Nghệ An: Lãng phí lớn vì công trình thủy lợi trăm tỷ dở dang

Đó là những gì đang diễn ra tại dự án xây dựng hệ thống thủy lợi hồ Khe Lại – Vực Mấu (huyện Quỳnh Lưu). Theo đó, để phục vụ cấp nước tưới cho hơn 1.500 ha (gồm 180 ha lúa và 1344ha cây công nghiệp) cho xã Tân Thắng, Quỳnh Thắng của huyện Quỳnh Lưu và vùng phụ cận của thị xã Hoàng Mai, Bộ NN&PTNT phê duyệt tại Quyết định 1609/QĐ-BNN-XD ngày 11/6/2009 chấp thuận đầu tư dự án xây dựng hệ thống thủy lợi hồ Khe Lại – Vực Mấu giai đoạn 1 với số vốn hơn 227,8 tỷ đồng và giao cho Sở NN&PTNT tỉnh Nghệ An làm chủ đầu tư. Trong đó, hạng mục GPMB của dự án hơn 100 tỷ đồng và chi phí xây lắp gần 100 tỷ đồng.
 

Mục tiêu của dự án này sau khi hoàn thành, đưa vào sử dụng sẽ tạo nguồn cấp nước sinh hoạt cho 11.700 người, bổ sung nước cho hồ Vực Mấu 13,4 triệu m3/năm và tham gia cắt giảm lũ trên sông Hoàng Mai. Các hạng mục chính của dự án bao gồm: Hồ chứa nước có dung tích trữ Whi =19,4 triệu m3; Đập đất gồm đập chính và các đập phụ; tràn xả lũ; cống lấy nước; công trình phụ trợ gồm nhà quản lý, đường quản lý, đường điện; Hệ thống kênh tổng chiều dài 2 tuyến kênh với hơn 8,94km.

Đây là công trình thủy lợi có ý nghĩa quan trọng trong việc phát thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền Tây của huyện Quỳnh Lưu và thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An. Nếu công trình này hoàn thiện, đưa vào sử dụng, không chỉ thúc đẩy ngành nông nghiệp của các địa phương nói trên phát triển mà còn tham gia điều tiết lũ cho cả vùng đồng bằng khu vực thị xã Hoàng Mai.
 

Năm 2010, dự án cũng chính thức khởi công, xây dựng các hạng mục đã được thẩm định, phê duyệt thiết kế cơ sở. Tuy nhiên, đến năm 2017, sau khi thi công được một số hạng mục thì công trình thủy lợi này đã rơi vào tình trạng “đắp chiếu”, dở dang cho đến nay.

Ông Phan Tiến Dũng – Chủ tịch UBND xã Tân Thắng, huyện Quỳnh Lưu cho biết, việc công trình thi công gần 10 năm qua rồi rơi vào cảnh dở dang như vậy ảnh hưởng rất lớn đến lộ trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
 

Được biết, công trình này cũng đã giải ngân nguồn vốn phục vụ cho việc xây dựng và đền bù GPMB là hơn 208 tỷ đồng. Riêng phần vốn giải ngân cho mục đích GPMB 86ha đất nông nghiệp hơn 110 tỷ đồng.

Theo báo cáo của Ban Quản lý dự án thuộc Sở NN&PTNT Nghệ An thì qua 6 năm thực hiện, các gói thầu xây lắp cần được bổ sung do trượt giá về vật liệu, máy móc, nhân công.
 

Đặc biệt kinh phí GPMB cũng tăng lên đáng kể do chính sách về đền bù của nhà nước thay đổi nhiều lần nên nguồn vốn để phân bổ, giải ngân cho hạng mục này cần phải bổ sung thêm. Vì vậy để thực hiện hoàn thành và phát huy hiệu quả như đã duyệt, nhất thiết cần phải điều chỉnh tổng mức đầu tư.

Cụ thể, theo hồ sơ báo cáo của Ban Quản lý Dự án ngành Nông nghiệp và phát triển nông thôn thì các gói thầu xây lắp được điều chỉnh nguồn vốn với khái toán dự khiến 40,8 tỷ đồng, trong đó đã được chủ đầu tư phê duyệt 21,2 tỷ đồng. Dự toán 02 gói thầu kênh chính cần bổ sung 44,6 tỷ đồng.
 

Đối với việc đền bù GPMB được xác định ứng với từng cấp cao trình cụ thể. Theo đó, cao trình +45m (tương ứng MNDBT) là 327,1 tỷ đồng; đến cao trình 46,26m (tương đương mực nước lũ 5%) là 343,6 tỷ đồng; với cao trình 47,42 (tương ứng với mực nước lũ thiết kế 1%) là 420,9 tỷ đồng.

Theo giải thích của chủ đầu tư thì nguyên nhân dẫn đến việc tiền đền bù GPMB bị đội vốn lên là do quá trình khảo sát ban đầu diện tích đất khu vực lòng hồ trước kia chưa sát với thực tế. Khi lập dự án ban đầu đã tính toán nhưng thực tế đo đếm lại khác so với hồ sơ. Mặt khác, do chính sách đền bù cũng tăng theo từng thời điểm nên việc cần thiết phải điều chỉnh nguồn vốn cũng khiến cho dự án này hiện nay đang dang dở. Chủ đầu tư cũng cho rằng để dự án hoàn thành và tích nước như mục tiêu dự án đã đặt ra thì khái toán số vốn cần phải có khoảng 368 tỷ đồng.
 

Vì thế, từ năm 2017 đến nay, dự án này vẫn “dậm chân tại chỗ” do chưa có nguồn vốn để phân bổ phục vụ công tác GPMB và xây lắp các hạng mục còn lại để đưa vào sử dụng. Điều này cũng đồng nghĩa với việc công trình thủy lợi có số vốn hàng trăm tỷ đồng nói trên hiện nay đang “đắp chiếu”, gây lãng phí ngân sách nhà nước khi dự án đến nay chưa thể đưa vào sử dụng.