Nỗi niềm ngư phủ

Thường ngày, hoạt động nghề biển vốn dĩ gặp nhiều khó khăn với sóng gió, bão bùng. Nhưng ngư dân miền Trung vẫn hướng ra biển. Ở đó không chỉ là nguồn lợi kinh tế mà còn là vùng lãnh hải thiêng liêng của Tổ quốc. Chính vì vậy, “cơn bão biển” vừa qua, sau sự cố mất an toàn môi trường vào tháng 4/2016 của Nhà máy thép Hưng Nghiệp Formosa đóng trên địa bàn Hà Tĩnh, mặc dù, đối mặt với nhiều khó khăn thách thức nhưng ngư dân miền Trung vẫn đều đặn ra biển xa, tìm nguồn cá sạch, duy trì, phát triển nghề truyền thống.

Vì không tìm được lao động, nhiều chủ tàu ở miền Trung đành phải cho tàu nằm bờ

Trở về từ chuyến biển khu vực phía Nam quần đảo Hoàng Sa để bán cá, ngư dân Ngô Văn Mai (phường An Hải Bắc, quận Sơn Trà, TP. Đà Nẵng) - chủ tàu ĐNa 90764 tỏ vẻ lo lắng vì chuyến biển sắp tới không biết các thuyền viên còn theo mình nữa hay họ “nhảy ” việc. Anh cho biết, trước mỗi chuyến ra khơi đều phải đi tìm lao động, thậm chí là năn nỉ những “bạn” thuyền tiếp tục đi với mình. Thực trạng này diễn ra thường xuyên trong vòng 2 năm trở lại đây.

Theo anh Mai, do hiện nay nhiều lao động đã bỏ biển lên bờ, nên lao động biển rất thiếu. Việc khan hiếm lao động trên biển, khiến cho các lao động đi trên tàu thường “nhảy” việc vì luôn “đứng núi này trông núi nọ”.

“Sau mỗi chuyến biển trở về, chúng tôi thường lo nớp nớp cho chuyến sau. Không phải sợ tàu bè nước ngoài xua đuổi, hay giông bão gì, mà sợ không có lao động để đi biển với mình nữa. Nếu tìm không ra lao động thì đành cho tàu ở nhà, để khi nào gom đủ lao động mới nổ máy cho tàu ra khơi”, anh Mai tâm sự.

Vì thiếu lao động mà tàu ĐNa 90709 của anh Lê Văn Thương (phường Thanh Khê Đông, quận Thanh Khê) nằm bờ suốt một tháng qua. Trong một tháng ấy, anh Thương cũng đã chạy liên hệ nhiều nơi mới đủ lao động để cho tàu ra khơi vào vào tháng 8 (âm lịch), trong đó hết một nửa là lao động tại các tỉnh. Sáng 27-9, để chuẩn bị cho tàu ra khơi, ông Lê Văn Lễ (bố của anh Thương) phải sang phụ con trai khuôn vác, sắp xếp một số vật dụng đưa lên tàu vì lao động chưa ai đến.

Thường ngày, hoạt động nghề biển vốn dĩ gặp nhiều khó khăn với sóng gió, bão bùng, nhưng ngư dân miền Trung vẫn hướng ra biển

Anh Thương cho biết, mỗi chuyến ra khơi, chúng tôi phải “thưởng” cho mỗi thuyền viên 1,5 triệu đồng tiền dầu (Theo Nghị định 48 của Chính phủ thì mỗi tàu cá đánh bắt xa bờ được hỗ trợ tiền dầu với 4 chuyến biển/năm, tùy theo công suất tàu; thấp nhất là 22 triệu đồng/chuyến, cao nhất 100 triệu đồng/chuyến - PV). Ngoài ra, mỗi mùa biển, mỗi lao động cũng được ứng trước của chủ tàu 10 triệu đồng để lo cuộc sống cho gia đình. Vậy nhưng, họ cũng đi theo tàu khác, nếu tàu của mình chuyến vừa qua không cho thu nhập cao.

Ông Trần Văn Lĩnh, Chủ tịch Hội nghề cá TP. Đà Nẵng cho rằng, nghề biển là nghề rủi ro lớn, nhất là sau khi cơn bão Chan Chu (2006) đi qua để lại hậu quả nghiêm trọng cho ngư dân Đà Nẵng và các tỉnh miền Trung. Do đó, nhiều người dân không theo nghiệp biển mà lên bờ. Cạnh đó, nhiều chủ tàu khi có điều kiện, họ cho con cái mình học hành để kiếm một cái nghề ổn định trên đất liền nhằm thoát cảnh “hồn treo cột buồm”, khiến lao động trên biển ngày càng thiếu hụt; trong khi việc đào tạo nguồn nhân lực cho nghề biển còn rất hạn chế.

Để giải quyết tình trạng này, ông Trần Văn Lĩnh cho rằng cần phải hiện đại hóa nghề biển, để nghề biển trở thành một ngành công nghiệp, có máy móc, thiết bị và con tàu hiện đại, ngư dân phải có trình độ. “Ở Hàn Quốc họ đánh bắt rất hiện đại mà họ còn thiếu lao động, phải thuê lao động ở Việt Nam. Vì vậy, chúng ta cần phải hiện đại hóa, chứ như lâu nay chưa đủ”, ông Lĩnh nói. Ngoài ra, cần phải đào tạo nguồn nhân lực. Bởi lẽ hiện nay, nghề biển của chúng ta chưa chú trọng đến điều này.

Đà Nẵng cũng đã có nhiều chính sách hỗ trợ cho ngư dân để động viên họ vươn khơi bám biển; trong đó đặc biệt là hỗ trợ bảo hiểm thuyền viên

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn TP. Đà Nẵng, thực tế thì thời gian qua, Đà Nẵng cũng đã có nhiều chính sách hỗ trợ cho ngư dân để động viên họ vươn khơi bám biển; trong đó đặc biệt là hỗ trợ bảo hiểm thuyền viên. Cạnh đó, mở nhiều lớp đào tạo máy trưởng, thuyền viên, đào tạo về chuyển giao công nghệ.

Cũng theo Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn TP. Đà Nẵng, để ngư dân yên tâm hơn trên biển, Hội Nghề cá TP. Đà Nẵng đã đề nghị các lực lượng chấp pháp của Việt Nam cần phải thường xuyên có mặt trên biển để hỗ trợ ngư dân khi cần thiết. Lực lượng biên phòng và các lực lượng cứu hộ, cứu nạn cũng phải sẵn sàng các phương án khi ngư dân có yêu cầu. Có như vậy, ngư dân yên tâm để trở thành “cột mốc sống” và là những con “mắt thần” kịp thời phát hiện các hành vi tàu nước ngoài xâm phạm vùng biển của Việt Nam…

Bài & ảnh: Xuân Lam