Hà Tĩnh: “Gỡ vướng” tích tụ ruộng đất nhằm hướng đến nền nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn

Nhờ công tác dồn điền, đổi thửa chuyển đổi ruộng đất nông nghiệp trên địa bàn Hà Tĩnh, thời gian qua, đã xuất hiện một số mô hình Lúa - Cá, Lúa - Vịt, Lúa - màu tập trung tại các huyện Can lộc, Đức Thọ, Cẩm Xuyên... bước đầu làm tăng giá trị sử dụng đất. Kết quả đã có những mô hình thu nhập hàng trăm triệu đồng/năm như trang trại trồng trọt ông Trần Quốc Viện xã Đức Lĩnh, Vũ Quang; trang trại chăn nuôi hộ ông Nguyễn Thái Huy xã Đức Lạng, Đức Thọ...

Cùng với các mô hình tập trung, tích tụ đất đai trên toàn tỉnh, thì mô hình phá bờ thửa nhỏ để tạo thành thửa lớn (nhiều hộ đồng sử dụng trên một thửa đất lớn tại xã Cẩm Thành, huyện Cẩm Xuyên) bước đầu đã làm thay đổi tư duy sản xuất cá thể, manh mún và nhỏ lẻ để đồng hóa các khâu trong quá trình sản xuất, thâm canh.

tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn trong tích tụ ruộng đất nhằm hướng đến một nền nông nghiệp hàng hóa có quy mô lớn

Theo thống kê của Ngành Tài nguyên và Môi trường và Ngành Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Tĩnh, đến nay Hà Tĩnh đã có 351 mô hình kinh tế trang trại được thành lập sử dụng 3.013,0 ha; trong đó có 19 mô hình trang trại nhận chuyển quyền sử dụng đất với diệ tích 117,7ha;  6 mô hình nhận góp vốn quyền sử dụng đất 428,8ha; 317 mô hình được nhà nước giao cho thuê đất 2.319,3ha; 9 mô hình có nguồn gốc khác 147,2ha; bình quân mỗi mô hình 8,58 ha.

Tuy vậy, nhận thấy việc tập trung, tích tụ đất đai để phát triển nền sản xuất nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn như hiện nay vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc. Trong đó phải kể đến diện tích đất sản xuất nông nghiệp bình quân trên hộ thấp (6.304 m²); điều kiện tự nhiên địa hình dốc, đất đai không bằng phẳng, nhiều nơi ruộng bậc thang; chất lượng đất không đồng đều, thời tiết, khí hậu phức tạp; nắng hạn, mưa nhiều dễ rửa trôi…

Bên cạnh đó, ý thức, tư tưởng của người dân một số nơi chưa muốn chuyển nhượng mặc dù đất bỏ hoang. Quyết tâm chính trị của một bộ phận cán bộ cấp cơ sở chưa cao, nên việc vận động dồn điền, đổi thửa một số nơi đạt kết quả thấp, còn mang tính hình thức. Một số doanh nghiệp nông nghiệp, hộ nông dân gặp khó khăn về vốn đầu tư phát triển sản xuất nông nghiệp, cơ giới hóa, hiện đại hóa vào sản xuất nông nghiệp công nghệ cao.

Đặc biệt, khó khăn nhất là giới hạn về hạn điền và quy định việc nhận chuyển nhượng quyền sử dụng (QSD) đất trong hạn mức theo quy định  của luật. Quy định của Luật đất đai 2013, hộ gia đình, cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp không được nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho quyền sử dụng đất trồng lúa; tổ chức kinh tế không được nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất trồng lúa của hộ gia đình, cá nhân (trừ trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt).

Việc cho thuê lại quyền sử dụng đất, góp vốn bằng quyền sử dụng đất để sản xuất đã được Luật Đất đai quy định nhưng chưa kịp thời có giải pháp thực hiện. Nhất là thủ tục giấy tờ liên quan quyền sử dụng đất góp vốn, do tâm lý người dân góp vốn bằng quyền sử dụng đất nhưng vẫn muốn giữ quyền sử dụng đất. Trong khi đó, tổ chức nhận góp vốn cần giấy tờ quyền sử dụng đất đứng tên tổ chức để vay vốn phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh và có sự bảo đảm về pháp luật để đầu tư.

Các chính sách hỗ trợ của tỉnh như quy định tại Nghị quyết số 32/2016/NQ-HĐND ngày 15/12/2016 và Quyết định 18/2017/QĐ-UBND ngày 03/5/2017; Nghị Quyết 123/NQ-HĐND ngày 13/12/2018 của UBND tỉnh còn ở mức thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu và còn hạn chế về quy mô diện tích, số lượng mô hình và thiếu tập trung mũi nhọn. Ngoài việc hình thành một số trang trại, gia trại có quy mô vừa và nhỏ bước đầu phát huy hiệu quả thì chưa có sự đột phá đáng kể nào trong tích tụ, tập trung đất đai gắn với hoạt động của hộ, nhóm hộ, tổ hợp tác, HTX.

Tích tụ, tập trung ruộng đất nông nghiệp là một trong những giải pháp quan trong quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa nông nghiệp, tạo điều kiện để thực hiện tái cơ cấu sản xuất, phát triển nông nghiệp quy mô lớn, ứng dụng khoa học công nghệ, từng bước chuyển dần từ hình thức lao động thủ công bán cơ giới sang sản xuất nông nghiệp công nghệ cao nhằm tạo ra khối lượng sản phẩm hàng hóa nông nghiệp đạt yêu cầu cao cả về chất lượng lẫn số lượng. Nhận thức được ý nghĩa quan trong đó, những năm qua, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh và các cấp, các ngành  tại Hà Tĩnh quan tâm và chỉ đạo từ rất sớm.

Để thực hiện hiệu quả các chủ trương, chính sách lớn của tỉnh Hà Tĩnh nhằm phát triển nông nghiệp, ông Hồ Huy Thành- Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Hà Tĩnh nhấn mạnh trong kế hoạch triển khai nhiệm vụ của Ngành trong năm 2020: “Giải quyết những vấn đề còn tồn tại trong tích tụ ruộng đất cũng là một nhiệm vụ trọng tâm của Ngành trong năm, yêu cầu các đơn vị chuyên môn trực thuộc sở tích cực tham gia, phối hợp với ngành nông nghiệp cùng tỉnh tháo gỡ...”.