Không phải cứ khởi tố vụ án là sẽ có người bị phạt tù

Quyết định khởi tố vụ án hình sự là quyết định có giá trị pháp lý được lập bởi những người tiến hành tố tụng có thẩm quyền theo những trình tự thủ tục luật định để chính thức thể hiện ý chí của Nhà nước trong việc giải quyết vụ việc có dấu hiệu tội phạm.

Việc khởi tố vụ án hình sự là căn cứ để cơ quan điều tra tiến hành các hoạt động điều tra, xác minh thông tin, dấu hiệu về tội phạm mà nếu không khởi tố vụ án, sẽ không có điều kiện để thực hiện công việc đó. Nếu cơ quan điều tra vẫn thực hiện những công việc đó mà không khởi tố vụ án sẽ là việc làm vi phạm pháp luật tố tụng hình sự.

Ảnh minh họa

Theo Điều 143 Bộ luật tố tụng hình sự 2015, chỉ được khởi tố vụ án khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm. Việc xác định dấu hiệu tội phạm dựa trên những căn cứ:

-  Tố giác của cá nhân;

-  Tin báo của cơ quan, tổ chức, cá nhân;

-  Tin báo trên phương tiện thông tin đại chúng;

-  Kiến nghị khởi tố của cơ quan nhà nước;

-  Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm;

- Cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát, Tòa án, Bộ đội Biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm, lực lượng Cảnh sát biển và các cơ quan khác của Công an nhân dân, Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra trực tiếp phát hiện dấu hiệu của tội phạm;

- Người phạm tội tự thú.

Trong khi đó, theo Điều 179 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015,  khi có đủ căn cứ để xác định một người hoặc pháp nhân đã thực hiện hành vi mà Bộ luật hình sự quy định là tội phạm thì Cơ quan điều tra ra quyết định khởi tố bị can.

Trước khi quyết định khởi tố bị can cơ quan có thẩm quyền khởi tố phải có chứng cứ xác định một người đã thực hiện hành vi phạm tội hoặc chuẩn bị phạm một tội rất nghiêm trọng hoặc một tội đặc biệt nghiêm trọng; làm rõ đó là tội phạm gì, quy định ở điều, khoản nào của Bộ luật hình sự

Trong trường hợp sau khi đã khởi tố vụ án nhưng cơ quan điều tra lại chưa xác định được ai đã thực hiện hành vi phạm tội hoặc xác định được nhưng không biết người đó đang ở đâu mà thời hạn điều tra đã hết thì cơ quan điều tra ra quyết định tạm đình chỉ điều tra cho đến khi xác định được.

Nếu đã xác định được người thực hiện hành vi phạm tội thì cơ quan điều tra phục hồi điều tra, khởi tố bị can nhưng với điều kiện là thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự người thực hiện hành vi phạm tội vẫn còn.

Ngoài ra nếu đã khởi tố vụ án nhưng trong quá trình điều tra xác định không có sự việc phạm tội hay hành vi của người bị điều tra không cấu thành tội phạm, cơ quan điều tra sẽ ra quyết định đình chỉ điều tra.

P. Khang