ĐBSCL: "Đau đầu" với việc xử lý rác thải nguy hại

Lực lượng chức năng TP. Cần Thơ kiểm tra công tác thu gom, lưu chứa chất thải nguy hại của các doanh nghiệp đang hoạt động tại Khu Công nghiệp Thốt Nốt

Hàng trăm tấn rác thải nguy hại còn tồn đọng

Theo báo cáo từ Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sóc Trăng, tính đến tháng 5/2016 trên địa bàn tỉnh có tổng cộng 75 đơn vị, doanh nghiệp đăng ký sổ chủ nguồn CTNH từ 600kg/năm trở lên, với tổng khối lượng kê khai gần 40 tấn/năm…

Ông Phan Thanh Trí, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường - Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sóc Trăng cho hay khối lượng CTNH 40 tấn/năm là số liệu thống kê chỉ phản ánh được một phần, còn trên thực tế, lượng CTNH tại các cơ sở phát sinh từ 600kg/năm trở xuống trên địa bàn tỉnh lớn hơn rất nhiều lần. Bởi lẽ, nguồn CTNH không chỉ phát sinh ở 75 đơn vị, doanh nghiệp phải kê khai, báo cáo mà còn phát sinh ở các cơ sở sản xuất, kinh doanh nhỏ lẻ, các hộ gia đình, đây mới là khu vực phát sinh rất nhiều CTNH.

“Đối tượng phải kê khai trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng như đã đề cập phần trên mặc dù có khối lượng chất thải phát sinh mỗi năm nhiều, nhưng số lượng đơn vị, doanh nghiệp lại ít. Trong khi đó, khối lượng CTNH phát sinh của cơ sở sản xuất, kinh doanh nhỏ lẻ, hộ dân mỗi năm tuy ít, nhưng số lượng đối tượng này lại rất nhiều. Vì thế, mới có chuyện khối lượng CTNH thống kê được thấp hơn rất nhiều lần so với khối lượng CTNH mà đến nay cơ quan chức năng chưa thống kê được…”- Ông Phan Thanh Trí, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường- Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sóc Trăng giải thích.

Là trung tâm kinh tế vùng ĐBSCL, TP. Cần Thơ có khối lượng CTNH phát sinh thuộc diện đứng đầu khu vực. Thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Cần Thơ cho thấy, chỉ tính riêng những đơn vị, doanh nghiệp phải đăng ký sổ chủ nguồn thải, báo cáo định kỳ nguồn thải (trên 550 đơn vị, doanh nghiệp…), thì mỗi năm cũng đã phát sinh hàng trăm tấn CTNH. Cụ thể, năm 2013 trên 171.800kg, năm 2014 là 1.663.700 kg và 6 tháng đầu năm 2015 là 333.000kg…

Cũng giống như ở tỉnh Sóc Trăng, tại TP. Cần Thơ cũng còn tồn đọng một khối lượng lớn CTNH phát sinh từ hộ gia đình, cơ sở sản xuất, kinh doanh thương mại - dịch vụ…Ông Nguyễn Minh Thế, Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Cần Thơ nhìn nhận: “Trong thời gian qua, Sở Tài nguyên và Môi trường chỉ thống kê được khối lượng chất thải do các đơn vị, doanh nghiệp đăng ký, báo cáo, còn CTNH phát sinh từ hộ gia đình, những hộ kinh doanh thương mại, dịch vụ nhỏ lẻ thì không thể nắm được”.

Theo cơ quan chức năng tỉnh Hậu Giang, khối lượng CTNH phát sinh mỗi năm cũng không dưới trăm tấn, trong đó với số liệu thống kê chưa đầy đủ thì lĩnh vực nông nghiệp cũng đã phát sinh trên 10 tấn/năm, nhưng từ trước đến nay chỉ mới xử lý được khoảng 1 tấn, khối lượng chất thải từ thuốc bảo vệ thực vật còn lại đang phải lưu giữ tại các kho…

Rất nhiều bể chứa chai lọ, bao bì phát sinh từ thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang đang bị ùn ứ

Khó khăn trong việc vận chuyển, xử lý…

Trong thời quan qua, mặc dù các Sở, ngành chứa năng, chính quyền địa phương, các doanh nghiệp, hộ dân…đã có nhiều giải pháp trong việc thu gom, lưu giữ, xử lý, song quá trình thực hiện công việc này tại các tỉnh, thành đang gặp nhiều khó khăn, thách thức. Bởi lẽ, đến nay các tỉnh Hậu Giang, Sóc Trăng, Cần Thơ... chưa có nhà máy chuyên xử lý CTNH. Do đó, trong quá trình thanh kiểm tra, cơ quan chức năng phải giới thiệu một số đơn vị chuyên thu gom vận chuyển và xử lý chất thải tại TP.HCM  hoặc một số tỉnh khác cho các đơn vị, doanh nghiệp.

Tuy nhiên, cái khó hiện nay là đa phần các công ty chuyên xử lý loại rác thải này ở khá xa, giá thành vận chuyển, xử lý lại cao…Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Thực vật - Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Hậu Giang, Trần Ngọc Thể cho biết: “Cuối năm 2014, chúng tôi hợp đồng với Nhà máy xi măng Holcim xử lý chất thải nguy hại phát sinh từ sản xuất nông nghiệp, tuy nhiên giá thành xử lý với giá từ 40.000 - 50.000đ/1kg. Do kinh phí hạn hẹp, nên chúng tôi chỉ xử lý được khoảng 1 tấn rồi ngưng tới nay”.

Đồng quan điểm, ông Phan Thanh Trí, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường- Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sóc Trăng cho biết, do địa phương chưa có nhà máy chuyên xử lý CTNH, nên đa số các đơn vị, doanh nghiệp ở tỉnh phải hợp đồng vận chuyển lên khu vực Đông Nam bộ để xử lý. Nhưng, giải pháp này doanh nghiệp thường phụ thuộc vào công ty chuyên xử lý và giá thành xử lý lại cao, vì thế có nhiều đơn vị, doanh nghiệp chỉ xử lý một phần, phần còn lại lưu giữ tại kho.  

Ông Lâm Quang Hậu, Giám đốc Công ty CP Thủy sản sạch Việt Nam (Khu công nghiệp An nghiệp, tỉnh Sóc trăng) cho hay: “Mỗi năm, công ty tôi phải bỏ ra khoảng 30 triệu đồng để thuê một công ty ở TP. HCM vận chuyển, xử lý hơn 600kg CTNH. Với giá thành vận chuyển, xử lý khá cao cũng gây nhiều khó khăn cho công ty”.

Do chưa được phân loại tại nguồn, nên trong rác thải sinh hoạt có rất nhiều chất thải nguy hại

Đâu là giải pháp

Qua trao đổi, các Sở, ngành chức năng cũng như doanh nghiệp ở Hậu Giang, Sóc Trăng, TP. Cần Thơ có chung nhận định rằng, trong thời gian tới khối lượng CTNH phát sinh ngày một nhiều, trong khi đó việc vận chuyển, xử lý không thể phụ thuộc mãi vào các công ty ở địa phương khác được. Vì thế, việc đầu tư xây dựng máy chuyên xử lý tại mỗi địa phương là việc rất cần thiết. Bởi lẽ, khi đã có nhà máy xử lý sẽ tạo điều kiện cho các Sở, ngành, chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động đơn vị, doanh nghiệp, hộ gia đình...thu gom chất thải nguy hại để xử lý, qua đó giảm thiểu được khối lượng CTNH còn tồn đọng trong các khu công nghiệp, khu dân cư...đồng thời xử lý triệt để được lượng chất thải phát sinh mới.  Ngoài ra còn giúp cho các đơn vị, doanh nghiệp giảm chi phí vận chuyển, xử lý...

Bên cạnh đó, ông Phan Thanh Trí, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường – Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sóc Trăng cho rằng, căn cứ vào Quyết định số 16/2015/QĐ-TTg ngày 22/5/2015 quy định về thu hồi, hủy bỏ các sản phẩm thải bỏ (đa phần các sản phẩm thải bỏ nằm trong danh mục CTNH-PV), có hiệu lực kể từ ngày 15/7/2015, thì nhà sản xuất phải có trách nhiệm tổ chức thu hồi sản phẩm thải bỏ của mình đã bán ra thị trường; thiết lập các điểm hoặc hệ thống các điểm thu hồi sản phẩm thải bỏ; ưu đãi hoặc tuyên truyền đối với người tiêu dùng hoặc tổ chức, cá nhân thu gom, chuyển giao sản phẩm thải bỏ tại điểm tiếp nhận... “Thế nhưng, đến nay việc áp dụng các quy định này vào thực tiễn còn bị bỏ ngõ, nhà sản xuất còn thờ ơ, chưa thiết lập các điểm thu gom sản phẩm thải bỏ đã bán ra thị trường trên địa bàn tỉnh...”. Ông Phan Thanh Trí, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường – Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sóc Trăng nhấn mạnh.

Còn theo ông Nguyễn Minh Thế, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Cần Thơ cho biết thì, nhà sản suất không chỉ có trách nhiệm bảo vệ môi trường tại cơ sở sản xuất, mà còn có trách nhiệm bảo vệ môi trường từ các sản phẩm thải bỏ, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp.  “Trong thời gian qua, Sở đã phối hợp với các hội đoàn thể, đặc biệt là Hội Nông dân xây dựng các mô hình thu gom, lưu giữ các loại chai lọ, bao bì... thuốc bảo vệ thực vật, đáng lẽ ra nhà sản xuất phải phối hợp với cơ quan chức năng để vận chuyển, xử lý, đồng thời có chính sách khuyến khích hỗ trợ người dân, nhưng đằng này họ chưa quan tâm lắm...”.

Song song với việc đầu tư xây dựng nhà máy xử lý CTNH, có biện pháp chế tài đối với các nhà sản xuất không nghiêm chỉnh thực hiện các quy định về việc thu hồi sản phẩm thải bỏ, thì chính quyền địa phương cũng cần quy hoạch các điểm lưu giữ CTNH, đồng thời chỉ đạo cho các Sở, ngành, hội, đoàn thể... tăng cường công tác tuyên truyền, xây dựng các mô hình thu gom CTNH và hướng dẫn thay đổi thói quen để người dân chủ động phân loại rác thải tại nguồn.  

Bài & ảnh: Lê Hùng