Vụ 3 nạn nhân bị kẹt trong hầm thủy điện: Nhiều tắc trách trong quá trình thi công

   

   

   

  Được khởi công từ tháng 9/2009, Dự án thủy điện La Hiêng 2 có công suất 18MW gồm 2 tổ máy, tổng vốn đầu tư hơn 500 tỉ đồng, do Công Ty CP VRG Phú Yên thuộc Tập đoàn cao su Việt Nam làm chủ đầu tư, liên danh các nhà thầu Trung Quốc thi công. Theo kế hoạch, nhà máy sẽ phát điện lên lưới quốc gia vào cuối năm 2011, sau đó được gia hạn hoàn thành trong năm 2012 nhưng đến nay vẫn đang thi công ỳ ạch theo kiểu cầm chừng. Trong đó chậm nhất và mất an toàn thi công là hệ thống đường hầm dẫn nước vào tuabin. Chủ đầu tư cho biết, đường hầm có tổng chiều dài 3.636m, được thi công đấu nối hai đầu; trong đó, phía nhà máy đã đào được 1.863m, bên cửa nhận nước đào được 1.706m, còn khoảng 100m là thông tuyến thì xảy ra tai nạn.

   

   

  Không những hệ thống đường hầm được nhà thầu thi công theo kiểu thủ công, chắp vá, một số hạng mục cũng được tự ý xây dựng. “Nhà thầu thi công đã cho xây đập tràn trước khi hoàn thành hạng mục đường hầm nhận nước là sai với quy trình thiết kế kỹ thuật” - Ông Hoàng Trọng Trọng – Phó giám đốc Sở Công Thương Phú Yên, nói.

   

  Còn ông Nguyễn Danh, người được các nhà thầu Trung Quốc thuê lái xe đổ đất, đá trong đường hầm bức xúc: “Làm việc trong đường hầm vô cùng nguy hiểm vì đất đá thường xuyên bị lở, rơi xuống mặt hầm và có thể sụp đổ gây chết người bất cứ lúc nào. Biết là nguy hiểm, nhưng vì miếng cơm, manh áo nên đành chấp nhận rủi ro”.  Ông Cao Vỹ, Giám đốc điều hành xây dựng công trình Nhà máy thủy điện La Hiêng 2 thừa nhận: “Do các yếu tố địa chất nên sự cố sụp lở hầm cục bộ thường xuyên xảy ra. Trong tháng 5 vừa qua, liên tiếp xảy ra sụp lở tại nhiều đoạn trong đường hầm. Theo Vỹ, địa chất của khu vực xây dựng đường hầm khá phức tạp, đơn vị phải thường xuyên thay đổi biện pháp thi công so với khảo sát ban đầu để đảm bảo tiến độ.

   

  Tuy nhiên, từ đầu tháng 6 đến nay, nhà thầu cũng chỉ đào được thêm khoảng 50m đường hầm (còn 100m thông hầm). Đã hai lần gia hạn nhưng đến nay công trình mới chỉ thi công được hơn 95% khối lượng. Theo ông Lê Văn Bạch, Tổng giám đốc Công ty CP VRG Phú Yên, dự kiến công trình sẽ hoàn thành trong năm 2013, đấu nối đường dây 110KV vào hệ thống điện quốc gia tại trạm biến áp 110KV TX Sông Cầu. Nhưng theo nhận định của các ngành chức năng, hiện đã vào mùa mưa, lại xảy ra vụ tai nạn lớn vừa qua, nên việc hoàn thành toàn bộ dự án trong năm nay là khó thực hiện hiện được.

   

   

  Trong khi đó, đê bao chắn lũ bờ suối La Hiêng ở phía cửa nhận nước lại không có; cửa thoát lũ dưới đáy bờ tràn quá nhỏ, không khác gì ống cống dẫn nước mương thủy lợi nội đồng; đơn vị thi công không nắm vững đặc thù địa hình, khí hậu của địa phương, như việc khu vực này thường xuyên có nước khách (nước lũ đột ngột)… Đây là nguyên nhân chính dẫn đến 3 nạn nhân đang thi công trong hầm bị nước lũ “tấn công” không lối thoát. Mặt khác, hệ thống đường nội bộ công trình quá nhỏ, đất đá lởm chởm, độ dốc cao, góc cua tức không có rào chắn vô cùng nguy hiểm; các thiết bị vận chuyển, thi công lại quá cũ kỹ, lạc hậu; nhà cửa, lán trại của cán bộ kỹ thuật và công nhân quá sơ xài; việc phân công người trực cảnh giới lũ và đóng, mở van đường hầm lại không đảm bảo thường xuyên, dẫn đến nguy cơ mất an toàn công trình, an toàn lao động và liên tục bị sự cố. Điển hình như vụ tai nạn thương tâm làm 3 người chết thảm trong đêm 26/9 ở khu vực gần cuối đường hầm là một minh chứng cho hậu quả nhãn tiền của các nhà thầu Trung Quốc.

   

   

  Ông Nguyễn Danh (cha ruột của nạn nhân Nguyễn Công Lệnh) lái xe chở đất đá thuê cho nhà thầu người Trung quốc cho biết: “Tôi làm thuê được 6 ngày, còn Lệnh làm được 210 ngày thì xảy ra tai nạn. Nhà thầu Trung quốc chỉ “hợp đồng miệng” và thỏa thuận với Lệnh mức lương 12 triệu đồng/tháng, không có bảo hộ lao động, làm việc bất cứ thời gian nào khi họ yêu cầu”. Ông Danh cho biết thêm, trước giờ định mệnh (20 giờ 20 phút ngày 26/9), khoảng 20 giờ cùng ngày, lúc Lệnh đang ở nhà thì một người Trung Quốc tên Cao nhờ một người Việt Nam gọi điện thoại cho Lệnh đến đường hầm chạy xe thì bị sự cố. Theo ông Danh, điều kiện thi công trong và ngoài đường hầm không đảm bảo an toàn lao động; đất, đá thường xuyên bị lở rơi xuống mặt hầm gây nguy hiểm.

   

   

  Theo kết quả kiểm tra của Bộ TN&MT, tại thời điểm kiểm tra Dự án thủy điện La Hiêng 2 vào tháng 1/2013, thì diện tích đất phụ trợ công trình này đang sử dụng đã hết hạn thuê đất nhưng chưa hoàn chỉnh hồ sơ gia hạn; chưa thuê đất đối với thuê đất xây dựng hạng mục đường dây trung áp và trạm biến áp; chất thải rắn phát sinh ở khu vực đầu mối thủy điện và khu vực nhà máy, lòng suối La Hiêng và chất thải nguy hại chưa được thu gom, xử lý theo báo cáo đánh giá tác động môi trường; chưa lập hồ sơ, báo cáo về chất thải nguy hại phát sinh trong hoạt động phát điện; chưa lập hồ sơ cấp phép khai thác tài nguyên nước mặt, trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Đặc biệt là chưa thu thập số liệu chặt chẽ tình hình diễn biến khi tượng thủy văn và sổ theo dõi thu thập, ghi chép để phục vụ vận hành hồ chứa theo quy định. Thanh tra Bộ TN&MT đã đề nghị các đơn vị liên quan nghiêm túc khắc phục sai phạm, tồn tại; đồng thời yêu cầu chủ đầu tư phải tuân thủ quy trình vận hành hồ chứa và đập dâng, đảm bảo duy trì dòng chảy tối thiểu phía hạ du và đoạn sông suối sau đập dâng; lắp đặt hệ thống cảnh báo nguy hiểm tại những nơi có nguồn nước thủy điện để đảm bảo an toàn.

   

  Điều đáng nói là qua nhiều năm thi công ỳ ạch, không đảm bảo an toàn lao động và quy trình thiết kế, nhưng các đơn vị giám sát và cơ quan quản lý nhà nước không thường xuyên kiểm soát, có biện pháp ngăn chặn kịp thời, xử lý sai phạm (?). Ngày 4/10, Thượng tá Lê Văn Định, Trưởng Công an huyện Đồng Xuân cho biết, cơ quan này đang tiếp tục thu thập tài liệu, chứng cứ có liên quan đến Dự án thủy điện La Hiêng 2 để củng cố hồ sơ. Nếu phát hiện các đơn vị sai phạm sẽ xử lý theo pháp luật Việt Nam.

   

   

   

  Bài & ảnh: Phương Nam