Bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi thu hồi đất: Điều chỉnh cho phù hợp thực tiễn

Tổng cục cho rằng, công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư vẫn còn nhiều bất cập, khiếu kiện luôn chiếm tỷ lệ cao, chưa đảm bảo sinh kế cho người bị thu hồi, phát sinh nhiều chi phí như: chuyển đổi chỗ ở, việc làm, học hành, đi lại, thu nhập, y tế, tâm lý, hòa nhập cộng đồng nơi ở mới..

Bên cạnh đó, cuộc sống “hậu thu hồi đất, hậu tái định cư” của người dân tiềm ẩn nhiều rủi ro trong khi điều kiện đảm bảo về an sinh xã hội chưa cao; trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cũng như cơ chế phối hợp giữa các cấp, các ngành chưa kịp thời và chặt chẽ.

Mặt khác, việc xác định giá đất bồi thường cho người dân vẫn còn thấp so với giá thực tế trên thị trường dẫn đến tỷ lệ khiếu kiện về thu hồi, bồi thường ở mức khá cao do năng lực đội ngũ cán bộ tại địa phương còn yếu, cơ chế quản lý về thu thuế, phí lệ phí hiện nay dẫn đến thông tin giá đất thị trường không chính xác (người dân kê khai giá trị hợp đồng giao dịch thấp hơn hoặc bằng với bảng giá Nhà nước quy định, vì nếu kê khai giá cao sẽ bị đánh thuế theo giá kê khai trên hợp đồng); quy trình xác định giá đất cụ thể trong một số trường hợp còn chậm, chưa đáp ứng kịp thời về tiến độ thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tính bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.

Theo Tổng cục Quản lý đất đai, trong 6 tháng đầu năm 2019, Tổng cục đã tiếp tục chỉ đạo, hướng dẫn và tổ chức làm việc với các địa phương để giải quyết về vướng mắc liên quan đến công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.

Đồng thời, chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện thẩm tra 4 Khung chính sách về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với các dự án đầu tư do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, Thủ tướng Chính phủ chấp thuận, quyết định đầu tư và các dự án thu hồi đất liên quan đến nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Tổ chức làm việc với các địa phương để hướng dẫn, giải quyết các khó khăn, vướng mắc về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại TP. Hải Phòng và TP. Hồ Chí Minh; tham gia các Đoàn kiểm tra việc thực hiện chính sách, pháp luật đất đai tại tỉnh Quảng Ninh, tỉnh Bạc Liêu, TP. Hồ Chí Minh.

Rà soát, xây dựng Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Khoản 3, Điều 17 của Nghị định số 47/2014/NĐ-CP năm 2015 của Chính phủ quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất theo chỉ đạo của Chính phủ. Tham mưu trình Bộ trưởng dự thảo Chỉ thị về chấn chỉnh, tăng cường công tác xác định giá đất cụ thể; xem xét, trình ký cấp 44 Chứng chỉ định giá đất cho các cá nhân đủ điều kiện.

Ngoài ra, chủ trì, phối hợp với UBND TP. Hồ Chí Minh xây dựng dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về việc cho phép áp dụng cơ chế đặc thù thí điểm để rút ngắn thời gian bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bàn giao mặt bằng dự án có thu hồi đất trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh và Nghị quyết của Chính phủ về việc cho phép không phải lập, thẩm định, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho toàn bộ dự án và thu hồi đối với diện tích đất nhỏ, lẻ còn lại mà không đủ điều kiện để canh tác, xây dựng của Dự án đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Được biết, liên quan tới vấn đề này, mới đây, Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà đã ban hành Quyết định 1758/QĐ-BTNMT phê duyệt điều chỉnh chương trình xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2019 thuộc phạm vi quản lý Nhà nước của Bộ. Theo đó, Bộ TN&MT đã giao Tổng cục Quản lý đất đai chịu trách nhiệm chủ trì soạn thảo và Vụ Pháp chế cho ý kiến trước khi trình Bộ trưởng quy định về khung giá đất; đảm bảo đến tháng 9/2019, Bộ trưởng sẽ trình Chính phủ xem xét ban hành Nghị định này.