(TN&MT) - Chỉ không đầy 3 tháng đầu năm 2018, huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương đã bắt giữ, xử lý trên 56 lượt trường hợp hút cát trái phép, xử phạt hành chính trên 738 triệu đồng. Quyết liệt là vậy, song tình trạng khai thác cát trái phép vẫn diễn ra hằng đêm.
Khai thác trái phép trên diện rộng
Huyện Thanh Hà có 72 km đê của các sông Thái Bình, Văn Úc, sông Rạng. Với địa hình có nhiều bãi bồi ven sông, đêm đêm “cát tặc” lộng hành trên các bờ bãi. Phóng viên Báo Tài Nguyên & Môi trường có mặt tại các bãi bồi, bãi soi xã Phượng Hoàng, Thanh Hải, Tiền Tiến, Thanh Sơn, Trường Thành… hàng trăm mẫu đất bồi màu mỡ của người dân và các địa phương đã trôi hết xuống sông vì nạn khai thác cát trái phép.
Khu vực đất bãi xã Phượng Hoàng, huyện Thanh Hà có chiều dài gần 5,8 km, với tổng diện tích khoảng 80ha đất đai màu mỡ, phù hợp với việc trồng nhiều loại cây có giá trị kinh tế cao như ổi, chuối, quất, cà rốt, hàng năm đem lại thu nhập hàng chục triệu đồng/sào cho người dân nơi đây. Nhưng những khu vực trồng trọt của người dân đang ngày càng bị thu hẹp bởi nạn “cát tặc”.
Tại bãi bồi thôn Phượng Đầu, xã Phượng Hoàng ông Nguyễn Văn T, một người dân có vườn chuối ở đây cho biết, bờ sông trước đây cách bờ bây giờ từ 80 đến 100 m. Bãi rộng, đêm không có người ở, “cát tặc” mặc sức tung hoành, đất lở, chuối ven bờ đổ rạp xuống sông, nhìn thật xót xa. Phần đất công điền giờ đây còn rộng hơn 100 m, nếu không quyết liệt giữ đất, vùng đất bãi màu mỡ của Phượng Hoàng chẳng mấy mà thành sông.
Có mặt bên bờ sông xã Tiền Tiến, một vạt đất mới lở xuống sông còn nguyên màu nâu non của phù sa. Ông Phạm Văn V. một người dân trong xã cho biết, đêm ở đây, thi thoảng có 1 hoặc 2 tàu rúc vào bãi đất hút rất nhanh. Các tàu hoạt động không theo quy luật. Cát được hút lên bãi gần đó, chất cao 4 đến 5 m.
Bãi soi xã Thanh Hải là điểm “cát tặc” thèm thuồng nhất. Là bãi bồi giữa sông, bên dưới có lớp cát dày, lợi dụng màn đêm, có sông cách nhỡ, các tàu khai thác cát quần thảo suốt đêm. Đến nay Thanh Hải đã mất trên 15 ha đất bãi soi.
Thanh Hà có 17 tàu khai thác cát, song tập chung ở xã Thanh Hải (10 chiếc), còn lại ở một số xã khác. Tuy nhiên khai thác cát trái phép trên địa bàn có tàu của các địa phương khác như TP Hải Dương, TP Hải Phòng… Điều đáng bàn là tỉnh Hải Dương không quản lý được loại hình tàu khai thác cát. Loại hình tàu này không được đăng ký đăng kiểm. Với loại phương tiện này lưu thông trên sông đã là vi phạm. Hầu như các tàu khai thác cát của Thanh Hà đều không đăng ký đăng kiểm.
Việc vi phạm trong khai thác cát trái phép nhức nhối nhất là xã Thanh Hải. Chỉ tính từ đầu năm 2018 tới nay, xã Thanh Hải đã có 37/56 lượt tầu khai thác cát trái phép bị bắt giữ, xử phạt. Có những tàu bị bắt đi bắt lại nhiều lần, như chủ tàu Lê Văn Tiến (xã Thanh Hải) chưa đầy 3 tháng đầu năm bắt, xử phạt 6 lượt, chủ tàu Nguyễn Danh Bằng (xã Thanh Hải) bắt, xử phạt 4 lượt.
Trước thực trạng nhức nhối về khai thác cát trài phép và mất quá nhiều đất canh tác, những năm gần đây, Thanh Hà đã tổ chức lại lực lượng liên ngành từ huyện tới xã, thôn quyết giữ lại các bãi đất phù sa màu mỡ mà hàng nghìn năm thiên nhiên đã tạo nên.
Toàn huyện kiên quyết giữ đất
Trước thực trạng huyện ra quân, bắt giữ, xử phạt liên tục, nhiều lần bắt giữ 5 tàu/đêm, song các tàu khai thác cát vẫn hoạt động trái phép, UBND huyện Thanh Hà đã tổ chức họp với chính quyền 17 xã có đê tổ chức lực lượng tuần tra canh gác ban đêm. Hiện tại 5 xã đã có xuồng máy để tuần tra và bắt giữ tàu khai thác cát trái phép. Lực lượng chức năng của huyện cũng có 2 xuồng máy phân khối lớn có thể ứng biến kịp thời. Các xã thường xuyên xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép là Thanh Hải, Phượng Hoàng, Tiền Tiến, Hồng Lạc, Thanh Lang, Hợp Đức, Vĩnh Lập, Trường Thành. Riêng 3 xã trọng điểm là Tiền Tiến, Thanh Hải và Phượng Hoàng, huyện đã nhất trí cho làm lán, lập chốt ven sông, phân công trực suốt đêm. Ông Nguyễn Đức Tới, Chủ tịch UBND xã Thanh Hải cho biết, từ 15/3, xã lập chốt ở địa điểm thuận lợi quan sát, dễ dàng cơ động tới nới thường xuyên khai thác cát trái phép; tổ chức phân công các thành viên trực 24/24 giờ trong ngày, trong đó tập trung vào ban đêm. Với 2 xuồng máy của huyện và của xã, sẵn sàng cơ động, đáp ứng yêu cầu lực lượng chức năng của huyện.
Để bắt giữ, xử lý các tàu hút cát trái phép, lãnh đạo UBND huyện, cùng cán bộ bí mật tuần tra nhiều đêm trong tuần. Tổ chức các mũi, nhiều hướng, động viên người dân thông tin, tố giác các đối tượng đang khai thác cát trái phép. Chính vì vậy tàu khai thác điểm nào, cơ bản lực lượng chức năng và các địa phương nắm rõ.
Ông Trịnh Văn Thiện, Phó Chủ tịch UBND huyện Thanh Hà, Trưởng Ban chỉ đạo phòng chống khai thác cát trái phép của huyện cho biết, UBND huyện cũng cho mời các chủ tàu khai thác cát, phổ biến về Luật Đất đai, Luật Tài nguyên khoáng sản; Thông tin về việc trên địa bàn huyện Thanh Hà, hiện nay UBND tỉnh chưa cấp phép khai thác bất cứ mỏ cát nào. Các tàu khai thác cát trên địa bàn dưới bất kỳ hình thức nào đều là trái phép. Yêu cầu các chủ tàu ký cam kết không khai thác cát trái phép. Huyện động viện các chủ tàu nên thanh lý phương tiện, chuyển nghề UBND huyện có hình thức hỗ trợ.
Việc chống khai thác cát trái phép, giữ đất bãi bồi để làm tư liệu sản xuất nông nghiệp ở Thanh Hà đang là cuộc chiến gian nan. Để giữ đất, không chỉ có sự quyết tâm, hy sinh đêm ngày mà còn đó là việc chống lại sự cám dỗ vật chất, cám dỗ của đồng tiền mà “cát tặc” đã và sẵn sàng mua chuộc.
.jpg "Hà Nội: Bắt quả tang “cát tặc” trên sông Hồng")
.jpg "Phú Yên: Cần kiểm tra làm rõ điểm khai thác cát lậu cực lớn giữa trung tâm TP. Tuy Hòa")
