Măng trúc Yên Tử: Nét văn hóa vùng đất tâm linh

Măng trúc được bày bán ở Yên Tử

Chốn Trúc lâm linh thiêng

Nhắc đến địa danh Yên Tử, ai cũng biết đó là vùng đất nổi tiếng linh thiêng, được coi là linh địa của vùng Đông Bắc Việt Nam, thuộc hai huyện Đông Triều và Uông Bí (Quảng Ninh). Đây là một di tích kết hợp hài hòa và hấp dẫn bởi hai mặt, chiều sâu lịch sử và cảnh đẹp kỳ bí của thiên nhiên. Không chỉ có vậy, danh sơn Yên Tử còn là nơi có hệ thực vật vô cùng phong phú, thu hút du khách bởi môi trường sinh thái. Nơi đây từ nghìn năm nay được mệnh danh là chốn Trúc Lâm, bởi có rừng trúc bạt ngàn, trúc tự nhiên và trúc trồng dọc đường hành hương lên đỉnh núi thiêng, mang ý nghĩa tượng trưng cho người quân tử ngay thẳng trung thực.

Rừng trúc Yên Tử có nhiều loài, nhưng quý giá nhất là loài trúc hóa rồng, chân ngắn, màu vàng đậm, đốt có chỗ thưa, chỗ mau, gốc trồi lên mặt đất uốn cong với bộ rễ dày, xoắn tựa râu rồng. Sinh trưởng nơi đất Phật, măng trúc Yên Tử vốn là đặc sản vô giá của thiên nhiên đã mang đến cho đất trời Quảng Ninh, với chất riêng vừa bùi vừa thơm. Ngay từ vẻ bề ngoài, măng ở đây đặc biệt so với măng ở các khu vực khác, không to mập mà có thân nhỏ thon nhưng lại rất chắc chắn vì chỉ mọc trong rừng sâu có nhiều sương gió.

Mỗi độ vào mùa lễ hội Yên Tử, du khách lại được thưởng thức món măng trúc vừa bùi, vừa thơm, một đặc sản riêng của huyện Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh. Măng trúc có thể chế biến thành nhiều món khác nhau như nướng, xào với thịt dê hoặc muối với ớt tươi. Điểm đặc biệt là sau khi nấu chín, loại măng này hầu như không còn mùi hăng của măng tươi, không có vị đắng như nhiều loại măng khác. Cũng với loại măng này, người ta còn có thể để nguyên cả bẹ, nhúng vào nước sôi rồi cho vào nướng trên than hoa, chấm với muối vừng ăn rất ngon. Thế nhưng măng trúc Yên Tử không phải mùa nào cũng có. Vì vậy, đi trẩy hội Yên Tử du khách sẽ rất khó cưỡng lại sản phẩm măng trúc kích thích vị giác này.

Một nghề mưu sinh

Đến Yên Tử vào mùa lễ hội sẽ thấy sản phẩm măng trúc được bày bán khắp nơi suốt dọc đường tham quan. Từ chân Yên Tử chùa Trình bước chân vào con đường dẫn đến suối Giải Oan là gặp ngay những người bán măng mời chào khách mua đồ. Vào những những ngày thường, măng trúc chỉ có giá 30.000đ/kg, nhưng cứ vào mỗi dịp lễ hội thì lại được người bán đẩy giá lên cao ngất. Có những du khách phải mua đặc sản măng trúc với giá gấp đôi, gấp ba. Theo quan điểm của người dân nơi đây, măng được khai thác phía trên cao đỉnh núi thì giá măng sẽ cao hơn. Bởi, người mua tin rằng mua măng ở độ cao trên 1.600m sẽ ngon hơn mua măng dưới chân núi.

Đến khu vực chợ xuân dưới chân núi, măng trúc được rao bán với giá 50.000đ/kg. Nhưng lên đến gần đỉnh chùa Đồng thì những người bán măng dọc đường càng hét giá lên cao, tới 80.000đ, thậm chí là 120.000đ/kg.  “Trong mùa lễ hội, trung bình mỗi ngày tôi bán được khoảng 25 - 30kg măng mỗi ngày, thu về trên 1 triệu đồng.  Khoảng 3 năm gần đây, nghề hái măng đã giúp gia đình tôi kiếm sống, mưu sinh mặc dù khá vất vả và nguy hiểm” – một người bán măng trúc ở Yên Tử chia sẻ. Loại măng trúc rất bé, để hái được chúng cũng vô cùng gian nan. Những người dân nơi đây hàng ngày kiên trì vượt những đoạn đường rất cheo leo để kiếm sống bằng nghề hái lượm măng trúc bán cho khách hành hương. Đối với họ, cánh rừng trúc Yên Tử bạt ngàn kia dù hiểm nguy nhưng là miếng cơm manh áo.

Thiết nghĩ, từ bao đời nay, cây trúc sống bình yên dưới những tán rừng cổ thụ, nếu mất những rừng tre, trúc của mảnh đất linh thiêng này thì Yên Tử sẽ khó giữ được những giá trị của chiều sâu lịch sử cũng như nét đẹp văn hóa tâm linh của vùng đất này. Vì vậy cần có những quy định cụ thể về khai thác măng trúc để quản lý hoạt động hái lượm của người dân, nhằm tránh tình trạng khai thác quá mức.

Thu Thủy