TP.HCM: Xử lý, quy hoạch bãi chôn lấp rác cũ thành khu đô thị

Phát biểu mở đầu buổi làm việc, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân cho biết: Trong thời gian qua, vấn đề môi trường của thành phố là vấn đề được người dân, các nhà đầu tư rất quan tâm. Theo Nghị quyết của HĐND TP.HCM, thì đến năm 2020 sẽ giảm tỷ lệ xử lý rác bằng công nghệ chôn lấp hợp vệ sinh xuống còn dưới 50%, trong đó ưu tiên công nghệ đốt rác phát điện. Vừa qua, UBND Thành phố đã có văn bản chỉ đạo phấn đấu trong tháng 9, 10  năm nay sẽ khởi công hai nhà máy biến rác thành điện với mỗi bãi rác công suất 2.000 tấn. Mỗi ngày, TP.HCM thải ra 9.000 tấn rác và với việc hình thành mỗi nhà máy xử lý 2.000 tấn rác này thì đến năm 2025 có thể xử lý 70% - 80% rác bằng công nghệ đốt rác phát điện. Như vậy, rác thải sinh hoạt hàng ngày sẽ cơ bản được xử lý.

Tuy nhiên, theo Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân, hiện nay trên địa bàn thành phố có những bãi rác với hàng ngàn tấn rác chôn lấp nhưng đang để đấy chưa được xử lý và cũng chưa đưa vào nhiệm vụ xử lý để tránh ảnh hưởng môi trường xung quanh và đất các bãi rác này nếu xử lý tốt là đất để phát triển công viên, cây xanh. Do đó, Thành phố lắng nghe ý kiến sáng kiến của doanh nghiệp để bàn cách và có cơ chế thúc đẩy vấn đề này.

Phát biểu tại buổi làm việc, ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc TN&MT TP.HCM khẳng định: Để khai thác thì các bãi rác chôn lấp phải đảm bảo đủ thời gian tối thiểu sau khi đã chôn lấp. Hiện nay, trên địa bàn thành phố có 2 bãi rác chôn lấp lớn, đã đóng cửa trên 10 năm là bãi rác Gò Cát (tại quận Bình Tân, rộng 17,5ha) và bãi rác Đông Thạnh (tại huyện Hóc Môn, rộng 45 ha), đủ điều kiện xử lý rác chôn lấp và cải tạo bãi rác để sử dụng quỹ đất đó phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Hiện nay, Sở TN&MT đã tiếp xúc với 1 nhà đầu tư tham gia cải tạo bãi chôn lấp Gò Cát và 6 nhà đầu tư tham gia bãi chôn lấp Đông Thạnh. Liên quan đến chủ trương cải tạo, phục hồi các bãi chôn lấp Gò Cát và Đông Thạnh, UBND TP.HCM đã chỉ đạo UBND quận Bình Tân, UBND huyện Hóc Môn rà soát nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương đề xuất phương án điều chỉnh quy hoạch khu vực các bãi chôn lấp này theo hướng bổ sung các khu chức năng khác (bên cạnh chức năng quy hoạch cây xanh) để tăng tính khả thi và thuận lợi việc mời gọi đầu tư.

Trình bày tại buổi làm việc, đại diện Công ty CP ĐT Môi trường Huy Hoàng ECO cho biết, Công ty đã từng xử lý thành công bãi rác Soi Nam (TP. Hải Dương), đây là một điểm đen gây ô nhiễm nghiêm trọng được nêu trong Quyết định 64/2003/QĐ-TTg của Thủ Tướng Chính phủ từ năm 2010. Bãi rác này có diện tích 6,7 ha, khối lượng chôn lấp là 1.243.000 m3 và đã dược đóng cửa vào năm 2011. Cái khó trong việc xử lý bãi rác Soi Nam là về giải pháp công nghệ, do tính chất rác đã chôn lấp, hữu cơ đã phân huỷ thành mùn đất, cộng với lượng đất phủ bãi, tỉ lệ lên tới 40-45%. Các ô dưới cốt âm từ 5-6m, có những chỗ rác chìm sâu trong nước nên công nghệ đốt tất cả các thành phần trong rác là không thể. Bên cạnh đó, nếu vận chuyển rác đến địa điẻm mới để xử lý thì sẽ phát sinh ô nhiễm thứ cấp trong quá trình vận chuyển, gia tăng chi phí trong đơn giá xử lý, vấp phải sự phản dối của người dân địa phương nơi tiếp nhận mới.

Do vậy, Công ty CP ĐT Môi trường Huy Hoàng ECO đã đưa ra quan điểm xử lý rác tại bãi chôn lấp Gò Cát là điểm phát sinh gây ô nhiễm ở đâu thì sẽ xử lý tại đó, xử lý triệt để, loại bỏ rác khỏi mặt bằng chiếm giữ, tái sử dụng quỹ đất để xây dựng phát triển khu đô thị xanh, đặc biệt coi rác là tài nguyên để tận thu tối đa các phụ phẩm từ rác. Theo đó, sau khi mở bãi rác, phun vi sinh, khử mùi, diệt vi khuẩn, phân loại mùn, xử lý nước rỉ rác sẽ tiến hành các bước cơ bản phân loại, tái chế các loại rác như nhựa. Đồng thời, có thể áp dụng công nghệ đốt rác (với khối lượng 40%) ở nhiệt độ >1000 độ C bằng công nghệ lò của Nhật Bản có cải tiến phù hợp với rác Việt Nam (nhiều cát và vật liệu xây dựng), phần tro xỉ sau đốt (10%) sẽ tận thu đưa vào sản xuất gạch xây dựng hoặc sản xuất phân vi sinh…

Sau khi nghe các ý kiến phát biểu của doanh nghiệp, đại diện các sở, ngành, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân cho biết: Đến thời điểm này, đã có nhiều đơn vị đề xuất xử lý các khu vực các bãi chôn lấp rác cũ nhưng chưa có nhiều cơ sở để cơ quan Nhà nước kiểm chứng công nghệ. Còn Công ty CP ĐT Môi trường Huy Hoàng ECO đã xử lý thành công một bãi rác tại Hải Dương và đã được các cơ quan chức năng đánh giá hiệu quả. Đây là cơ sở để TP.HCM tham khảo, đánh giá khi doanh nghiệp trình bày phương án xử lý các bãi chôn lấp rác tại thành phố.

Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân đề nghị, Công ty Công ty CP ĐT Môi trường Huy Hoàng ECO cần phối hợp với Sở TN&MT ra đầu bài đấu thầu xử lý bãi chôn lấp rác để công bố trên tinh thần đảm bảo các tiêu chuẩn môi trường, quyền lợi nhà đầu tư, Nhà nước tốn ít tiền nhất. Thời gian khoảng 3 tháng cần ra được đầu bài đấu thầu, nếu cần thiết Sở TN&MT có văn bản gửi xin ý kiến hướng dẫn của Bộ TN&MT. Nếu TP.HCM làm được thì sau này các tỉnh cũng sẽ tham khảo làm được. Doanh nghiệp phải chứng minh được công nghệ xử lý, tiêu chuẩn môi trường và đề xuất mức giá mà Nhà nước phải chi trả. Việc xử lý môi trường tại các bãi chôn lấp rác cần được thực hiện sớm.

Đồng thời, Thành phố phải thực hiện quy hoạch lại khu vực các bãi chôn lấp rác này thành một khu đô thị chứ không phải là xử lý môi trường như hiện tại. Quy hoạch này cần đảm bảo yêu cầu chung, đồng thời có tính khả thi để kêu gọi nhà đầu tư. Công ty CP ĐT Môi trường Huy Hoàng ECO có thể đề xuất sáng kiến, phương án quy hoạch để Thành phố tham khảo; đồng thời, Thành phố cũng sẽ đề nghị các doanh nghiệp khác cùng tham gia đóng góp phương án quy hoạch. Sau khi Quy hoạch được phê duyệt và công bố công khai, Thành phố sẽ tiến hành các bước triển khai Quy hoạch. Các doanh nghiệp được quyền tham gia đấu thầu thực hiện các dự án thành phần hoặc tất cả khu vực quy hoạch.