Phải có chiến lược bảo vệ và phát huy giá trị của thiên nhiên

Phóng viên Báo Tài nguyên và Môi trường đã có cuộc trao đổi với TS Nguyễn Văn Tài - Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường về ý nghĩa thông điệp Ngày Môi trường Thế giới năm 2017 để hiểu rõ hơn vai trò của thiên nhiên đối với con người.

Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Nguyễn Văn Tài

PV: Thưa ông, xin ông cho biết chủ đề Ngày Môi trường Thế giới năm nay có ý nghĩa quan trọng như thế nào đối với bối cảnh hiện tại?

TS Nguyễn Văn Tài: Chủ đề Ngày Môi trường Thế giới năm nay là “Sống hài hòa với thiên nhiên”, tức là làm sao để con người và thiên nhiên sống hài hòa đồng điệu cùng nhau phát triển, kiến tạo một tương lai bền vững cho môi trường Trái đất.

Với chủ đề này bao hàm cả nghĩa rộng là cấp độ toàn cầu và nghĩa cụ thể là cấp địa phương. Với cấp độ toàn cầu thì chúng ta phải làm sao để hiểu được thiên nhiên nắm bắt được sự vận động của quy luật tự nhiên để vận dụng trong cuộc sống. Chúng ta cần phải hiểu giá trị của thiên nhiên, giá trị môi trường, giá trị kinh tế, giá trị của hệ sinh thái, giá trị đo đếm được và không thể đo đếm được. Từ đó, chúng ta có thể khai thác một cách bền vững làm sao để chúng ta có được cả lợi ích kinh tế trước mắt và lợi ích môi trường lâu dài. Chúng ta phải có kế hoạch, chiến lược phát triển khôn khéo nhất để phát huy giá trị của thiên nhiên.

Về cách thức khai thác, chúng ta phải khai thác làm sao những giá trị không tái tạo một cách bền vững. Khai thác những giá trị tái tạo trong môi trường tái tạo của thiên nhiên để chúng ta có thể có được thiên nhiên bền vững. Chúng ta tính đến làm sao để phòng ngừa kiểm soát, giảm thiểu tác động từ các hoạt động làm ảnh hưởng tới môi trường, thiên nhiên từ con người như công nghiệp, dịch vụ....

Cuối cùng là thiên nhiên có những giá trị mà chúng ta phải bảo vệ, gìn giữ như hệ sinh thái, nguồn gen quý hiếm, các loài nằm trong danh sách nguy cấp cần phải được bảo vệ. Chỉ có như vậy chúng ta mới có cách tiếp cận với môi trường từ cấp toàn cầu cho tới cấp địa phương để bảo vệ thiên nhiên.

Thông điệp Ngày Môi trường Thế giới năm nay khuyến khích mọi người dân, cộng đồng hòa vào thiên nhiên, gần gũi với thiên nhiên, cảm nhận được sức sống sự vận động của thiên nhiên. Qua đấy, thụ hưởng những giá trị mà thiên nhiên ban tặng cho con người. Từ đó, giúp cộng đồng thay đổi ý thức trách nhiệm hơn trong bảo vệ môi trường, bảo vệ thiên nhiên.

PV: Vậy để hưởng ứng Ngày Môi trường Thế giới năm nay thì Việt Nam đã triển khai những hoạt động nào để truyền tải thông điệp này?

TS Nguyễn Văn Tài:Thông điệp Ngày Môi trường Thế giới năm nay được khởi nguồn từ Canada, đất nước có thể nói là nơi giao hòa giữa thiên nhiên và con người tốt nhất.Tại Việt Nam, năm 2017 là năm thứ hai, Bộ TN-MT phát động “Tháng hành động vì môi trường” hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới nhằm tập trung các nguồn lực để thực hiện các hoạt động cụ thể hướng tới cộng đồng, vì cộng đồng.

Cụ thể, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đồng phối hợp tổ chức chuỗi các hoạt động quốc gia hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới năm 2017 vào ngày 4 - 5/6 tới. Theo đó, Bà Rịa - Vũng Tàu là địa phương đăng cai tổ chức Lễ phát động “Tháng hành động vì môi trường” và một số hoạt động cấp quốc gia hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới.

Tháng hành động vì môi trường sẽ có 06 hoạt động chính tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, bao gồm: (1) Chương trình Truyền hình trực tiếp Lễ phát động “Tháng hành động vì môi trường” và trao Giải thưởng Môi trường Việt Nam năm 2017; (2) Tổ chức Hội thảo “Phụ nữ Việt Nam trong công tác bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường”; (3) Tổ chức lớp học môi trường cho học sinh Trung học cơ sở; (4) Chương trình trồng cây xanh hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới năm 2017; (5) Hội nghị “Đối thoại Chính sách về Môi trường và Phát triển bền vững” khu vực phía Nam; (6) Hội thảo “Nâng cao nhận thức về nguy cơ sức khỏe và môi trường do hoạt động đốt ngoài trời”.

PV: Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội không tránh khỏi nảy sinh mâu thuẫn giữa con người và thiên nhiên, mâu thuẫn đó là gì thưa ông?

TS Nguyễn Văn Tài:Xã hội ngày càng phát triển thì nhu cầu của con người ngày càng đa dạng chính vì thế nhu cầu khai thác tài nguyên thiên nhiên, nhu cầu hưởng thụ từ thiên nhiên, làm sao để tận dụng được thiên nhiên. Chính vì thế phát sinh nhiều vấn đề về môi trường. những vấn đề có thể nói là xung đột giữa con người và thiên nhiên.

Có thể nói, hai đối tượng chính gây ra các vấn đề về môi trường là người dân và chủ đầu tư. Chính 2 đối tượng này là lực lượng chính để bảo vệ môi trường, chính vì thế làm thế nào để tăng cường trách nhiệm và phát huy tính tự giác của người dân và doanh nghiệp để bảo vệ môi trường. Đồng thời, thông qua các công cụ biện pháp tuyên truyền giáo dục để nâng cao ý thức. Chúng ta vận hành cơ chế thị trường thì chúng ta phải khai thác cơ chế công cụ của kinh tế thị trường để làm sao thay đổi được hành vi, trách nhiệm. Cuối cùng chúng ta phải dùng biện pháp hành chính, hình sự để có những biện pháp mạnh để buộc những đối tượng vi phạm phải chấp hành theo pháp luật.

Bên cạnh đó phải nói đến vai trò của các cơ quan quản lý nhà nước, cộng đồng người dân để tham gia vào quá trình này. Cơ quan quản lý nhà nước định hướng tuyên truyền, đưa ra cộng cụ chính sách, điều phối hoạt động từ trung ương đến địa phương. Đồng thời thanh tra, kiểm tra quá trình giám sát để nâng cao hiệu quả, giải quyết vấn đề.

Hình ảnh kêu gọi cộng đồng hãy sống hài hòa với thiên nhiên của Ngày Môi trường thế giới năm 2017

PV: Thời gian tới, Nhà nước đặc biệt là Bộ TN&MT có giải pháp nào để quản lý tốt hơn các vấn đề về môi trường, thưa ông?

TS Nguyễn Văn Tài: Hiện nay, vấn đề môi trường đang được Thế giới rất quan tâm. Đặc biệt, Việt Nam hiện đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về môi trường. Trong giai đoạn phát triển để xảy ra nhiều sự cố môi trường lớn, gây lo lắng cho người dân. Chính vì vậy, 2017 Bộ TNMT tập trung vào những biện pháp kiểm soát phòng ngừa được, tránh xảy ra những sự cố môi trường lớn. Đầu tiên là tiếp tục hoàn thiện chính sách trong đó tập trung sửa đổi bổ sung các nghị định trong việc bảo vệ môi trường. rà soát lại những thông tư biện pháp quản lý, đưa ra những công cụ giải pháp quản lý mới hiệu quả hơn.

Rà soát lại các đối tượng là các doanh nghiệp có dự án đầu tư lớn, khoanh vùng đối tượng để làm rõ hơn mức độ gây ra ô nhiễm môi trường để có các biện pháp cùng với doanh nghiệp, chủ đầu tư, chính quyền địa phương kiểm soát, phòng ngừa được sự cố môi  trường. tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để phát hiện ra nhũng nơi, chủ đầu tư, đối tượng vi phạm pháp luật về môi trường để xử lý nghiêm. Nhưng vẫn phải tập trung vào công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân, doanh nghiệp, các chủ thể chính gây ra những tác động về môi trường.

Vũ Vân - Thái Bình