Quản lý lỏng lẻo, sai phạm tràn lan
Theo Thông báo của Thanh tra Chính phủ, để xảy ra nhiều là vi phạm trong công tác quản lý đất nông, lâm trường trên địa bàn tỉnh Hà Giang là do trong một thời gian dài, đất đai do các nông, lâm trường quốc doanh quản lý, sử dụng tại tỉnh chủ yếu được giao trên bản đồ, không thực hiện đo đạc, cắm mốc, xác định ranh giới cụ thể trên thực địa nên việc giao, quản lý và sử dụng đất cũng không cụ thể. Bên cạnh đó, căn cứ để quản lý, giao đất là các bản đồ có độ chính xác thấp, hồ sơ giấy tờ cũ, không được hiệu chỉnh; hồ sơ giao đất, cho thuê đất chủ yếu được lập và ban hành kèm theo các quyết định thành lập nông, lâm trường, do đơn vị này tự quản lý, ít được giao nộp cho các cơ quan quản lý đất đai theo quy định.
Đồng thời, phần lớn đất đai và rừng chưa được rà soát, đo đạc trên thực địa, chưa lập bản đồ địa chính, diện tích được cấp Giấy chứng nhận (GCN) chủ yếu là đất phi nông nghiệp, chưa tạo được sự chuyển biến căn bản trong quản lý, sử dụng đất. Cùng với đó, hệ thống hồ sơ kỹ thuật và pháp lý liên quan đến việc giao quản lý và sử dụng đất còn thiếu và yếu, tạo kẽ hở cho việc vi phạm pháp luật và gây khó khăn, phức tạp đối với công tác quản lý, sử dụng đất đai.
Đặc biệt, nhiều diện tích đất giao khoán theo chính sách trước đây do không được thiết lập hồ sơ hoặc có thiết lập nhưng không chặt chẽ nên việc truy nguồn gốc giữa đất giao khoán với cho thuê, cho mượn, lấn chiếm, chồng lấn, tranh chấp gặp nhiều khó khăn phức tạp. Tình trạng tranh chấp, vi phạm pháp luật về đất đai (bị lấn chiếm, cho thuê, cho mượn trái phép, chuyển nhượng trái phép, giao khoán không đúng đối tượng, để hoang hóa) còn phức tạp; việc sử dụng đất đai lãng phí, kém hiệu quả, bị bỏ hoang nhưng đến nay, chưa được xử lý dứt điểm…
Đơn cử, năm 1993, UBND huyện Bắc Quang cấp 2 GCN trái thẩm quyền với tổng diện tích 17,42 ha cho Công ty lâm nghiệp Vĩnh Hảo 7,71 ha và Công ty Cổ phần Chè Hùng An 9,71 ha là vi phạm Khoản 1, Điều 24; Khoản 2, Điều 36 Luật Đất đai năm 1993 cho đến nay, chưa được UBND tỉnh Hà Giang chỉ đạo việc thu hồi theo quy định.
Đất đã giao cho 3 Công ty Lâm nghiệp cầu Ham, Ngòi Sảo, Vĩnh Hảo quản lý sử dụng đã được UBND tỉnh Hà Giang thu hồi điều chỉnh từ 14.213,10 ha (năm 1999) giảm xuống còn 10.210,61 ha (năm 2011) nhưng 3 GCN đã cấp cho các Công ty chưa được thu hồi để điều chỉnh diện tích và tên người sử dụng theo quy định.
Việc UBND huyện Yên Minh sử dụng 0,998 ha đất vườn ươm đã giao Ban Quản lý rừng phòng hộ Yên Minh quản lý để giao lại cho Trung tâm Dạy nghề xây dựng của huyện Yên Minh nhưng không có quyết định thu hồi đất, giao đất của cấp có thẩm quyền là trái với Luật Đất đai năm 2003.
Ngoài ra, công tác thanh tra, kiểm tra đối với việc quản lý sử dụng đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường chưa được chú trọng; các cơ quan chức năng trong tỉnh chưa chủ động xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra đối với lĩnh vực này. Từ năm 2000 - 2016 mới chỉ triển khai 4 cuộc tại 4 Công ty còn đối với đất rừng phòng hộ chưa tổ chức cuộc thanh tra nào. Việc phát hiện vi phạm qua thanh tra cũng chưa được quan tâm, xử lý kịp thời, kết quả xử lý sau thanh tra còn hạn chế.
Làm rõ trách nhiệm các tập thể, cá nhân
Để giải quyết các sai phạm này, Tổng Thanh tra Chính phủ báo cáo, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ TN&MT cùng Bộ NN&PTNT xây dựng kế hoạch, chỉ đạo địa phương về quản lý, kỹ thuật và chuyên môn nghiệp vụ để tổ chức khảo sát, đo đạc, xác định bản đồ chính xác về diện tích, vị trí, phân loại đất chính xác về đất đai do các Ban Quản lý rừng và các Công ty nông, lâm nghiệp đang quản lý, sử dụng trên địa bàn tỉnh Hà Giang nói riêng và trên phạm vi toàn quốc nói chung.
Đồng thời, kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang nghiêm túc kiểm điểm làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân về những hạn chế, yếu kém trong công tác chỉ đạo, điều hành, quản lý và sử dụng đối với đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh trên địa bàn như đã nêu ở phần kết luận thanh tra. Chỉ đạo các Sở, ngành các địa phương nghiêm túc kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và xử lý các tổ chức và cá nhân đế xảy ra những vi phạm đã nêu ở phần kết luận thanh tra.
