Xử lý ô nhiễm làng nghề bún Khắc Niệm: Băn khoăn công nghệ

Ô nhiễm hiện hữu

Theo thống kê, làng bún Khắc Niệm (TP. Bắc Ninh) có 150 hộ làm bún, công suất trung bình từ 5 đến 6 tạ bún/hộ/ngày, trong đó, tập trung chủ yếu tại các thôn Tiền Trong, Tiền Ngoài và thôn Mồ. Với quy mô sản xuất trên, tổng lượng nước đổ ra cống rãnh, kênh mương ở cả 3 khu là khá lớn, trên 3.000 m3/ngày và tất cả đều chưa được xử lí trước khi xả thải. Thêm vào đó, nhiều hộ đã tận dụng nguồn nguyên liệu dư thừa từ làm bún để chăn nuôi nhưng lại rất ít hộ xây dựng bể khí biogas, nên nguồn nước thải trên địa bàn phường hiện là trên 4.500 m3/ngày đêm, đang ô nhiễm ở mức báo động. Mặc dù, các cơ quan chức năng và chính quyền xã đã tiến hành vận động các hộ sản xuất xây dựng các bể biogas để chứa chất thải nhưng chỉ có 1/3 số hộ xây dựng bể biogas nên lượng chất thải chăn nuôi thải xuống cống rãnh vẫn rất lớn.

Hiện, các kênh tiêu thoát nước chạy từ thôn Tiền Ngoài đến thôn Mồ với chiều dài gần 500 m rộng từ 2 - 3 m đã bị ô nhiễm rất nghiêm trọng và trở thành một con kênh chết. Toàn bộ đoạn kênh dài 7 km từ thôn Tiền Trong đi qua 4 xã và đổ vào sông Sào Khê đã ô nhiễm nghiêm trọng bởi nước thải từ làng nghề bún Khắc Niệm và nhiều cơ sở chăn nuôi dọc hai bên bờ kênh. Hệ thống mương xuống cấp, khiến các chất thải ứ đọng, gây tắc nghẽn, tràn ra đường, bốc mùi nồng nặc.

Người làm bún ở thôn Tiền Trong. Ảnh: MH

Kết quả phân tích chất lượng nước thải làng nghề sản xuất bún Khắc Niệm của Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh Bắc Ninh cho thấy, các chỉ tiêu cơ bản để đánh giá chất lượng nước như COD, BOD, hàm lượng Coliform đều cao hơn tiêu chuẩn cho phép từ 20 - 30 lần.

Để giải quyết vấn đề ô nhiễm làng nghề nơi đây UBND tỉnh Bắc Ninh đã ra  Quyết định số 1194/ UBND/NN–TN ngày 24/4/2017 cho phép Công ty Hoài Nam Hoài Bắc khảo sát, lập Dự án đầu tư thu gom và xử lý ô nhiễm môi trường làng bún Khắc Niệm. Đặc thù của dự án theo Cơ chế phát triển sạch CDM có hai chức năng: Xử lý môi trường và sản xuất năng lượng tái tạo (điện năng) từ chất thải. Dự án có cơ chế bán điện cho Điện lực Quốc gia theo Quyết định số 31/2014/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, góp phần chống biến đổi khí hậu, đồng thời, thu được lợi nhuận từ việc bán được tín chỉ Cacbon (CERs) trên thị trường thế giới.

Vẫn băn khoăn về công nghệ

Tại hội thảo đánh giá công nghệ xử lý môi trường làng nghề bún Khắc Niệm mới đây, đại diện Công ty Hoài Nam Hoài Bắc cho biết, được sự đồng ý của UBND tỉnh, Công ty đã  xây dựng dự án Khu liên hợp xử lý ô nhiễm rác thải, bùn thải, nước thải làng nghề bún Khắc Niệm sử dụng 5 ha đất; quy mô hoạt động gồm xử lý chất thải rắn, bùn thải hữu cơ hầm cầu và cống rãnh 900 tấn/ngày; xử lý nước thải 4.000 m3/ngày; có 3 module hệ thống và mỗi module gồm 3 phân khu xử lý được bố trí tại các điểm thích hợp và theo quy hoạch của phường Khắc Niệm. Công nghệ được sử dụng cho khu liên hợp xử lý ô nhiễm là phương pháp hầm ủ biogas sinh khí phát điện, kết hợp phương pháp vật lý và xử lý nước thải cuối quá trình.

Dây chuyền công nghệ của khu được nhập khẩu từ CHLB Đức, có thể biến chất thải thành phân bón hữu cơ và nguồn điện năng, đảm bảo tuyệt đối an toàn. Tổng vốn đầu tư của Dự án là 980 tỷ đồng, do doanh nghiệp bỏ vốn ban đầu và một phần hỗ trợ từ ngân sách tỉnh. Sau đó, sẽ thu hồi từ phí xử lý môi trường của người dân, doanh nghiệp và chính nguồn năng lượng tái tạo. Thời gian hoàn vốn dự kiến là 5 năm.

Mặc dù, chủ đầu tư đã nêu rõ công nghệ xử lý ô nhiễm nhưng điều khiến các đại biểu băn khoăn là nguồn gốc, chất lượng các thiết bị của khu xử lý; công nghệ xử lý đã được cấp thẩm quyền nào đánh giá; vai trò đóng góp, sự hợp tác của đối tác nước ngoài; dự án có gây ô nhiễm thứ cấp và có phù hợp với lộ trình phát triển của thành phố Bắc Ninh không; nguồn vốn đầu tư, cam kết của tỉnh với chủ đầu tư khi triển khai dự án; công nghệ xử lý đã được cấp thẩm quyền nào đánh giá…

Trước những băn khoăn, hoài nghi về tính khả thi và góp ý về hướng triển khai của Dự án, lãnh đạo Sở TN&MT cho biết, sẽ tập hợp các tham luận, tiếp tục nghiên cứu và trình tỉnh xem xét quyết định về việc triển khai. Hy vọng thời gian tới, tỉnh Bắc Ninh sẽ tìm được công nghệ phù hợp để làng nghề bún Khắc Niệm được xóa tên trên “bản đồ” ô nhiễm.

Linh Chi