Nước đập dâng Ngàn Trươi - Cẩm Trang chứa hàm lượng sắt cao

Chiều 8/8, tại UBND tỉnh Hà Tĩnh, đại diện các cơ quan có liên quan thuộc tỉnh Hà Tĩnh và Cục Quản lý xây dựng công trình, Ban Quản lý đầu tư và xây dựng thủy lợi 4 (Bộ NN-PTNT) đã được nghe báo cáo về nguyên nhân gây ra hiện tượng chuyển màu nguồn nước tại hệ thống thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang.

Theo đó, báo cáo của Tổ công tác liên ngành do UBND tỉnh Hà Tĩnh thành lập, kết quả quan trắc, phân tích mẫu nước tại công trình thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang cho thấy, hàm lượng sắt cao hơn mức bình thường. Hàm lượng sắt cao nhất tập trung ở tầng đáy hồ Ngàn Trươi và lòng dẫn đập dâng Vũ Quang.

Giải thích về hàm lượng sắt cao bởi lẽ, khu vực vùng lòng hồ Ngàn Trươi là vùng đất chứa nhiều quặng Pirit (FeS2), trong điều kiện yếm khí thì các vi sinh vật yếm khí sẽ chuyển hóa sắt tồn tại trong đất, xác thực vật thành dạng Fe (II) hòa tan trong nước. Ngoài ra, khu vực khe Trươi có đến 6 mỏ quặng sắt, khi có mưa mang theo sắt chảy về Hói Trươi, chảy xuống đập dâng Ngàn Trươi.

Tổ công tác phân tích rằng, nước xả từ vùng đáy hồ Ngàn Trươi ra đập dâng chứa nhiều Fe dạng hòa tan khi vào đập dâng tiếp xúc nhiều với ô xi trong nước, trong không khí thì sẽ chuyển hóa thành Fe (III) bền, hydroxit và một số muối Fe(III) hầu hết không tan, một phần kết tủa bám lên 2 bờ của đập, kênh dẫn và lắng xuống lòng đập có màu cam, đỏ, nâu, xỉn, phần còn lại là các muối và phức tan trong nước.

Mặt khác, nhận định về nguyên nhân nước có màu, mùi hôi tanh, do khu vực lòng hồ Ngàn Trươi là bởi có nhiều xác thực vật đang bị phân hủy yếm khí nên nước ở tầng đáy có chứa nhiều hợp chất hữu cơ. Các hợp chất hữu cơ trong nước tầng đáy lòng hồ Ngàn Trươi chủ yếu là các hợp chất hữu cơ bền, khó phân hủy bằng sinh học và hóa học.

Dựa trên những kết quả đã được thu thập, phân tích, ông Hồ Huy Thành - Giám đốc Sở TN&MT Hà Tĩnh(Tổ trưởng tổ công tác theo sự phân công của UBND tỉnh) bước đầu nhận định: “Nước ở đập dâng Vũ Quang chuyển màu, nguyên nhân có phần là do trong nước tồn tại hàm lượng sắt khá cao từ hồ Ngàn Trươi và khe Trươi chảy xuống, lắng đọng trước đập dâng Vũ Quang, khi xả nước hồ Ngàn Trươi về sẽ cuộn lên lớp lắng đọng gây màu”.

Cũng tại một kết quả điều tra khác, ông Hoàng Xuân Thịnh, đại diện Ban Quản lý đầu tư và xây dựng thủy lợi 4 - chủ đầu tư công trình hồ đầu mối chứa nước Ngàn Trươi cho biết, từ ngày 13/5 đến nay, đơn vị này đã lấy nhiều mẫu nước tại một số vị trí của công trình thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang gửi đi phân tích tìm nguyên nhân. Các kết quả phân tích đều cho kết quả chỉ có hàm lượng sắt trong nước vượt ngưỡng quy chuẩn cho phép.

Ông Thịnh cho rằng, UBND tỉnh Hà Tĩnh và Bộ NN-PTNT trong thời gian tới cần thiết phải mời các chuyên gia, các nhà khoa học chuyên ngành tham gia phân tích, đánh giá để đưa ra kết luận nguyên nhân chính dẫn đến việc chuyển màu bất thường của nước một cách trung thực, khách quan. 

Sau khi lắng nghe các ý kiến, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Lê Đình Sơn khẳng định đây chỉ mới là những kết quả bước đầu, khi có kết luận chính xác sẽ đưa ra các giải pháp đồng bộ để xử lý hiệu quả. Theo kết quả kiểm tra, trong khu vực sử dụng nguồn nước của hệ thống thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang, cây trồng đang sinh trưởng bình thường, không thấy hiện tượng cá chết.

Bí thư Tỉnh ủy đề nghị Sở NN&PTNT cho mở nước tưới sản xuất bình thường, lấy mẫu lúa so sánh, đối chứng với các vùng tưới khác, tiếp tục kiểm tra sự ảnh hưởng đối với gia súc, gia cầm; Sở Y tế tiếp tục theo dõi, quan trắc chất lượng nước sinh hoạt.

Bí thư Tỉnh ủy yêu cầu Tổ công tác của tỉnh tiếp tục phối hợp với các cơ quan có chuyên môn làm rõ đảm bảo khách quan, khoa học, chính xác, kịp thời; mời tham vấn chuyên gia (thống nhất giữa Bộ NN&PTNT với tỉnh).

Như Báo Điện tử TN&MT đã có phản ánh, liên quan đến sự việc, vào ngày 28/7, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh, Cục trưởng cục Quản lý công trình - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đại diện các cơ quan chức năng có liên quan tiến hành thị sát tại hiện trường. Kiểm tra tại một số vị trí có khả năng là nguyên nhân gây ô nhiễm cho đập dâng Ngàn Trươi - Cẩm Trang, Bí thư Tỉnh ủy Lê Đình Sơn yêu cầu lấy mẫu quan trắc: “Các ngành chức năng cần tích hợp, tổng hợp toàn diện các tác nhân có thể gây ra thực trạng nước chuyển màu bất thường thời gian vừa qua. Thậm chí đánh giá cả tác động do yếu tố thời tiết, biến đổi khí hậu”.

Tại cuộc họp ngay sau đó với các đơn vị, tổ chức có liên quan, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh chỉ đạo phải tìm ra nguyên nhân không để chậm trễ. “Trong vòng mười ngày phải nhận diện, đánh giá khách quan những tác động nào khiến nước trong xanh chuyển sang nâu đục. Với trách nhiệm người đứng đầu tỉnh, tôi chắc chắn tỉnh sẽ trả lời thực sự công tâm, khách quan, đảm bảo tính khoa học, chính xác và kịp thời” - ông Lê Đình Sơn nhấn mạnh.