Khai thác vàng trái phép băm nát ruộng của dân

   

   

   

  Những chiếc máy múc đang vục lên từng gầu đất đá, khu ruộng bị đào bới nham nhở, lởm chởm đá hộc nay đang được san ngang bằng với mép nước suối… là những gì chúng tôi chứng kiến vào ngày 28/10 vừa qua khi về bản Nôm, xã Chiềng Sinh, huyện Tuần Giáo (Điện Biên).

   

  Đứng nhìn 2.000m² của gia đình đang được Doanh nghiệp tư nhân Bách Lâm Hà san trả, anh Lường Văn Dần lo lắng, bởi không biết sẽ canh tác như thế nào trên thửa ruộng lởm chởm đá hộc. Trước đây thửa ruộng nhà anh là bãi đất bồi ven suối màu mỡ, năm nào lúa cũng trĩu bông cho thu 1,6 tấn thóc/năm, nay không biết đến bao giờ thửa ruộng mới trở lại như trước bởi đất phù sa đã bị bới tung trôi theo dòng suối. Biết bán ruộng là dại nhưng đã muộn – anh Dần buồn rầu nói: Khi trưởng bản, bí thư chi bộ và an ninh bản đến nhà vận động bán ruộng cho doanh nghiệp khai thác vàng, anh không muốn bán vì lúa đang chuẩn bị vào mùa thu hoạch và ruộng bị đào bới sau này khó cải tạo lại như xưa. Bởi nghe trưởng bản nói nhiều và cho biết tất cả ruộng bà con bãi bồi gần suối sẽ bán hết cho việc khai thác vàng nên anh đành “tặc lưỡi” bán đi thửa ruộng đang trĩu bông vào tháng 5 vừa qua và nhận về 30 triệu đồng (với giá 15.000 đồng/m²). Số tiền ấy đối với gia đình anh tuy là lớn nhưng đã bị mất 2 vụ lúa và không biết đến bao giờ thửa ruộng mới trở về nguyên trạng.

   

   

  Cùng chung nỗi niềm, tâm trạng như anh Dần là anh Lò Văn Mười, gia đình anh có 3.500 m² ruộng bán cho Doanh nghiệp. Anh Mười đã cương quyết không bán nhưng ruộng nhà bên bán nên anh không thể không bán vì nếu không thì ruộng nhà tự lở, trôi mất…Nay dù Doanh nghiệp san ủi trả lại mặt bằng nhưng việc canh tác gặp rất nhiều khó khăn vì ruộng thấp ngang bằng mặt suối, bờ bao đã bị phá hủy như vậy vào mùa lũ, lúa sẽ bị trôi hết là điều đương nhiên.

   

  Ông Lường Văn Sinh không giấu được bức xúc, bởi nhà ông gần khu ruộng doanh nghiệp khai thác vàng nên luôn phải chịu được tiếng ồn, từ 3 máy xúc và 2 máy bong đãi vàng ngày đêm hoạt động. Ông đã có ý kiến nhiều với cán bộ bản nhưng không được giải quyết. Theo ông Sinh do cán bộ bản cùng hợp tác với Doanh nghiệp, trong việc mua ruộng và nhận tiền về chi trả cho các hộ dân và được trả thù lao 20 triệu đồng, từ 2 khu ruộng vận động người dân bán nên đã cố tình làm ngơ.

   

   

  Có khoảng 30 – 40 hộ dân bán ruộng, với gần chục ha và không có việc bản đi vận động người dân bán ruộng mà các hộ thuộc diện khó khăn nên tự bán. Doanh nghiệp vào mua ruộng và tiến hành khai thác vàng sa khoáng từ tháng 4 và không trình bất kỳ giấy tờ gì. Hàng tháng, Doanh nghiệp có nộp tiền vào quỹ bản 1,5 triệu đồng, không có việc trả thù lao 20 triệu đồng cho cán bộ bản như người dân phản ánh - trưởng bản Nôm, xã Chiềng Đông Lò Văn Sơn khẳng định.

   

  Việc khai thác vàng sa khoáng trên địa bàn bản Nôm, xã Chiềng Đông gây ảnh hưởng đến môi trường và đời sống của bà con – ông Quàng Văn Sung, Chủ tịch UBND xã trao đổi với phóng viên: Cuối tháng 5, xã Chiềng Đông được chia tách từ xã Chiềng Sinh (thành 2 xã: Chiềng Đông và Chiềng Sinh), ông về nhận chức Chủ tịch UBND xã và việc khai thác vàng sa khoáng ông có nắm được vì diễn ra ngay trên địa bàn bản nơi ông ở. Doanh nghiệp đã tổ chức khai thác trước đó nên ông cứ nghĩ mọi thủ tục, kiểm tra ở xã cũ đã hoàn tất chứ không được biết là việc khai thác trên là trái phép (Giấy phép khai thác đã hết hạn từ tháng 3/2012). Sau thời gian ngắn trên cương vị Chủ tịch UBND xã, ông Sung có điện thoại báo cáo sự việc với Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện nhưng không có phản hồi và tận đến ngày 28/8, Phòng mới xuống cùng xã lập biên bản về sự việc trên.

   

   

  Trước đó, Doanh nghiệp tư nhân Bách Lâm Hà khai thác vàng sa khoáng tại bản Bó, xã Chiềng Sinh (nay là xã Chiềng Đông) đã được Phòng Tài nguyên và Môi trường phối hợp cùng UBND xã tiến hành lập biên bản vào ngày 28/12/2012. Với nội dung: Yêu cầu Doanh nghiệp Bách Lâm Hà san trả mặt bằng gần 5ha đất canh tác nông nghiệp cho dân, khai thác từ năm 2010. Doanh nghiệp dừng ngay việc khai thác tiếp khoáng sản và phải trình Giấy phép khai thác cho Phòng Tài nguyên và Môi trường vào ngày 2/1/2013. Phòng Tài nguyên và Môi trường đã có báo cáo sự việc với UBND huyện và giao cho UBND xã quản lý, theo dõi…

   

  Tuy nhiên, Doanh nghiệp đã không thực hiện việc trình Giấy phép khai thác cho Phòng – ông Lò Văn Lả, Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Tuần Giáo, cho biết:  Thời gian từ tháng 4 – 8 việc khai thác vàng tại bản Nôm, xã Chiềng Đông, Phòng không nhận  được bất kỳ thông tin nào từ xã. Do lực lượng cán bộ mỏng nên không thường xuyên việc kiểm tra. Việc phát hiện Doanh nghiệp khai thác vàng sa khoáng trên địa bàn bản Nôm là do Phòng kết hợp Phòng Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn đi kiểm tra tình hình sản xuất nắm bắt được nên đã tiến hành lập biên bản.

   

   

  Với việc Doanh nghiệp tư nhân Bách Lâm Hà mua ruộng của người dân bản Nôm khai thác vàng sa khoáng chỉ bị dừng lại khi Phòng Tài nguyên & Môi trường kiểm tra phát hiện lập Biên bản vào ngày 28/8/2013.  Dù giấy phép đã hết hạn thời gian dài nhưng Doanh nghiệp vẫn ngang nhiên khai thác và xã không có biện pháp xử lý, hoặc báo cáo bằng văn bản với các cấp có thẩm quyền.

   

  Như lời ông Quàng Văn Sung, Chủ tịch UBND xã Chiềng Đông đã trả lời phóng viên thì sự việc Doanh nghiệp khai thác trái phép khi hết hạn Giấy phép ông không hề biết, bởi ông mới nhận chức và xã chia tách thì Doanh nghiệp đã vào địa bàn khai thác nên ông nghĩ đã được kiểm tra, kiểm duyệt ở xã cũ nên không yêu cầu Doanh nghiệp xuất trình giấy tờ liên quan. Những trả lời của ông Sung hoàn toàn mâu thuẫn với việc trước đây ông là người đại diện UBND xã Chiềng Sinh, trên cương vị Phó Chủ tịch UBND xã ký vào biên bản yêu cầu Doanh nghiệp tư nhân Bách Lâm Hà ngừng khai thác khoáng sản trên địa bàn xã và san trả gần 5ha mặt bằng cho 35 hộ dân tại bản Bó vào cuối tháng 12/2012. Vậy việc Doanh nghiệp tiếp tục khai thác vàng sa khoáng trên địa bàn, hợp pháp hay bất hợp pháp ông Sung  là người rõ nhất…

   

   

  Việc giải quyết và lập biên bản của Phòng Tài nguyên & Môi trường yêu cầu Doanh nghiệp tư nhân Bách Lâm Hà không được khai thác tiếp khoáng sản trước đây cho thấy không hề có hiệu lực. Bởi trong thời gian dài với số lượng ruộng mua của người dân lớn, máy móc được đưa đến khai thác rầm rộ nhưng không hề được kiểm tra phát hiện kịp thời và việc khai thác chỉ bị phát hiện khi Doanh nghiệp đã khai thác hết số ruộng đã mua của dân. Theo biên bản được lập từ ngày 28/8, Phòng Tài nguyên & Môi trường với UBND xã Chiềng Đông và đại diện Doanh nghiệp tư nhân Bách Lâm Hà đã cam kết rút hết máy móc, con người vào ngày 30/9. Giao UBND xã Chiềng Đông kiểm tra, giám sát, đôn đốc…nếu Doanh nghiệp không thực hiện đúng thì xã tổ chức cưỡng chế và báo cáo về UBND huyện chậm nhất ngày 5/10 nhưng ngày 28/10 vừa qua về bản Nôm, chúng tôi còn thấy nguyên lán trại và 2 bong đãi vàng nằm tại bãi.

   

  Đại diện Doanh nghiệp tư nhân Bách Lâm Hà, trụ sở tại thị trấn Tuần Giáo ông Nguyễn Quốc Chí, Phó Giám đốc doanh nghiệp khẳng định: Sau khi hết hạn được cấp Giấy phép khai thác vàng sa khoáng vào tháng 3/2012, Doanh nghiệp thực hiện nghiêm túc và chỉ có việc chậm chễ san ủi mặt bằng trả cho dân. Thời gian qua, Doanh nghiệp san ủi mặt bằng trả cho người dân bản Nôm, chứ không hề khai thác vàng. Những lời ông Chí lại trái ngược hoàn toàn biên bản được ông ký xác nhận vào ngày 28/8 qua việc kiểm tra của các cơ quan, ban, ngành huyện, xã có ghi rõ tại hiện trường Doanh nghiệp tư nhân Bách Lâm Hà vừa khai thác vàng sa khoáng, vừa san ủi mặt bằng trả cho dân.

   

  Bài & ảnh: Hoàng Linh