Khát vọng chuyển đổi xanh ở thành phố mang tên Bác
(TN&MT) - Nghị quyết 98 đã mở ra nhiều cơ hội cho TP.HCM trong chuyển đổi xanh. Thành phố đang hoàn thiện khung chính sách cho chiến lược tăng trưởng xanh đến năm 2030, tầm nhìn 2050, góp phần thực hiện mục tiêu Net Zero và phát thải các-bon thấp.
Doanh nghiệp tiên phong chuyển đổi… xanh
Tại khu công nghiệp Hiệp Phước, huyện Nhà Bè, TP.HCM, một số doanh nghiệp bắt đầu áp dụng mô hình sản xuất “kinh tế tuần hoàn” nhằm tiết kiệm tối đa nguyên nhiên liệu, giảm tới mức thấp nhất chất thải phát sinh. Các công ty đã đầu tư hệ thống máy móc hiện đại như hệ thống lọc đĩa để thu hồi bột và tái sử dụng nước. Hệ thống lò hơi tầng sôi, biến toàn bộ rác thải đầu ra của ngành sản xuất giấy thành nguyên liệu đốt đầu vào của lò hơi.

Ban Giám đốc Khu công nghiệp Hiệp Phước cho biết: “Phần lớn các doanh nghiệp ở đây tham gia dự án thí điểm chuyển đổi sang mô hình sản xuất sạch hơn nhằm sử dụng hiệu quả nguyên, nhiên liệu bền vững với môi trường. Có thể kể đến một số mô hình sản xuất sạch hơn đang vận hành tại khu công nghiệp này như: Ðầu tư hệ thống thu hồi nước mưa và nước ngưng từ hệ thống điều hòa để tái sử dụng của Công ty TNHH Sơn Jotun Việt Nam; đầu tư lò hơi mới sử dụng nhiên liệu
biomass thay cho lò hơi cũ sử dụng nhiên liệu KO của Công ty Chế biến thực phẩm Thọ Phát; đầu tư hệ thống năng lượng mặt trời áp mái để phục vụ nhu cầu sản xuất tại Công ty TNHH Tsurumi Pump Việt Nam...
Sự chuyển đổi mạnh mẽ và “xanh hóa” sản xuất đã giúp Khu công nghiệp Hiệp Phước giảm lượng nước tiêu thụ 151.220 m3/năm trong tổng tiềm năng 461.252 m3/năm; giảm phát thải khí nhà kính 5.820 tấn CO2 trong tổng tiềm năng là 27.076 tấn CO2 tương đương/năm, giảm mức tiêu thụ điện 6.854 MWh/năm bao gồm cả các cơ hội sử dụng năng lượng tái tạo, tổng tiềm năng tiết kiệm là 33.286 MWh/năm.
Liên quan đến phát triển xanh tại TP.HCM, Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi nhấn mạnh: “Ðể thực hiện tăng trưởng xanh, hướng đến mục tiêu Net Zero vào năm 2050, TP.HCM cần thực hiện chuyển đổi kép bao gồm chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, là yếu tố quan trọng hướng đến phát triển bền vững. Chuyển đổi số không chỉ mang lại hiệu quả và sự linh hoạt trong quản lý sản xuất mà còn giúp tối ưu hóa tài nguyên và giảm lãng phí. Chuyển đổi xanh giúp giảm thiểu tác động đến môi trường và tạo ra một môi trường sống lành mạnh cho cộng đồng. Trước tiên phải chuyển đổi xanh ở các lĩnh vực như: vận tải, năng lượng, sản xuất”.
Động lực từ đòn bẩy tài chính qua việc xây dựng và bán tín chỉ các-bon
Một trong những giải pháp tài chính quan trọng để có thêm nguồn lực cho hành trình Net Zero là tăng nguồn thu từ việc bán tín chỉ các-bon. Hướng đi này càng rõ ràng hơn khi mới đây, lần đầu tiên Việt Nam đã bán thành công 10,3 triệu tín chỉ các-bon rừng thông qua Ngân hàng Thế giới (WB), thu về khoảng 1.250 tỷ đồng.
Một trong những thuận lợi của TP.HCM trong việc bán tín chỉ các-bon đến từ Nghị quyết 98 về cơ chế đặc thù, cho phép thành phố giữ lại 100% nguồn thu từ tín chỉ các-bon bán được để tái đầu tư cho “phát triển xanh”. Thậm chí, với tiềm lực của mình, TP.HCM không chỉ bán mà còn có thể mua tín chỉ các-bon ở các quốc gia khác để đóng góp vào mục tiêu trung hòa các-bon.
Xây dựng cơ chế thị trường các-bon cũng như khuyến nghị các lĩnh vực ưu tiên đang là câu chuyện được nhiều chuyên gia nhắc đến. TP.HCM có rừng, lại còn là hệ sinh thái rừng ngập mặn Cần Giờ được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển. Theo dự thảo “Khung chiến lược và chính sách phát triển kinh tế xanh TP.HCM đến năm 2030”, để xây dựng được thị trường carbon tại TP.HCM cùng với rừng Cần Giờ, các dự án nông nghiệp, giao thông, xử lý chất thải... cũng cần phải có một nghiên cứu cụ thể hơn về tiềm năng bán tín chỉ các-bon, sau đó mới xác định lĩnh vực ưu tiên để kêu gọi hợp tác triển khai.
Theo bà Carolyn Turk - Giám đốc WB tại Việt Nam, WB sẽ tập trung hỗ trợ TP.HCM xây dựng kế hoạch cụ thể từ khung chiến lược, khung tiêu chuẩn, khung chính sách cho thị trường này. Chính sách hỗ trợ cho TP.HCM trong giai đoạn đầu như thế nào, nguồn lực để thực hiện ra sao…Các chuyên gia WB tin tưởng với cơ chế thí điểm mô hình giao dịch tín chỉ các-bon mà TP.HCM được cho phép thực hiện sẽ là cơ hội tốt cho TP.HCM trong tăng trưởng xanh.
“WB đã làm việc với Công ty đầu tư tài chính nhà nước TP.HCM (HFIC), các sở, ngành và doanh nghiệp TP.HCM để xác định những ngành tiềm năng trong thực hiện tín chỉ các-bon. Khi có tín chỉ rồi, WB sẽ hỗ trợ TP.HCM trong tiếp cận thị trường quốc tế. Lượng phát thải tạo ra có thể chuyển thành tín chỉ các-bon sau đó bán cho những bên quan tâm” - bà Carolyn Turk cho biết thêm.

Xu hướng khai thác thị trường tín chỉ các-bon trên thị trường quốc tế đang phát triển nhanh chóng. Các giải pháp trong dự án đề xuất nêu trên được nhóm chuyên gia WB đánh giá là “dễ dàng thực hiện tại Việt Nam” và dĩ nhiên WB sẽ hỗ trợ tìm kiếm người mua. Số tín chỉ này có thể bù đắp 8% - 42% chi phí đầu tư xây dựng cơ bản.
Theo bảng ước tính dòng tiền dự án, tổng vốn đầu tư khoảng 5.980 tỷ đồng sẽ giúp giảm khoảng 6,05 triệu tấn CO2 tương đương trong 10 năm, tạo ra giá trị hiện tại ròng là 1.603 tỷ đồng, với 645,9 tỷ đồng đóng góp trực tiếp cho ngân sách thành phố trong 10 năm. Thời gian hoàn vốn nếu có nguồn thu từ tín chỉ các-bon là 5,4 năm (nếu không có thì 6,1 năm).
TP.HCM nhận trách nhiệm là địa phương đi đầu trong chuyển đổi xanh, phát triển bền vững, là địa phương nhận nhiệm vụ đầu tiên, nhận nhiệm vụ lớn nhất để thực hiện các cam kết quốc gia trong hợp tác quốc tế. Vì lẽ đó, thành phố không có sự lựa chọn nào khác và xem đây là tất yếu phải tiên phong thực hiện chuyển đổi xanh, nỗ lực cho phát triển bền vững. TP.HCM cũng khẳng định đang kiên định với mục tiêu phát triển bền vững dựa trên 3 trụ cột: kinh tế, xã hội và môi trường. Theo đó, TP.HCM sẽ triển khai hiệu quả các chiến lược về chuyển đổi xanh, tập trung vào năng lượng sạch, kinh tế tuần hoàn và tái chế rác thải.
Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030, theo Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi, TP.HCM sẽ triển khai 5 nhóm giải pháp trọng tâm. Thứ nhất là đẩy mạnh truyền thông về bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu. Thứ hai là hoàn thiện cơ chế chính sách để thu hút đầu tư vào lĩnh vực môi trường, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư phát triển công nghệ xanh. Thứ ba, TP.HCM sẽ nâng cao năng lực quản lý, phát triển nguồn nhân lực và hiện đại hóa cơ sở vật chất. Thứ tư là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất kinh doanh, kiểm soát ô nhiễm và xử lý chất thải, ưu tiên các doanh nghiệp sản xuất xanh. Cuối cùng là tăng cường hợp tác trong nước và quốc tế về quản lý tài nguyên, môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.