Phú Yên trong vòng vây hạn

   

  Huyện Đồng Xuân là địa phương chịu nắng hạn gay gắt kéo dài nhất tỉnh Phú Yên, dẫn đến thực trạng thiếu nước sinh hoạt ngày càng diễn ra nghiêm trọng ở hầu hết các xã, chủ yếu là những địa bàn không có công trình cấp nước, người dân sử dụng giếng đào. Nhiều tháng qua, mạch nước ngầm tại nhiều giếng nước đã bị khô kiệt, đẩy người dân lâm vào tình trạng thiếu nước sinh hoạt trầm trọng. Theo ông Nguyễn Lý Nguyên, Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Xuân, đến thời điểm này đã có hơn 2.700 hộ dân thiếu nước sinh hoạt; trong đó, xã Phú Mỡ 133 hộ (chủ yếu ở thôn Phú Đồng), Xuân Lãnh 414 hộ, Xuân Phước 801 hộ, Xuân Quang 1 có 810 hộ, Xuân Quang 2 có 562 hộ”. Nhiều ngày qua, cả thôn Phú Đồng, xã Phú Mỡ, hàng ngày người dân phải vượt gần 8km xuống sông Bà Đài gùi từng can nước về cắt cơn “khát” từ 2 đến 3 chuyến.

   

   

  Mặc dù được Nhà nước đầu tư 8 giếng đào, nhưng hiện thôn Phú Hải cũng thuộc xã Phú Mỡ chỉ có 2 giếng còn nước dùng tạm để uống. Hàng ngày, 53 hộ dân với 277 nhân khẩu phải xuống suối Chăng Băng xa khu dân cư hơn 2km và suối Bọc Bà thuộc địa phận tỉnh Bình Đình, cách khu dân cư gần 1km lấy nước về tắm, giặt. Ông So Minh Thương, Trưởng thôn Phú Hải cho biết: “Chưa có năm nào bà con khát như năm nay. Biết là nước suối không hợp vệ sinh nhưng cũng phải dùng, chờ mưa xuống chứ không còn cách nào khác”.

   

  Theo Phòng NN&PTNT huyện Đồng Xuân, hiện các đồng cỏ chăn thả gia súc ở xã Phú Mỡ, Đa Lộc, Xuân Quang 1. Xuân Lãnh, Xuân Phước… cũng bị khô, chết; trong khi đó, nhiều con suối bị cạn kiệt, không đủ nước cho bò uống.

   

   

  Nhiều tháng qua, huyện Đồng Xuân phải gánh chịu khô hạn nặng nề. Các giải pháp, phương án chống hạn cho cây trồng cũng chỉ mang tính giải quyết tình thế cấp thiết “còn nước, còn tát”. Theo thống kê của Phòng NN&PTNT huyện này, diện tích gieo sạ lúa vụ hè thu toàn huyện năm nay chỉ có 1.280ha, giảm 18% so với vụ trước. Trong khi đó, hiện gần 186ha lúa có khả năng hạn, 683ha phải bơm tưới vượt định mức. Ông Nguyễn Văn Tri, Phó phụ trách Phòng NN&PTNT huyện Đồng Xuân cho biết, đã có gần 233ha lúa không có khả năng gieo sạ, đang bỏ đất trống ở các xã Xuân Phước, Xuân Quang 3, Xuân Quang 1, Phú Mỡ. Những diện tích trên chủ yếu hưởng nước từ hồ Phú Xuân và các đập dâng Cây Vừng, Mò O, Suối Cối 2, Suối Hàn, Ba Quân, nhưng không thể chuyển sang cây trồng khác vì rủi ro quá lớn.

   

   

  Trong khi đó, năm nay huyện Đồng Xuân cũng chỉ xuống giống được 2.000ha mía, giảm 1.400ha theo kế hoạch, chủ yếu là mía lưu gốc; khoảng 1.500ha mía trồng mới gặp nắng hạn, tỉ lệ nảy mầm thấp, ước ảnh hưởng đến 20% năng suất. Tương tự, diện tích xuống giống sắn cũng chỉ đạt 3.200ha, giảm 800ha, diện tích còn lại chậm hoặc không phát triển; trong đó, khoảng 2.000ha bỏ trống, phá bỏ do sắn không nảy mầm và chết. Theo ông Tri, ước tổng thiệt hại các loại cây trồng gần 13 tỉ đồng.

   

   

   

  Giải quyết tình thế trước mắt cho nhân dân, UBND huyện Đồng Xuân đã kịp thời hỗ trợ kinh phí theo định mức 20.000 đồng/hộ/1 chuyến vận chuyển nước về sử dụng trong 2 ngày (thời gian dự kiến trong vòng 1 tháng) cho 133 hộ với 647 nhân khẩu ở thôn Phú Đồng. “Chúng tôi phải đào 2 giếng nước ở làng cũ và khu vực suối Cà Te cách thôn Phú Hội hơn 2km với kinh phí 150 triệu đồng, giải quyết cơn khát cấp thiết cho bà con” - ông Nguyễn Văn Tri, Phó phụ trách Phòng NN&PTNT huyện Đồng Xuân nói.

   

  Ngoài ra, UBND huyện Đồng Xuân cũng đang tích cực chỉ đạo các địa phương vận động người dân nạo vét giếng sâu hơn và đào thêm giếng mới ở các khu vực có nguồn nước ngầm; đồng thời hỗ trợ nhau cùng dùng chung giếng nước và lấy nước từ các con sông, suối để sử dụng; khắc phục hệ thống các công trình nước sạch hiện có để khai thác tối đa nguồn nước; đưa gia súc đến nơi có nguồn nước để chăn thả và bổ sung thức ăn, che chắn bóng mát…

   

  Để hạn chế thấp nhất thiệt hại cây trồng do nắng hạn gây ra, huyện Đồng Xuân cũng vừa trích ngân sách 250 triệu đồng hỗ trợ các hợp tác xã nạo vét vũng hút nước, khơi thông dòng chảy vào các trạm bơm, tiết kiệm và luân phiên tưới nước cứu lúa. “Chúng tôi cũng đã huy động 22 máy bơm công suất lớn hoạt động liên tục, bơm tưới cho khoảng 900ha lúa; cắt giảm hơn 12ha lúa trên tổng diện tích 32ha ở khu vực đập dâng Cây Vừng và Mò O, đồng thời huy động nhân công nạo vét, khơi thông dòng chảy ở thượng lưu các con suối, đặt máy bơm tại các vũng nước để bơm bổ sung cho số diện tích còn lại. Đối với các trạm bơm lấy nước lấy nước từ sông Kỳ Lộ, phải nạo vét bể hút, xử lý bồi lấp, bơm tăng ca vượt định mức giờ, đưa nước vào đồng ruộng; vận động nhân dân chấp hành lịch phân phối nước, ngăn chặn tranh chấp, lấy nước tùy tiện ” - ông Tri, cho biết.

   

  Hồ Phú Xuân nằm ở địa bàn xã Xuân Phước có dung tích 3 triệu m3 nước, phục vụ tưới cho 455ha lúa, nhưng hiện chỉ còn đáp ứng tưới cho khoảng 200ha thuộc các xứ đồng xã Xuân Phước. Ông Bùi Văn Định, Trưởng Trạm quản lý thủy nông Phú Xuân cho biết, hiện mực nước hồ Phú Xuân chỉ còn 28,84m (mực nước thiết kế 36,5m, mực nước chết 29,3m). Nếu đến đầu tháng 8 trời không mưa, sẽ huy động nhân lực cùng 2 máy bơm tổng công suất 1.600m3/giờ bơm nước cứu lúa.

   

  Bài và ảnh: Phương Nam