Đến các cánh đồng kiệu của huyện Phù Mỹ vào thời điểm giữa tháng Chạp Âm lịch, từ sáng sớm đã thấy người dân hối hả ra đồng thu hoạch, vận chuyển kiệu đi đến các chợ. Theo người trồng kiệu, năm nay thời tiết diễn biến phức tạp, nắng hạn giai đoạn kiệu vừa xuống giống và mưa lũ kéo dài thời điểm kiệu sắp thu hoạch nên năng suất kiệu giảm sút nghiêm trọng. Buồn hơn, giá kiệu từ đầu vụ đến nay cũng thấp hơn các năm trước làm cho người trồng kiệu thất thu.
Bà Phạm Thị Phước, một hộ trồng kiệu ở thôn Tân An, xã Mỹ Quang, cho biết: "Năm nay thời tiết khắc nghiệt quá nên người trồng kiệu ở đây ai cũng bị mất mùa. Khi vừa xuống giống, nắng nóng kéo dài làm cây kiệu sinh trưởng chậm, củ phát triển kém, đến khi sắp thu hoạch thì bị bệnh vòi lá làm giảm sút năng suất. Gia đình tôi thuê đất sản xuất 10 sào kiệu, mấy năm trước, mỗi sào (500m2) thu trên 600 kg kiệu củ, còn năm nay giảm mất một nửa. Cả năm, mọi chi phí đều trông vào vụ kiệu nay nhưng năm nay coi như mất mùa, thu nhập giảm sút".
Tại cánh đồng kiệu thôn Hội Phú, xã Mỹ Hòa, thời điểm này, nông dân cũng đang tất bật thu hoạch kiệu. Tuy nhiên, trên khuôn mặt của người trồng kiệu ai ai cũng đườm đượm nỗi buồn do kiệu kém năng suất, giá lại giảm so với năm ngoái. Ông Nguyễn Đình Lý, một hộ trồng kiệu ở đây vừa nhổ một bụi kiệu cầm trên tay phân trần, năm trước, một bụi như vầy thì có đến 6-7 củ lớn, còn năm nay chỉ được 2-3 củ, mà củ lại nhỏ. Năm trước, kiệu đạt năng suất đến 600 - 700 kg/sào, năm nay không đến 300 kg/sào. "Thời điểm sắp thu hoạch, bệnh vòi lá hoành hành ghê quá, trời lại liên tục mưa lớn nên nông dân không kịp trở tay, bệnh lây lan rộng làm giảm năng suất kiệu", ông Lý than.
Tại xã Mỹ Trinh, nơi được mệnh danh là "thủ phủ" kiệu của huyện Phù Mỹ, năm nay người trồng kiệu cũng mất mùa lớn. Ông Võ Thanh Hoàng, Chủ tịch UBND xã Mỹ Trinh, thông tin: "Năm nay, nông dân trên địa bàn xã trồng 120 ha kiệu nhưng đến thời điểm này phải nói là "thất thu" do mất mùa, mất giá. Mấy năm trước, thời điểm này, giá kiệu củ (kiệu hột) loại 1 phải đến trên 50.000 đồng/kg, còn năm nay chỉ 30.000 - 32.000 đồng/kg. Không những giá thấp mà thị trường tiêu thụ cũng khá chậm, sức mua yếu hơn mọi năm".
Bà Nguyễn Thị Lý, một hộ trồng kiệu ở xã Mỹ Trinh cho biết, vụ kiệu Tết năm nay gia đình bà trồng 6 sào kiệu, nhưng năng suất chỉ đạt khoảng 600 kg kiệu nước (kiệu luôn cả lá)/sào, thay vì từ 800 - 900 kg/sào như năm ngoái. “Mọi năm vào tháng 9 là mưa nhiều, nhưng năm nay trời hạn không mưa nên kiệu phát triển chậm, củ rất nhỏ. Đến khi kiệu vào đoạn làm củ thì trời lại mưa liên tục làm cho bệnh vòi lá lây lan rộng. Vườn kiệu của tôi giảm năng suất từ 3 - 4 tạ/sào”, bà Lý - than thở.
Lý giải về giá kiệu năm nay thấp hơn mọi năm, bà Phan Thị Ngọc Giao, một thương lái ở thôn Trà Bình Đông, xã Mỹ Hiệp, cho hay: Năm nay, thị trường tiêu thụ kiệu ở các tỉnh phía Nam cạnh tranh rất khốc liệt nên sản lượng kiệu của địa phương tiêu thụ ít hơn mọi năm. Mấy năm trước, mỗi ngày đại lý của tôi xuất vào thị trường TP Hồ Chí Minh, Vũng Tàu, Bình Dương đến 6-7 tấn củ, còn vụ này mỗi ngày chỉ xuất được 3-4 tấn. Hơn nữa do kiệu Phù Mỹ mất mùa, củ nhỏ nên khó cạnh tranh với các vùng kiệu khác trong cả nước. "Hy vọng từ nay đến cuối năm, giá kiệu nhích dần lên để người trồng kiệu có thêm thu nhập", bà Giao nói.
Theo ông Nguyễn Văn Hồng, Phó Phòng NN&PTNT huyện Phù Mỹ, năm nay, toàn huyện đưa vào trồng trên 800 ha kiệu. Hàng năm, vụ kiệu Tết cuối năm được xem là mùa thu nhập chính cho nông dân sắm sửa dịp Tết. Thế nên kiệu mất mùa, mất giá cũng đồng nghĩa với việc thu nhập của nông dân bị giảm sút, khiến đời sống người trồng kiệu khó khăn.
