Để quản lý bền vững lưu vực dòng Vu Gia - Thu Bồn

Tài nguyên nước - Ngày đăng : 00:00, 28/11/2016

(TN&MT) - Làm thế nào để quản lý hiệu quả lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn là một bài toán khó giải với lãnh đạo TP. Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam. Mới đây, UBND tỉnh Quảng Nam và UBND TP. Đà Nẵng đã có buổi làm việc về Quản lý tổng hợp lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ Đà Nẵng - Quảng Nam để tìm giải pháp hữu hiệu nhất.

Theo báo cáo của Sở TN&MT tỉnh Quảng Nam, lưu vực sông và vùng bờ biển là hai hệ thống tự nhiên liên kết với nhau về mặt không gian và có tầm quan trọng đặc biệt đối với tài nguyên nước và các dạng tài nguyên thiết yếu khác phục vụ sự phát triển của quốc gia và đời sống con người. Cách quản lý truyền thống, thiếu liên ngành, liên vùng và chưa xem xét ảnh hưởng của lưu vực sông tới vùng bờ biển hiện nay đang đẩy các lưu vực sông và vùng bờ biển vào thế phát triển thiếu bền vững.

Phát triển thủy điện ồ ạt trên lưu vực sông Thu Bồn - Vu Gia, làm một nhân tố là phức tạp việc quản lý lưu vực hệ thống sông này
Phát triển thủy điện ồ ạt trên lưu vực sông Thu Bồn - Vu Gia, làm một nhân tố là phức tạp việc quản lý lưu vực hệ thống sông này

Trước tình hình đó, quản lý tổng hợp lưu vực sông và vùng bờ biển đã được khởi xướng và được nhiều tổ chức quốc tế trong đó của IUCN thúc đẩy và áp dụng thí điểm. Đây là phương thức quản lý nhấn mạnh đến hai nguyên tắc then chốt: Tính phụ thuộc lẫn nhau của hệ thống lưu vực sông và vùng bờ/biển, và  Tính lồng ghép về thể chế và cơ chế chính sách, tính liên vùng, liên tỉnh trong quản lý lưu vực sông và vùng bờ biển.

Tại Việt Nam, lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ biển Quảng Nam - Đà Nẵng được lựa chọn nghiên cứu nhằm áp dụng thử nghiệm phương thức quản lý mới này với sự trợ giúp kỹ thuật của IUCN thông qua MFF.

Trong một hội thảo liên quan đến vấn đề này tại TP. Hội An (Quảng Nam) mới được tổ chức gần đây. Phó Giáo sư Tiến sỹ - Nguyễn Chu Hồi - Giảng viên cao cấp - Trường đại học KHTN, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết: “Lưu vực sông Vu Gia- Thu Bồn là một trong số lưu vực sông lớn ở nước ta có ảnh hưởng trực tiếp xuống vùng bờ biển Quảng Nam-Đà Nẵng. Các hoạt động phát triển kinh tế mạnh mẽ cùng với cách tiếp cận quản lý tài nguyên nước hiện nay chưa hoàn toàn phù hợp với lưu vực sông Vu Gia-Thu Bồn và vùng bờ Quảng Nam - Đà Nẵng.

Đây chính là nhân tố làm suy giảm chức năng và sự sống của lưu vực và là yếu tố trở ngại cho phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam trong tương lai. Cần tăng cường hơn nữa cơ chế phối hợp giữa tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng, giữa các ban, ngành và các bên liên quan để quản lý tổng hợp lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ biển Quảng Nam - Đà Nẵng. Nếu thực hiện tốt được, đây sẽ là mô hình nên nhân rộng cho các lưu vực sông khác có điều kiện tương tự ở nước ta”. 

Khai thác cát cũng là một trong những nguyên nhân tác động đến dòng sông Vu Gia
Khai thác cát cũng là một trong những nguyên nhân tác động đến dòng sông Vu Gia

   

Theo ông Nguyễn Viễn - Giám đốc Sở TN&MT Quảng Nam, với những nỗ lực không ngừng từ phía IUCN cũng như từ phía chính quyền tỉnh Quảng Nam và TP. Đà Nẵng, bước đầu các bên liên quan đã đạt được sự đồng thuận về dự thảo Thỏa Thuận Phối hợp giữa UBND TP. Đà Nẵng và UBND tỉnh Quảng Nam về áp dụng thử nghiệm “Quản lý tổng hợp lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ biển Quảng Nam - Đà Nẵng”.

Theo Tiến sỹ Vũ Thanh Ca - Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế và Khoa học công nghệ, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam đồng thời là Trưởng ban điều phối Quốc gia - Chương trình MFF Việt Nam, với những kinh nghiệm phối hợp quản lý lưu vực đã có ở Việt Nam và những kinh nghiệm học được từ cơ chế điều phối, hợp tác liên vùng, liên quốc gia trên thế giới và trong khu vực Đông Á, điều này sẽ giúp tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng phối hợp quản lý tốt hơn lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ biển Quảng Nam - Đà Nẵng để phát triển bền vững trên cơ sở khai thác, sử dụng hiệu quả nhất những nguồn tài nguyên sẵn có.

Đây cũng là là bước tiến quan trọng tăng cường phối hợp và chia sẻ thông tin giữa tỉnh Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng và các bên liên quan để quản lý tổng hợp lưu vực sông Vu Gia-Thu Bồn và vùng bờ biển Quảng Nam - Đà Nẵng, tiến tới hài hòa giữa phát triển kinh tế, an sinh xã hội và bảo vệ môi trường, các hệ sinh thái và các nguồn tài nguyên tái tạo trên lưu vực sông và vùng bờ biển.

Bài & ảnh: Võ Hà