Phòng chống thiên tai gắn với xây dựng nông thôn mới

Theo Ban Chỉ đạo Trung ương PCTT, tính đến nay, cả nước có 4.665 xã (52,4%) được công nhận đạt chuẩn NTM và 93 đơn vị cấp huyện được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Đặc biệt, cả nước có 7 tỉnh, thành phố có 100% số xã đạt chuẩn NTM.

Trước thực tế trên, việc thực hiện lồng ghép yếu tố an toàn trước thiên tai, trong Bộ tiêu chí Quốc gia về xã NTM, gắn với mọi mặt phát triển kinh tế - xã hội đã được Thủ tướng chính phủ ban hành tại Quyết định số 1980/QĐ-TTg ngày 17/10/2016, “tiêu chí 3.2: Đảm bảo đủ điều kiện đáp ứng yêu cầu dân sinh và theo quy định về phòng chống thiên tai tại chỗ” và Quyết định số 69/QĐ-BNN-VPĐP ngày 9/1/2017 ban hành Sổ tay hướng dẫn của Bộ NN&PTNT.

Biến đổi khí hậu ngày càng nặng nề, trong năm qua thiên tai xảy ra liên tục

Tuy nhiên, tình hình thiên tai ngày càng diễn biến phức tạp, nghiêm trọng, khó lường và không theo quy luật. Thực tế nhiều xã NTM vừa được công nhận chỉ sau một trận lũ, cơn bão thì nhiều thành quả đã bị mai một, thậm chí bị xóa sổ.

Theo Cục Ứng phó và Khắc phục thiên tai - Tổng cục PCTT, năm 2020 thiên tai đã diễn biến phức tạp, khốc liệt, dị thường ở các vùng miền trên cả nước. Từ đầu năm đến nay đã xảy ra trên 458 trận thiên tai, làm 342 người chết, mất tích. Ước tính thiệt hại về kinh tế hơn 33.500 tỷ đồng.

Tính đến tháng 11/2020, cả nước có 9.973/10.572 xã thành lập Đội xung kích PCTT với khoảng 735.000 người (chiếm 94%). Tại Thừa Thiên Huế, 145/145 xã đã thành lập Đội xung kích PCTT, 1 đội xung kích PCTT cấp tỉnh, 2 đội cấp huyện và 2 đội các nhà máy thủy điện.

Tuy một số địa phương lực lượng vẫn còn mỏng, kiến thức kĩ năng PCTT còn hạn chế; phương tiện, trang thiết bị còn thiếu thốn, xuống cấp; hoạt động chưa đồng đều, nhiều nơi còn mang tính hình thức. Nhưng nhìn chung đội xung kích PCTT xã đã phát huy được vai trò lực lượng tại chỗ tham gia xử lý giờ đầu, phối hợp với các cơ quan chức năng, đơn vị, tổ chức liên quan trong hoạt động phòng ngừa, ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai hiệu quả. Đặc biệt, trong những đợt mưa lũ lịch sử tháng 10, tháng 11 vừa qua ở miền Trung, cho thấy phương châm “4 tại chỗ”, mà lực lượng xung kích PCTT cơ sở đã phát huy hiệu quả rõ rệt.

Sạt lở bờ biển Thừa Thiên Huế tái diễn hàng năm

Tại hội nghị, các đại biểu đã giới thiệu tổng quan về xây dựng NTM và định hướng xây dựng NTM bền vững chủ động PCTT và thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021- 2025 và dự thảo sửa đổi bổ sung tiêu chí 3.2; những nội dung cơ bản của công tác PCTT trong xây dựng NTM, nâng cao nhận thức của cộng đồng dân cư và chính quyền địa phương các cấp về phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai; hướng dẫn các cấp chính quyền địa phương đặc biệt là cấp huyện trong việc chỉ đạo duy trì hoạt động của đội xung kích PCTT…

Lồng ghép phòng chống thiên tai với xây dưng nông thôn mới

Theo TS Tăng Minh Lộc, Phó Chủ tịch Hội Khoa học phát triển nông thôn Việt Nam, nguyên Cục trưởng - Chánh văn Phòng Điều phối NTM Trung ương cho biết, bên cạnh nhưng thành quả đã đạt được thì công tác xây dựng NTM gắn PCTT thời gian qua còn gặp một số hạn chế, quy hoạch kế hoạch chưa gắn với công tác PCTT nên thiếu bền vững, bị thiệt hại nặng nề; bệnh chạy theo thành tích, nhiều phong trào NTM có chiều hướng giảm; một số tiêu chí cơ bản như thu nhập, giao thông, cơ sở vật chất văn hóa đạt còn thấp…

TS Tăng Minh Lộc nêu một số giải pháp nhằm nâng cao chất công tác PCTT trong xây dựng NTM cho giai đoạn tới, cụ thể: Phải lồng ghép nội dung PCTT vào quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch vùng dân cư và tổ chức sản xuất thích ứng với thiên tai. Rà soát bổ sung các công trình xây dựng, chính sách hỗ trợ phù hợp với đặc thù thiên tai của từng vùng. Có những giải pháp phát triển nâng cao và đổi mới sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng thuận thiên. Đồng thời, cần phải bổ sung nội dung chủ động về PCTT vào tiêu chí NTM cấp xã nâng cao, kiểu mẫu.

Ông Trương Văn Giang - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, đơn vị này đã có Công văn đề nghị UBND các huyện, thị xã chỉ đạo các đơn vị, địa phương liên quan trên địa bàn nghiên cứu triển khai thực hiện tốt nội dung tiêu chí 3.2 “đảm bảo điều kiện đáp ứng yêu cầu dân sinh và theo quy định về PCTT tại chỗ” khi xây dựng NTM theo hướng dẫn của Bộ NN&PTNT.

Nhiều điểm sạt lở nghiêm trọng

Trong các năm 2018 đến 2020, Chi cục Thuỷ lợi đã tiến hành kiểm tra, hướng dẫn triển khai tiêu chí về thủy lợi trong NTM tại 76 xã trên địa bàn tỉnh, trong đó có tiêu chí 3.2 “đảm bảo điều kiện đáp ứng yêu cầu dân sinh và theo quy định về PCTT tại chỗ”. Kết quả 100% số xã đạt tiêu chí này.

Theo ông Trương Văn Giang, trong tình hình thiên tai và biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt, để chủ động ứng phó, khắc phục thiệt hại, ổn định đời sống của nhân dân, Ban chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh đề nghị Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTT, các bộ ngành quan tâm hỗ trợ cho tỉnh phương tiện, vật tư để chủ động ứng cứu tại chỗ khi thiên tai xảy ra, trong đó có hệ thống điện thoại vệ tinh, hệ thống bộ đàm vô tuyến điện. Ban chỉ đạo Trung ương PCTT đề xuất Chính phủ cho thực hiện chương trình, đề án tổng thể để áp dụng tiêu chí 3.2. “đảm bảo đủ điều kiện đáp ứng yêu cầu dân sinh và theo quy định về PCTT tại chỗ”.

Ngoài ra, hiện nay trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế có nhiều khu vực, cụm dân cư đang sinh sống có nguy cơ sạt lở cao, cần phải di dời khẩn cấp đến nơi ở mới. Do vậy, UBND tỉnh đề nghị trung ương có chính sách hỗ trợ kinh phí cho địa phương để thực hiện di dời các hộ dân này đến nơi ở an toàn. Nghiên cứu, xác định mức độ an toàn các cụm, điểm dân cư, các công trình cơ sở hạ tầng quan trọng trước nguy cơ sạt lở đất, lũ quét vùng đồi núi của tỉnh...