cáo và tham vấn Quy hoạch vùng ĐBSCL

Ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT phát biểu khai mạc Hội nghị

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT cho biết, vùng ĐBSCL là vùng lãnh thổ có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng trong phát triển đất nước, không chỉ là trụ đỡ, bảo đảm an toàn, an ninh lương thực, xuất khẩu nông sản mà còn là một động lực thúc đẩy phát triển kinh tế của cả nước. Vùng ĐBSCL đóng góp 54% sản lượng lúa, 70% sản lượng nuôi trồng thủy sản và 60% lượng trái cây của cả nước.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Chí Dũng, GDP bình quân đầu người của vùng ĐBSCL vẫn thấp hơn 18% so với mức trung bình của cả nước; đồng thời, vùng ĐBSCL cũng đang đối mặt với nhiều thách thức do tác động của biến đối khí hậu (BĐKH), các hoạt động phát triển ở thượng nguồn, mặt trái từ hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, khai thác sử dụng tài nguyên với cường độ cao, thiếu bền vững, gây ô nhiễm môi trường, mất cân bằng sinh thái nghiêm trọng. 

Mặc dù có nhiều thách thức, nhưng ông Nguyễn Chí Dũng cho rằng, cơ hội cũng không ít để phát triển vùng ĐBSCL trong thời gian tới, vấn đề quan trọng là nhận thức được thách thức để quản lý rủi ro hiệu quả, nắm bắt cơ hội để tận dụng triệt để. Vùng ĐBSCL có vị trí địa lý chiến lược, nguồn nhân lực còn rất nhiều dư địa để phát triển và cải thiện chất lượng. Cạnh đó, nền nông nghiệp của vùng hiện vẫn đang nắm giữ rất nhiều sản phẩm ưa chuộng của thị trường thế giới với nhu cầu ngày càng tăng.

Đề cập đến Quy hoạch vùng ĐBSCL thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, ông Nguyễn Chí Dũng cho rằng, đây là bản quy hoạch vùng đầu tiên được triển khai thực hiện theo cách tiếp cận tích hợp đa ngành của Luật Quy hoạch. Phát triển bền vững trên cả 3 trụ cột kinh tế - xã hội - môi trường phải là quan điểm chủ đạo của quy hoạch vùng và quy hoạch của các địa phương trong vùng; lấy yếu tố con người làm trung tâm, trở thành chìa khóa cho tăng trưởng và phát triển; lấy thích ứng với BĐKH làm cách thức phát triển phổ biến, muốn tiến lên phía trước, bắt buộc phải thích ứng.

Quang cảnh Hội nghị

Phát biểu tại Hội nghị, ông Đồng Văn Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang cho biết, tỉnh Hậu Giang thống nhất cao về quan điểm, mục tiêu, cách tiếp cận và những định hướng của Quy hoạch vùng ĐBSCL thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; đồng thời, Quy hoạch vùng sẽ giúp cho ĐBSCL cất cánh và phát triển đồng nhịp với các vùng khác, đóng góp đáng kể vào sự phát triển chung của đất nước trong những thập kỷ sắp tới.

Tại Hội nghị, Ths. Nguyễn Hữu Thiện, Chuyên gia độc lập về sinh thái ĐBSCL cho rằng, Quy hoạch vùng ĐBSCL cần áp dụng nguyên tắc “không hối tiếc”. BĐKH và nước biển dâng là bối cảnh không chắc chắn, là quá trình dần dần và sẽ còn cập nhật nhiều lần. Ảnh hưởng phía thượng nguồn sông Mekong mà cụ thể là thủy điện hay BĐKH ở phía thượng nguồn cũng chưa chắc chắn. Do vậy, không nên lấy cực đoan làm nền để quy hoạch.

Ông Đồng Văn Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang phát biểu tại Hội nghị

Lý giải về nguyên tắc “không hối tiếc”, Ths, Nguyễn Hữu Thiện cho hay, đó là ít rủi ro sai lầm, ít tác dụng phụ, có thể sửa đổi được nếu nhận ra sai lầm, rơi vào thế “đâm lao phải theo lao”; đồng thời, không loại bỏ các phương án thích ứng khác trong tương lai. Cũng theo Ths. Nguyễn Hữu Thiện, có 3 loại hối tiếc, gồm: hối tiếc cao, hối tiếc trung bình và hối tiếc thấp. Những hành động hối tiếc cao như việc thâm canh lúa ba vụ, lợi lúc đầu, nhưng đất đai suy kiệt, ảnh hưởng an ninh lương thực về lâu dài, mất không gian hấp thu lũ, mất tài nguyên thủy sản.

Ths. Nguyễn Hữu Thiện, Chuyên gia độc lập về sinh thái ĐBSCL phát biểu tại Hội nghị

Ths. Nguyễn Hữu Thiện đề xuất, việc ưu tiên cho ĐBSCL là chuyển hóa nền nông nghiệp, tăng chất lượng, chế biến, chuỗi giá trị, logistics, giao thông. Cùng với đó, ưu tiên giải quyết sụt lún, giảm sử dụng nước ngầm, phục hồi sông ngòi; đồng thời, bộ ba chính sách, gồm: Quyết định số 593/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế thí điểm liên kết phát triển kinh tế - xã hội vùng ĐBSCL giai đoạn 2016-2020, Luật Quy hoạch năm 2017, Nghị quyết số 120/NQ-CP của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với BĐKH là cơ hội "vàng" cho vùng ĐBSCL. Trong đó, Nghị quyết số 120/NQ-CP nếu được thực hiện đúng sẽ giải quyết được rất nhiều vấn đề để phát triển bền vững vùng ĐBSCL.

P.Lan